زردآلو

خواص زردآلو

نام فارسی : زردآلو
نام علمی: Armeniaca vulgaris Lam
نام عربی: مشمش

گیاه شناسی و اجزای مورد استفاده:
تاریخچه: درختی است که بومی ترکستان و مغولستان می باشد و انواع وحشی آن در چین دیده می شود و از 3 قرن پیش از میلاد پرورش آن در چین رواج داشته است و به چینی آن را هزینگ Hesing می نامیدند. در سده قبل از میلاد به ایران وارد شده است و به زبان پهلوی هلیک، زردآلوک و شفتالوک ارمنیک نامیده شده است. در اوائل قرن اول میلادی یونانی ها و رومی ها توسط ارامنه با آن آشنا شدند و تصور کرده اند که منشا اصلی آن ارمنستان می باشد لذا یونانی ها آن را Melon armeniacon، پلینوس و دیوسکورید Armeniaca نامیده اندکه همین نام علمی جنس قرار داده شده است. لینه این درخت را Prunus armeniaca نامگذاری کرده بود که معنی آن به یونانی قدیم آلوی ارمنی می باشد .
از خانواده گلسرخیان (rosaceae) است. بلندی این درخت به 6 متر می رسد شاخه ها در اطراف گسترده، برگ ساده، پهنک گرد یا بیضوی یا قلبی شکل به رنگ سبز روشن یا سبز مایل به زرد با کناره دندانه دار و نوک تیز، گل ها درشت سفید یا صورتی بدون دمگل و دارای 5 گلبرگ و مقدار زیادی پرچم می باشد. میوه پرورشی درشت، خوش طعم، شیرین و میان بر آن به رنگ زرد روشن و در داخل میوه هسته قرار دارد. مغز هسته بادامی شکل با پوست نازک و طعم تلخ و کمی شیرین است .
عقیلی خراسانی در کتاب مخزن الادویه آن را چنین توصیف نموده است: ثمری است معروف و بهتر از خوخ و در بلاد
سردسیر به هم می رسد و اقسام می باشد از هسته شیرین و تلخ و هر یک به نامی مشهور و بهترین همه رسیده شیرین لطیف پوست، هسته شیرین، پر آب و کم جرم آن است و خشک کرده آن بهتر از تازه آن .

کیفیت مفرده:
در دوم سرد و تر گفته اند ظاهراً شیرین آن گر م و تر باشد.

افعال و قوا در طب سنتی ایران:
بازکننده سدد و ملین.
دستگاه گوارش: شیرین آن ملین طبع و موافق گرم مزاجان تا زمانی که در معده فاسد نشده باشد.
- باعث رفع بدبویی دهان
- آشامیدن آب پخته و یا خیسانده خشک آن مسهل صفرا و ملین طبع و مسکن تشنگی و جوشش خون و صفرا و التهاب معده و رافع آروغ و خصوصاً میخوش (ترش و شیرین) آن.

تخم: نوع تلخ آن در دوم گرم و خشک و تخم نوع شیرین آن در درجه اول گرم و تر.
افعال و خواص آن: افزاینده میل جنسی و دارای هضم ضعیف، اصلاح آن بریان کردن و نمک بر آن زدن است.
روغن: همه اقسام آن بازکننده سدد و ملین سختی ها و برطرف کننده خشونت حلق و خشکی جلد
روغن شیرین آن ضعیفتر از روغن بادام شیرین است.

رازی در رابطه با زردآلو می گوید معده را به شدت سرد می کند و باعث آروغ ترش و تولید صفرا و خون بد می شود به خصوص کسانی که مبتلا به نفخ و آروغ ترش هستند باید از خوردن آن اجتناب نمایند و آن را با زیره سبز یا رازیانه باید خورد اما برای کسانی که معده گرم و عطش زیاد دارند خوب است.

