آتش در سکونتگاه 15000 ساله انسان های اولیه

غار پبداه در منطقه عشایری شهرستان لالی
غار پبده به عنوان سکونتگاه 15 هزار ساله آدم های اولیه در شهرستان لالی در آتش سوخت و تاکنون صدها خفاش ساکن در آن طعمه حریق شده اند.
به گزارش دانانیوز از مهر، این غار در منتهی الیه شهرستان لالی در منطقه ای عشایری در مسیر آبشار آرپناه و در کوهی به ارتفاع هزار واقع شده و یکی از امتیازات آن دسترسی تقریبا آسان است.
این غار در دهه 40 توسط پرفسور گریشمن، باستان شناس فرانسوی شناسایی و مورد تحقیق قرار گرفته و وی در این غار ابزار آلات و آثار سکونت انسانهای اولیه در حدود 15 هزار سال پیش را کشف کرد ولی پس از آن هیچکس به طور دقیق این محل را مورد ارزیابی و مطالعه باستان شناسی قرار نداده است.
غار پبده دهانه کوچکی دارد ولی داخل آن بسیار گسترده است در عین حال بسیار تاریک، نمناک و پر از خفاش و حشرات مختلف است که دسترسی به آن را مشکل کرده است حتی پرفسور گریشمن به همین دلیل تنها 200 متر ابتدایی این غار را پیموده است در حالی که معلوم نیست این غار چند متر دارد و چه آثاری در آن نهفته است.
این احتمال نیز می رود که به علت دسترسی تقریبا راحت به آن، این غار در مقطعی محل سکونت عشایر کوچ رو نیز بوده است.

این غار قرار است در فهرست آثار ملی به ثبت برسد و در صورتیکه میراث فرهنگی امکانات لازم را در راه دسترسی و داخل این مکان تامین کند این مکان می تواند یکی از گردشگاه های طبیعی و با ارزش خوزستان شود.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر در اهواز اظهار داشت: این غار که حفاظتی از آن نمی شود همواره در طول سالهای اخیر مورد تعرض و حفاری غیر مجاز افراد سودجو قرار گرفته و به نظر می رسد آتشی که به جان این غاز بی نظیر افتاده ناشی از ورود حفاران غیر مجازان و بی احتیاطی آنها باشد.
مجتبی گهستونی تاکید کرد: تا شامگاه گذشته دود غلیظی از این غار تاریخی به هوا متساعد می شود و به علت صعب العبور بودن منطقه امکان مهار آن وجود ندارد به همین دلیل تاکنون سدها خفاش ساکن در این غار به کام مرگ رفته اند و این احتمال وجود دارد که برخی نقوش صخره ای این غار هم تخریب شوند.
گهستونی تصریح کرد: متاسفانه تاکنون این غار که آثار فراوانی در آن نهتفه است به صورت رسمی مورد گمانه زنی و کاوش قرار نگرفته به همین دلیل کماکان ناشناخته مانده است.
وی با تاکید بر اینکه تاکنون اقدامی از سوی میراث فرهنگی برای شناسایی این مکان تاریخی صورت نگرفته است، گفت: با اطلاعاتی که انجمن دوستداران خوزستان در مورد این غار به دست آورده، ارزشمند بودن این غار برای ما تبدیل به یقین شده به همین دلیل سال قبل با کمک برخی افراد اقدام به شناسایی زوایی پنهان آن کردیم.

