شهرنشینی های کهن ایرانی

ایران پیش از راه‌یابی آریایی ها

پیش از آریاییان شهرنشینی(تمدن)‌‌های تپورها در تبرستان (مازندران) ، شهرنشینی ایلام (در اپاختر(شمال) خوزستان)، شهرنشینی جیرفت (در کرمان)، شهرنشینی مردمان تپه سیلک (در کاشان)، شهرنشینی اورارتو (در آذربایجان)، تپه گیان (در نهاوند) و شهرنشینی کاسی‌ها (در کرمانشاه و لرستان) و شهر سوخته (در سیستان)  در سرزمین ایران بودند.

ایلامیان یا عیلامی ‌ها از هزاره چهارم پ. م. تا هزاره نخست پ. م. ، بر بخش بزرگی از سرزمین‌های جنوب باختری پشتهٔ ایران فرمانروایی کردند. به‌ فرمان‌روایی رسیدن ایلامیان و نیرو یافتن خاندان ایلامی پادشاهی اوان در اپاختر دشت خوزستان با ارزش  ترین رویداد رامیاری(سیاسی) ایران در هزاره سوم پ. م. است. تا پیش از راه‌یابی مادها و پارسها، کهن نگاری سرزمین ایران سرشار از پیشامدهای شهرگرایی های کهن بالا می باشد.