کاربردها در طب نوین:
دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی بوده و کاهنده روند اکسیداسیون در چربی های بدن می شود. همچنین در تحقیقات عصاره این میوه دارای خواص ضدمیکروبی بوده است.
در درمان و کاهش علائم لکه های پوستی، سردرد و دردهای مفصلی مورد استفاده طب های سنتی جهان است و همچنین روغن دانه زردآلو در التهاب و وزوزگوش و مشکلات پوستی کارایی داشته است.
همچنین مصرف خوراکی میوه زردآلو در کاهش علایم بیماران مبتلا به یبوست مؤثر است
ترکیبات شیمیایی:
هر 100 گرم قسمت گوشتدار میوه حاوی 81 تا 85 گرم، کربوهیدرات 8 تا 12 گرم، پروتئین 0.43 تا 1، چربی 0.1 تا 0.12، کلسیم 18 میلی گرم، فسفر 22، آهن 3.07، پتاسیم 320، سدیم 1، گوگرد 6.1، منیزیوم 12.3، کلر 1، مس 0.12 میلی گرم، ویتامین A 2700-3000 واحد، ویتامین B1 10 میکرو گرم، ویتامین B2 0.05 میکروگرم، اسید فولیک 3 میکروگرم، اسید پانتونیک 0.3 میلی گرم، ویتامین C 15 میلی گرم.
مغز دانه حاوی 41 درصد روغن، ویتامین های A، B1، B2، C، PP، آسپاراژین، الورون، قندهای مختلف، اسید یانگامیک یا ویتامین B15، و دانه های تلخ 0.6-0.8 آمیگدالین دارد. برگ زردآلو نیز دارای آمیگدالین است .

خطرات و هشدارها:
مصرف دانه های تلخ طعم زردآلو به دلیل دلشتن آمیگدالین می تواند سبب بروز مسمومیت در افراد شود.
- در معده به سرعت متعفن و فاسد می شود و نفاخ و موجب آروغ ترش و تبهای عفونی است.
- مضر سرد مزاجان و صاحبان ریاح و تمدد و ضعف معده و مشایخ.
مصلح آن:

شکر و مصطکی و انیسون و نانخواه و جوارش زیره و کندر.
- خوردن آب بعد از زردآلو به خصوص آب سرد و یخ و برف و یا خوردن آن بعد از غذای غیر منهضم خصوص غذای غلیظ  بطی الهضم به شدت مضر است.
مصلح آن:

قی فرمودن و تنقیه بدن با هلیله یا تخم رازیانه چند روز پی هم و یا بعد از آن سکنجبین خوردن و گویند نیم درهم مصطکی و نیم درهم انیسون با شراب میبه ممسک بیاشامند.
- ناشتا خوردن آن بسیار بد و مداومت بر آن باعث سحج. مصلح آن شکر و انیسون در جمیع امزجه.
و گفته اند هرگاه بعد از خوردن زردآلو فصد کنند خون سفید مشاهده گردد و لهذا زیاده روی در خوردن آن را سبب برص دانسته اند به جهت آنکه سریع التعفن و مولد خلط بلغمی است.

منابع:

‏(1) دکتر ابوالقاسم سلطانی، دایره المعارف طب سنتی گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران، جلد 1، ص:244
(2) Medicinal plants in the Republic of Korea. Manila, World Health Organization Regional Offi ce for the Western Pacifi c, 1998 (WHO Regional Publications Western Pacifi c Series, No. 21).
(3) محمد حسین عقیلی خراسانی، مخزن الادویه، ص:742
(4) Braz J Med Biol Res, Antioxidant and antimicrobial activities of bitter and sweet apricot (Prunus armeniaca L.) kernels, , April 2009, Volume 42(4) 346-352
(5) Semen Armeniacae, WHO monographs on selected medicinal plants, 2007
(6) Pharmacopoeia of the People’s Republic of China. Vol. I (English ed.).Beijing, Chemical Industry Press, 2000.