بزرگترین موزه سنگی دنیا
ایذه ،بزرگترین موزه سنگی دنیا
اگر از اهواز 170 کیلومتر به سوی شمال خاور(:شرق) و یا از اصفهان نزدیک‌به 450 کیلومتر به سوی جنوب باختر(: غرب) بروید، در پشت کوه‌های بلند به شهری سرسبز وخوش آب وهوا خواهید رسید به نام ایذه، بزرگترین دیرینکده(موزه) سنگی جهان که بهشت باستان شناسی هم می‌نامند.
از چشم‌انداز فراز کوه پیش از اینکه به نگاهتان به شهر برسد دو تالاب دیده میشود که در دو گوشه شهر جای گرفته‌اند، یکی تالاب فراملی (:بین‌المللی) میانگران و دیگری تالاب هنگامی(فصلی) بُندان که در پای کوه بزرگ منگشت بختیاری می باشند. ایذه در دشت بزرگ و تخم مرغی شکلی جای گرفته که دورتادور آن را کوه‌های بلند و پوشیده از برف و درختان سرسبز و زیبا فراگرفته‌اند.
این شهر خنک‌ترین وخوش آب وهواترین شهر استان خوزستان است که در رشته کوه‌های زاگرس جنوبی جای گرفته و از این روست که ایذه را پایتخت زیستگاه(طبیعت) خوزستان می‌نامند.
در ایذه جنگل‌ها وباغ های فراوانی از گونه‌های میوه های گرمسیری و سردسیری وجوددارد. شیوند،سوسن، هلایجان،گلزار،کارون، زراس،دهدز همه و همه با زیستگاه سنتی و زیبایی در این شهر هستند،در ایذه گلستان‌ها و ماسوله‌ها، تخت‌جمشیدها و بیستون‌های فراوانی بودِش دارد که تنها و بی کس، رها شده‌اند تندیس مردپارتی (شاهزاده اشکانی) در روستای شمی این شهر پیدا شده است.در ایذه یادگارهای فراوانی از روزگار باستان یافت میشود که از دیرینگی آن‌ها می‌توان به ارج ویژه این شهر در روزگاران کهن پی برد.
نخستین‌ها،عیلامیان،هخامنشیان،اشکانیان،ساسانیان،اتابکان‌لر و...هرکدام در این شهر روزگاری فرمانروایی می‌کردند و یادگارهایی از خود به جا گذاشته‌اند که در گونه خود بی‌مانند هستند. روزگاری این شهر یکی از پایتخت‌ها و جایگاه‌ها با ارزش عیلامیان بوده و هنوز آثار بسیار فراوانی از آن روزگار این شهر به چشم می‌خورد. از نام‌های دیرین ایذه می‌توان: آیاپیر عیلامی، انشان عیلامی، آنزان هخامنشی، ایدید اشکانی و ساسانی، ایذج اسلامی،مالمیر اتابکان را نام برد که به هر کدام در یادگارها وکتیبه‌های به جای مانده از دوران خود اشاره شده است. در ایذه دیرینکده وجود ندارد،چون خود این شهر یک دیرینکده بزرگ از همه‌ی دوران‌هاست و آن‌را بهشت باستان‌شناسان و بزرگترین دیرینکده سنگی دنیا‌می‌نامند.از آثار‌و مکان‌های باستانی ایذه می‌توان: زیگورات(معبد) اشکفت(غار) باستانی اشکفت سلمان(تاریشا) از دوران‌عیلامیان،گورستان شیر سنگی و بخش باستانی شهسوار عیلامی، زیگورات و تنگه باستانی کول فرح(نارسینا)، از آنجایی که یکی از این سنگ‌نگاره‌ها(شماره 4 کول فرح) همانند نگاره‌های درآیی کاخ صدستون تخت جمشید است، سنگ‌نگاره‌های این جا را مادر سنگ نگاره‌های تخت جمشید می‌نامند. خنگ اژدر و دِژ کژدم اشکانی، روستای شمی هخامنشی -اشکانی، دشت سوسن(شوشان،سوزیانا) عیلامی-هخامنشی-ساسانی-اشکانی، روستاهای یارعلی‌وند و کمالوند اشکانی-عیلامی، پل پاپیلا سوسن -ساسانی، سنگ‌نگاره‌های عیلامی فالح و شیوند و دهدز، گور دخمه های بردگپی و منگشت و... را نام برد.
