حسن بیگ روملو
حسن بیگ روملو
حسن بیگ روملو در سال 909 خورشیدی در قم به دنیا آمد.
دوران زندگی:
او که از خاندان روملو بود خود را حسن روملو یا حسن نبیرهٔ امیر سلطان روملو معرفی کرده است. در دوران کودکی به تحصیل پرداخت و از جوانی وارد سپاه صفوی شد و در جنگها دلاوری بسیاری نشان داد . خود در چندین جا به جنگهایی که با کردها یا گرجیان کرده، اشاره می‌کند.
مثلاً در سال ۹۲۵ خورشیدی که شاه تهماسب به گرجستان یورش برد، حسن روملو جزو سپاهیان بوده است و چنین می‌نویسد: «راقم حروف حسن نبیرهٔ امیر سلطان روملو، با جمعی از قورچیان روملو و چپنی با فوجی از گبران بی‌ایمان دچار گشته، این کمینه به اتفاق شاه قلی نام -قورچی چپنی- حمله کردیم، ایشان را متفرق ساخته و جمعی را مجروح و بی‌روح کرده، اسیر چند گرفته معاودت نمودیم». حسن بیک از افسران سپاه طهماسبی بود و با درجهی سلطانی، سمت قورچیگری داشت و به سبب مقام و مرتبه‌ای که داشت از او به عنوان «بیگ» یاد میشود.
اسکندر بیگ ترکمان چند بار از او با عنوان «مورخ» یاد کرده است و گویا در سال ۹۴۸ ه. ق در جنگ دزفول به این دلیل همراه شاه طهماسب بود که وقایع را ثبت کند. از احسن التواریخ این کتاب عظیم تنها جلدهای یازدهم و دوازدهم آن باقی مانده و مابقی ظاهرا در اثر گذشت ایام از بین رفته است. حسن بیک روملو در اثر به یادماندنی خود حوادث و وقایع را سال به سال و به تفصیل بررسی کرده و به زبانی ساده، اوضاع سیاسی دوران شاه اسماعیل اول و شاه طهماسب را توضیح داده است. در مجلدهای یازدهم و دوازدهم علاوه بر توضیح وقایع سیاسی و اجتماعی هر سال، اطلاعات با ارزشی در تذکره حیات رجال و بزرگان سیاسی، علما و فقیهان، دانشمندان، ادیبان و شعرایی که در آن سال فوت کرده‌اند نیز آورده است. در احسن التواریخ توجه و دقت زیادی به تاریخ نظامی و شرح جنگهای شاه اسماعیل و شاه طهماسب شده است. مؤلف که خود مورخی درباری بوده است گاهی به تعریف و تمجید شاهان و بزرگان صفوی پرداخته است.
ولی در عین حال از اشتباهات، نقایص و نقاط ضعف پادشاهان این سلسله و مأموران عالی مقام آن خاندان نیز چشم پوشی نکرده و همچون برخی دیگر از مورخان این دوره به تملق و چاپلوسی نپرداخته است. تحریر کتاب احسن التواریخ در سال 980 ه.ق پایان پذیرفته و مورخ آن را به شاه اسماعیل دوم تقدیم کرده است. با این حال در لا به لای صفحات به تاریخ‌های 985 و به بعد نیز اشاره کرده است که نمایانگر بازبینی مجددش در سالهای بعد می‌باشد.
آثار :
کتاب احسن التواریخ
تاریخ فوت، محل فوت، هنگام فوت، محل دفن:
پایان زندگی اش روشن نیست. وقایع کتاب احسن التواریخ را تا سال 956 ش- ۹۸۵ ق. یعنی سال کشته شدن شاه اسماعیل دوم و آغاز پادشاهی شاه محمد خدابنده آورده و ناگهان مطالب کتاب قطع شده است. شاید حسن روملو در این سال فوت کرده یا توسط اطرافیان شاه جدید به قتل رسیده است.
منابع:
منابع
- حسن بیگ روملو، احسن‌التواریخ (۲ جلد)، به تصحیح عبدالحسین نوایی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۹.
- نوایی، عبدالحسین، متون تاریخی به زبان فارسی، سازمان سمت، ۱۳۷۵.
- اثرآفرینان، زندگینامهٔ نام‌آوران فرهنگی ایران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی
- ویکی پدیا
- ۹۲/۰۵/۲۰