گهستونی تصریح کرد: از همان ابتدا به طور دقیق بررسی خود را شروع کردیم. بنابراین پس از بررسی چهار ساعته متوجه شدیم که غار 114 متر طول دارد و در انتهای غار تونلی کم عرض وجود دارد که یک حفره آبی محسوب می شود.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان گفت: درون غار سه حفره وجود دارد که امکان حرکت انسان به صورت ایستاده در آن وجود ندارد. این دالان های هوایی مثل سفره های زیر زمینی آبراه محسوب می شوند. از سویی تونلهای وسط غار به حفره های کف غار راه دارند. یک تونل در انتها وجود دارد که دو رگه دارد که یکی بعد از دو راهرو بسته می شود و دیگری راه مار پیچ است که بعد از عبور از حفره ای به عرض 70 سانتی متر به علت ریزش سقف و جمع آوری املاح نیمه بسته مانده است.
وی اظهار داشت: سنگ چینیهای درون غار، باستانی بودن سکونتگاه عشایر در این منطقه را مشخص می کند. در وسط غار حفره ای بزرگ در کف وجود دارد که تشکیل حوزچه ای داده که احتمالا برای آب انبار استفاده می شد.
این فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به اندازه گیریهای انجام شده که ارتفاع دهانه غار تا بستر رودخانه فصلی که از کنار کوه انبار سفید می گذرد را بالغ بر 70 متر نشان می دهد، تاکید کرد: یکی از ویژگیهای غار پبده این است که به دلیل برخورداری از ورودی و خروجی امکان تجمع گازهای متساعد در آن وجود ندارد، طول دهانه ورودی اول غار5.40 متر و ارتفاع آن سه متر است و همچنین دهانه اول تا دهانه دوم شش متر فاصله دارد.
گهستونی همچنین ارتفاع دهانه دوم را یک مترو 10 و عرض از سقف آن را سه مترو 10 سانتیمتر عنوان کرد و افزود: از دهانه غار به طول 90 متر که وارد غار می شوی حفره ای هوایی وجود دارد که در سمت چپ از سقف غار بیشترین ارتفاع را به طول تقریبی 28 متر به خود اختصاص داده است.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان اظهار داشت: کمترین عرض غار پبده شش متر و بیشترین عرض غار 70 متر و 19 سانتی متر اندازه گیری شد. همچنین کمترین ارتفاع تالار اصلی غاز دو متر و بیشترین ارتفاع آن 28 متر است.
بنا به گفته این فعال میراث فرهنگی خوزستان از دیگر نشانه های موجود در غار پبده وجود یک استراحتگاه حجاری شده به فاصله شش متری از دهانه ورودی سمت راست غار و در ارتفاع دو متری با ابعاد سه متر در یک متر است.
وی بیان کرد: علاوه بر این در طول غار لایه ای نرم وجود داشت که پس از بررسی و اندازه گیری متوجه انباشته شدن و فشردگی 40 سانتی متر کود حیوانی در کف این غار شدیم.
گهستونی با اشاره به اهمیت بالای این غار گفت: این غار علاوه بر جنبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی برای غارنوردان، گردشگران، جانورشناسان، سنگ شناسان و... ارزشمند خواهد بود.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان افزود: وجود تالاری بزرگ و قرار گرفتن در مسیر کوچ عشایر از دیگر ویژگیهای این غار محسوب می شود.

گهستونی تصریح کرد: در 60 متری غار از طاق و بدنه غار به پائین به دلیل ریزش آب سفره های زیر زمینی وجود جلبکها نشان از تداوم حرکت آب در این مسیر را دارد.
وی با تاکید بر اینکه تاکنون اقدامی از سوی میراث فرهنگی برای شناسایی این مکان تاریخی صورت نگرفته است، گفت: با اطلاعاتی که در مورد این غار به دست آورده ایم، ارزشمند بودن این غار برای ما تبدیل به یقین شده و نمی توان از شناسایی آن به طور کامل چشمپوشی کرد.
سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان بیان کرد: در انتهای غار یک سقف گنبدی زیبا به صورت سنگ یک پارچه سفید از جنس خارا با روکش سفید گچی وجود داشت که تشکیل خالهای منظم بی شباهت به نشیمن گاه خفاش ها و یا پوست پلنگ نبود.
وی تاکید کرد: علاوه بر این در عمق غار تاریخی و ناشناخته پبده به جز خفاش، جانورانی و حشرات منحصر به فردی دیگری زندگی می کنند که مشابه آنها کمتر در فضای باز مشاهده شده است. 


گردآوری: گروه فرهنگ و هنر سیمرغ