احمد شاه قاجار

 

احمدشاه قاجار

 

(تبریز ۱۲۷۵ - پاریس ۱۳۰۸)هفتمین و آخرین پادشاه قاجار در ایران بوده‌است. او دومین پسر محمدعلی‌شاه و نخستین فرزند پسر او از ملکه جهان بود که در هنگامولیعهدی پدرش در تبریز به دنیا آمد و پس از فتح تهران و خلع محمدعلی‌شاه، توسط مجلس عالی رجال و بزرگان مملکت در ۱۲سالگی به سلطنت رسید. تا رسیدن او به سن بلوغ و تاج‌گذاری در تیر ۱۲۹۳ خورشیدی، ابتدا عضدالملک و سپس ناصرالملک از سران ایل قاجار نایب‌السلطنه بودند.

 

کودکی

دوران کودکی احمدشاه در تبریز سپری شد. قبل از رسیدن به مقام سلطنت «احمد میرزا» خوانده می‌شد. وی فوق‌العاده مورد توجه و علاقهٔ پدر و مادرش بود که این علاقه مفرط او را شخصی ضعیف النفس و متکی به غیر بار اورد.

ازدواج

احمدشاه در سن ۱۷‌سالگی (یک سال پیش از تاج‌گذاری) با «بدرالملوک» که پدرش شاهزاده ظهیرالسلطان نوهٔ عباس‌میرزا بود، ازدواج کرد. این ازدواج توسط مادر احمدشاه ترتیب داده شده بود. عروس در آن هنگام ۱۲ساله بود و در تنها مدرسهٔ دخترانهٔ تهران درس می‌خواند. مراسم عقد با تشریفات مفصلی انجام شد و حاصل این ازدواج دختر بزرگ احمدشاه، ایراندخت بود. گفته می‌شود بدرالملوک بسیار زیبا بود و احمدشاه به او علاقهٔ بسیار داشت. اغلب او را به تالار آینهٔ کاخ گلستان می‌برد و به انعکاس عکس او در آینه‌ها می‌نگریست و می‌گفت: «در این‌جا من فقط یک بدری ندارم؛ بلکه هزاران بدری دارم».

احمدشاه ۴ بار دیگر نیز ازدواج کرد و به‌جز «لیدا جهانبانی» که از وی صاحب فرزندی نشد، صاحب ۳ دختر به نام‌های «مریم‌دخت» (از دل‌آرام) (۱۹۱۵-۲۰۰۵)، ایراندخت (۱۹۱۶-۱۹۸۴)، «همایون‌دخت» (از خانم‏خانما معزی)(۱۹۱۷-۲۰۱۱)و یک پسر به نام فریدون‌میرزا(از فاطمه)(۱۹۲۲-۱۹۷۵) شد. او جوان ترین شهریار دودمان قاجار بود.

پادشاهی

احمدشاه اندکی پس از کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ و قدرت‌گرفتن سردار سپه به اروپا رفت و پس از آن‌که سردار سپه به وفاداری به شاه سوگند خورد، به ایران بازگشت. پس از قدرت‌گرفتن سردار سپه و تحمیل خود به احمدشاه به‌عنوان نخست وزیر، احمدشاه به دلیل ناخوشی برآن شد که دگرباره به اروپا سفر کند. در هنگام اقامت وی در اروپا، با رأی مجلس موسسانی که سردار سپه ترتیب داده بود از قدرت برکنار شد و بدین‌سان پادشاهی دودمان قاجار به پایان رسید. در زمان این شاه وقایع مختلفی در ایران رخ داد که معروف ترین انها جنگ جهانی اول و اشغال ایران توسط متفقین بود حکومت مرکزی هم که فاقد قدرت نظامی لازم بود نتوانست جلوی اشغال گران را بگیرد. پس از کودتا سوم اسفند ۱۲۹۹ عملا قدرت از دست او خارج شد. به طوری که هیچ امری بدون رضایت سردار سپه به انجام نمی‌رسید. در این زمان عثمانی نیز مدتی غرب وشمال غرب را در تصرف داشت. قرارداد ۱۹۰۷ هم که کشور را به سه بخش تقسیم می‌کرد عملا استقلال و تمامیت ارضی ایران را نقض می‌کرد. بدین معنی که مناطق شمالی وغربی و هم چنین شرقی ایران به منطقه تحت نفوذ روسیه و منطقه جنوب و جنوب غربی و جنوب شرقی به منطقه تحت نفوذ بریتانیا در امد. فقط بخش مرکزی بی طرف ماند که طی قرارداد ۱۹۱۵ بین روسیه و بریتانیا تقسیم شد. چندی بعد در روسیه با روی کار امدن حکومت بلشویکی به جای حکومت تزاری حکومت جدید رسما الغای قرارداد ۱۹۱۵ را اعلام نمود.

مرگ

احمدشاه در اسفند سال ۱۳۰۸ خورشیدی )۱۹۳۰ میلادی) براثر ورم کلیه در «نویی سورسن» در حومهٔ پاریس درگذشت. جسد او طبق وصیتش به عتبات عالیات حمل و در کنار آرامگاه پدرش محمدعلی‌شاهدر کربلا دفن شد. او ذاتا استعداد رهبری نداشت. او در پاریس به خرید وفروش زمین پرداخت و از این راه سود کلانی عاید او گردید. زمانی که مشروطه خواهان تهران را تصرف کردند محمد علی شاه به دلیل علاقه مفرط به او حاضر نمی‌شد او را برای تاجگذاری به مشروطه خواهان واگذار کند اما به دلیل فشار مشروطه خواهان به این امر تن داد.