نوشتار درباره نگاره های فرستاده شده:
نگاره 01- :سنگ نگاره شهسوار: در بالای خاره ای(صخره) هموار جای دارد که آیین بارعام و آوردن پیش کش برای شاه عیلامی (شاه ناشناخته) وابسته به روزگار عیلام باستان (4000 سال پیش) است.این بخش در پیرامون 7 کیلومتری گوشه شهر ایذه و در پای کوه منگشت و در کنار تالاب بندون قرار دارد و در پیرامون این سنگ نگاره یک گورستان روزمهانی(تاریخی) با شمار بسیار فراوانی شیر سنگی بودن دارد که دیرینگی برخی از این شیرها به روزگار صفویه بازمیگردد.
نگاره های 02-03-04-09 :بخش سوسن(دشت باستانی سوسن): دشت باستانی سوسن در 40 کیلومتری شهر ایذه قرار دارد و یک بخش سرسبز وزیبا ودارای باغ های فراوان از درختانی چون انار،انگور،انجیر و... است ورود کارون از این دشت گذر میکند. بخش سوسن دارای تاریخ وپیشینه کهنی است به گونه‌ای که از هر دوران باستای یادگاری در این بخش برجای مانده است. از نام های باستانی سوسن می توان سوز،سوزیان،سوزیانا،شوشان،شوشن را نام برد.
نگاره های 05 -06 :اشکفت(غار) سلمان (معبد تاریشا) سنگ نگاره های شماره یک و دو اشکفت سلمان‌که نشان دهنده پرسه(مراسم‌مذهبی) به دست شاه عیلامی (هانی یا هنی -فرزند تا هی هی ) فرمانروای آیاپیر(ایذه) به همراه خانواده اش ویک فرد مینوی(روحانی) یا وزیرش.ازچهارسنگ نگاره اشکفت سلمان سه عدد وابسته به روزگار عیلام‌نو ویک عدد وابسته به دوران عیلام باستان است.اشکفت در زبان لری به‌معنای غار است واشکفت سلمان‌در تنگه ای سرسبز ودارای چشمه ای معدنی‌در غار در سه کیلومتری جنوب شهر ایذه قرار دارد.
نگاره 07 :تندیس مفرغی مرد پارتی یا شاهزاده اشکانی است. این تندیس به اندازه واقعی وحدود 190 سانتی متر از مفرغ ساخته شده ودرون آن خالی میباشد وهم اکنون در دیرینکده ایران باستان نگهداری میشود.این تندیس که کیستی راستین آن آشکار نشده نزدیک به 70 سال پیش در روستای باستانی شمی در 30 کیلومتری ایذه ودر هنگام کار یک کشاورز در در زیر زمین کشاورزی اش پیدا شده.
نگاره 08 :نمایی از کوه منگشت وتالاب بندون است.کوه منگشت نماد ایستادگی مردمان بختیاریست و داستانهای فراوانی از آن گفته شده،همانند جلوگیری از هجوم اسکندر به ایران به دست سردار آریوبرزن در تنگه تکاب کوه منگشت.کوه منگشت نزدیک به 10 کیلومتری ایذه قرار دارد.
نگاره 10 :نمایی از سنگ نگاره اشکانی خنگ اژدر.این سنگ نگاره نشان دهنده نگاره مهرداد اشکانی با لباس جنگی است و چند نفر‌در کنار او ویک پرنده در بالای سر او قرار دارد.درست درپشت این سنگ یک نگاره از دوران عیلام قدیم دیده میشود.خنگ اژدر در گوشه شهر وکنار تالاب میانگران و در نزدیکی روستاهای یارعلی وند وکمالوند وبخش باستانی دِژ کژدم در‌حدود 15 کیلومتری ایذه قرار دارد.
نگارهع11 :شیرهای سنگی که یاد آور بی‌باکی و توانمندی مردان وزنان بختیاریست و بر روی قبر های منش های بزرگ گذاشته میشد.
عنگارههای 12 و 13 : سنگ نگاره شماره چهار وشماره یک کول فرح (زیگورات نارسینا). این بخش‌در روبروی اشکفت سلمان و در 7کیلومتری شمال شهر ایذه در تنگه ای باستانی متلق به دوران عیلامیان قرار دارد.سنگ نگاره شماره چهار کول فرح را مادر سنگ نگاره های تخت جمشید می نامند.
نگارنده :
مسعود اورکی
نگاره 1 نگاره 2
نگاره3 نگاره4
نگاره 5 نگاره 6
نگاره 7 نگاره8
نگاره 9 نگاره 10
نگاره 11 نگاره12
نگاره 13
- ۹۲/۰۶/۱۵
بسیار زیبا وخواندنی بود.سپاس