چوپانیان اولین حکومت بعد از ایلخانان

چوپانیان

چوپانیان (آل چوپان) حکومت قرن هشتم (۷۳۸-۷۵۸ق) در قسمتی از ایران.

سلسه‌ای از امرا که پس از درگذشت ابوسعید بهادرخان آخرین ایلخان مغول در قسمتی از ایران حکومت کردند. مؤسس آن امیرشیخ حسن کوچک پسر امیر تیمورتاش بن امیرچوپان سلدوز است و پس از او برادرش، ملک‌اشرف حکومت کرد. خاندان چوپانی منحصر به همین دو تن است.

نشان و پرچم : نشان ان بیرقی به رنگ قرمز با یک حلال زرد به سمت بالا می باشد

زبان رسمی : زبان رسمی ترکی آذربایجانی بوده است و بیشتر مردم به همین زبان محاوره می کرده اند .

ازشهر های مهم : بعداز تبریز که پایتخت بوده است مهم ترین شهرهای آن عبارت بود از : اردبیل ، مراغه ، ارومیه ، خوی سویوق بلاق ( مهاباد ) قوشاچای ( میاندوآب ) و سلدوز ( نقده ) در قسمت آذربایجان بخش های ایران و شهرهای باکو ، شیروان ، گنجه و ایروان ونخجوان در قسمت جمهوری آذربایجان می باشد .

در پایان عصر ایلخانی و هرج و مرج طولانی ناشی از این فروپاشی، دولت مستقل گونه چوپانیان، همچنان روح مغولی را حفظ کردند و امارت کوچکی در اران و آذربایجان به وجود آوردند. اما مدت زیادی از عهده حفظ آن برنیامدند. این فرمانروایان، منسوب بودند به امیرچوپان سلدوز، سردار مغولی و امیرالامرای ایلخانان عهد اولجایتو و ابوسعید. امیر چوپان - 728 709ق / 1327 1309م -.

چون سلطان محمد خدابنده اولجایتو در 716ق/ 1316 م درگذشت ، پسرش، ابوسعید بهادرخان که در آن هنگام دوازده سال بیش نداشت، بر تخت شاهی نشست امیر چوپان سلدوزی به نام او به سر و سامان دادن کارهای کشور پرداخت.

امیر چوپان مدت دوازده سال بر مصدر امور بود و نیرویی تمام داشت، ولی سلطان ابوسعید در اواسط پادشاهی خویش، بر او خشم گرفت. انگیزه این کدورت را دلباختگی سلطان ابوسعید نسبت به بغداد خاتون، زوجه شیخ حسن ایلکانی و دختر امیر چوپان می‏دانند. سلطان از امیر چوپان خواست تا طلاق دخترش را از شیخ حسن ایلکانی بگیرد و او را به عقد ازدواج سلطان درآورد. اما غیرت امیر، اجازه این کار را نمی‏داد این بود که سلطان کینه امیر را به دل گرفت و سرانجام وی را در 728 ق / 1327 م در هرات توسط غیاث‏الدین به قتل آورد. دختر امیر چوپان، جسد پدر را به گورستان بقیع در مدینه فرستاد و او را در آنجا به خاک سپردند. پس از آن بغداد خاتون از همسرش جدا شده به ازدواج سلطان درآمد. بغداد خاتون بر مزاج شاه چیرگی فراوان داشت و در گزینش یا برکناری امیران همه کاره بود. امیر چوپان 9 پسر داشت و در هنگام خدمت در دستگاه ایلخان، در کمال ارجمندی و احترام به سر می‏برد. وی هر یک از پسرانش را جایگاهی داده بود.

نام پسران او به شرح زیر است:

1 امیرحسین، والی خراسان بود و پس از فرار پدرش به خوارزم رفت و در یکی از جنگ‏ها زخمی برداشت و به سبب همان زخم چشم از جهان فرو بست.

2 امیر دمشق، نیابت پدر را داشت و دختر خود را به نام دلشاد خاتون به ابوسعید بهادر خان داد . امیر دمشق در شوال 727 ق / سپتامبر 1327 م به دستور پادشاه کشته شد.

3 امیر محمود والی گرجستان بود که وی نیز به فرمان ابوسعید در تبریز کشته شد.

4 حلاده خان که مادر وی، دولندی خاتون، دختر سلطان محمد خدابنده اولجایتو بود و پس از قتل پدر به دستور ملک غیاث‏الدین کرت کشته شد.

5 امیر سیورغان - وفات 744 ق / 1343م -.وی فرزند یکی دیگر از دختران سلطان محمد خدابنده بود و سالی بیک خاتون بنا به دستور امیر ایلکان ، پسر شیخ حسن بزرگ، او را در دیار بکر کشت.

6 سیوکشاه، از احوال او اطلاعی در دست نیست.

7 یاغی باستی - 744 ق / 1343م - وی بنا به دستور ملک اشرف پسر امیر تیمور تاش در تبریز کشته شد.
8 امیر نوروز از احوال او اطلاعی در دست نیست.

9 امیر تیمور تاش -وفات 728 ق / اوت 1328م –

تیمور تاش چوپانی که بنیانگذار سلاله چوپانیان محسوب می‏شد پسر امیر چوپان وشحنه مغول در روم آسیای صغیر بود. بعد از ماجرای قتل برادرش دمشق خواجه و طغیان پدرش امیر چوپان، وی نیز خود را ناگزیر به ترک خدمت و اعلام عصیان یافت. چون اقامت در روم برایش ممکن نبود به الملک الناصر فرمانروای مصر پناه برد. او هر چند نخست تیمور تاش را با اکرام پذیرفت، اما در آخر نسبت به او بد گمان شد، لاجرم دستور قتلش را داد - شوال 728 ق / اوت 1328 م - و به نشان اظهار دوستی و روابط حسنه سرش را نزد ابوسعید فرستاد.