دیائوکو (بخش دوم)
دیائوکو درصدد یافتن یک متحد جدید متوجه ارمنیه شد و با شاه ارمنیه پیمان اتحاد بست. ارمنیه دشمن سرسخت اشور و درصدد بازگیری سرزمین های خویش در جنوب دریاچه وان بود که اشوریان اشغال کرده بودند. در سال 716 پ م لشکرکشی ارمنیه به این سرزمین ها اغاز شد. این جنگ در ابتدا برای ارمنیه پیروزی هایی دربر داشت و چند دژ اشوری در جنوب دریاچه وان به تصرف نیروهای ارمنیه در امد و نیروهای اشوری از منطقه تارانده شدند. ولی به زودی در لشکرکشی بزرگ اشوریان شاه ارمنیه شکست یافت و زمین های را که باز گرفته بود از دستش بیرون رفت.
پیش از این ضمن سخت از کشور مان نا، به قیام بغ داته و نابودگری او در لشکرکشی شاه اشور اشاره کردیم. به نظر می رسد که قیام بغ داته و یارانش به تحریک و تشویق دیائوکو صورت گرفته بوده است، زیرا به دنبال نابودگیری بغ داته شاه اشور خشم خویش را متوجه دیائوکو کرد.
اتحاد دیائوکو با دولت ارمنیه که سرسخت ترین دشمن اشور بود نیز مزید بر خشم شاه اشور شده بود. در سال 715 پ م سارگون دوم به ماد لشکر کشید تا خطر این نیروی نوخاسته را از میان بردارد. دیائوکو شکست یافته به اسارت در امد. سارگون وی را به همه افراد خانواده اش به«حمات» در شام تبعید کرد و این پیروزی بزرگ را در سنگ نبشته اش به یادگار نهاد. در لشکرکشس های بعدی سارگون دوم به سرزمین های ماد گروه های بزرگی از مادها از جمله 46 تن از ده خدایان( کاوی ها / امیران محلی) به اسارت او در امدند و چندین ابادی توسط او ویران شد. اینها را او در کتیبه اش برای ما برجا نهاده است. با این حال لشکرکشی او به الحاق زمین های ماد به اشور نه انجامید؛ زیرا مادها مصمم بودند که بر هر بهایی باشد استقلال و هویت ایرانی خویش را حفظ کنند. شاه اشور به تجدید پیمان باج گزاری پیشین اکتفا کرده خاک ماد را تخلیه کرد. این موضوع نشان گر قدرت مادها است و گرچه گزارش وقایع را اشوریان به میل خودشان نگاشته اند ولی واقعیت امر به گونه ایی دیگر بوده است زیرا اشوریان وقتی از مادها سخن می گویند انها را «مادهای نیرومند» می نامند. ولی بخش هایی از غربی ترین نقاط ماد در تصرف اشوریان بود که توسط امیران دست نشانده اداره می شد، زیرا در نوشته های سارگون خبر از کوچاندن جماعاتی از مغلوبین شهرهای شام در سوریه و فلسطین کنونی به این سرزمین ها داده شده است. نام 26 ابادی در این منطقه ایرانی همسایه کشور اشور که هر کدام دارای یک امیر دست نشانده بوده در کتیبه سارگون امده که باج گزار اشور بوده اند. از ویران کردن کامل بسیاری از ابادی ها که اماده ااطاعت نبوده اند نیز خبر داده است:« آتش در کلیه ابادی های ایشان افکندم و انها را تبدیل به تپه های خاکستر کردم.»
اکنون به نظر می رسید که نیمه غربی اذربایجان کنونی به طور کامل در قلمرو اشور قرار گرفته است و شاه اشور از انجا خواهد توانست که برای بقیه اذربایجان و سرزمین های ماد اقدام نظامی انجام دهد. سارگون دوم که اکنون مان نا را بخشی از قلمرو خویش محسوب می کرد یکی دو سال بعد جماعاتی از قوم«عبری»(بنی اسرائیل) را به این ناحیه کوچاند و در انجا اسکان داد. اورمیه(شهر اب) که نامش اشوری است می بایست که یادگار این دوران بوده باشد. ابادی های بسیاری در مناطق کوهستانی شرق عراق کنونی( سرزمین های نواحی ماورای شرقی دجله در شرق بغداد کنونی) که پیشترهای نشیمن گاه قبایل اریایی بود تا این زمان در لشکرکشی های شاهان اشور از بومیان تخلیه شده بود و جماعات کنعانی و ارامی که از مناطق گوناگون شام کوچانده شده بودند در این سرزمین ها اسکان داشتند. جماعاتی از اشوریان نیز به این منتطق کوچیده اسکان یافته بودند و ترکیب جمعیتی منطقه به کلی بر هم زده شده بود.
بقایای ابادی های اریایی در این منطقه نیز در سال های بعدی از سکنه بومی تهی شدند و جماعات کوچانده از کلده و بابل و شام و فلسطین و اطراف رود اردن به جای بومیان اسکان داده شدند. در کتیبه های اشوری نام های ابادی های متعددی که از جمعیت بومی تهی شده و جماعات کوچانده شده به جایشان اسکان داده شده بودند امده است که همه در این منطقه قرار دارند.
اشوریان جماعتی که از جایی می کوچاندند را تبدیل به بردگان کامل کرده بودند و در زمینی که اسکان داده می شند یک پادگان کوچک اشوری دائر می شد که بر این جماعات نظارت می کرد و این جماعات کار می کردند و نانی می خوردند و درامدشان که معمولا محصولات کشاورزی بود به پایتخت اشور منتقل می شد. سکونت گاه جدید جماعات کوچانده شده حالت یک زندان بزرگ باز را داشت و بیگاری گاه بود. اشوریان هر جا را می گرفتند بی درنگ نام اشوری به ان می دادند تا نام اصیلش نزد مردم فراموش شود و قباله تاریخش به نام ملک اشور ثبت شود.
مجموعه لشکرکشی اشوریان به سرزمین های داخلی ماد در سده هشتم پ م از حد یورش های غارت گرانه به قصد گرفتن غنایم و سبایا تجاوز نکرد و نتوانست که قدرت مادها را درهم شکند و اتحادبه ایی که دیائوکو تشکیل داده بود را به کلی از هم بپاشاند. ایرانیان اماده اطاعت از اشوریان نبودند. همین که سارگون به اشور برگشت مادها دست به کار ازاد سازی سرزمین های ایرانی در غرب ماد در ناحیه زاب پایینی شدند که سارگون گرفته به امیران دست نشانده واگذار کرده بود. سارگون دوم دیگر باره به ماد لشکر کشید، چندین ابادی را در ناحیه کرمانشاه کنونی ویران کرد. ولی از متن نوشته ایی که او به یادگار نهاده است چنین بر می اید که نتوانسته در خاک ماد به پیروزی هایی نائل اید؛ زیرا با ابراز خشمی تند در عین این که از تبدیل کردن چندین روستا به تپه های خاکستر سخن می گوید، این گونه از ماد ها یاد می کند:« مادهای نیرومند که همچون راه زنان به کوه ها و بیابان ها روی اورد شدند.»
