پادشاهان اساتیری ایران بخش هفتم

منوچهر

در اوستا تنها یکبار از منوچهر نام رفته و آن در موردیست که یادی از ایرج (ائیری) به میان آمده است:"فروهر منوش چیترا از خاندان ائیری را می ستائیم."
در منابع پهلوی هر جا که به سلم و تور و ایرج و فریدون اشارات رفته از منوچهر نیز گفتگو شده است.اما مآخذ موجود پهلوی فاقد تفصیلی است که در شاهنامه در مورد منوچهر مشاهده می شود.
در فصل بیست و سوم بند هش سلسله نسب منوچهر تا فریدون چنین آمده است.منوش چهر پسر منوش کرنر پسر منوش کرنک پسر کمم ثرا پسر زوشا پسر فرگزگ پسر گزگ که دختر ارچ(ایرج) بود و ارچرا پسر فریتون.
به موجب فصل سی و چهارم بند هش،نسب زرتشت با چهارده واسطه به منوچهر می رسد.
فردوسی در شاهنامه در مورد کین خواهی و کشتن سلم و تور چیزی بر منبع مزبور نیفزوده و دوران پادشاهی منوچهر را یکصد و بیست سال قید کرده است.
در فصل سی و سوم بند هش به نبردهای ایران و افراسیاب در زمان منوچهر چنین اشارت رفته که افراسیاب پس از جنگی منوچهر را به هزیمت واداشته و نوذر پسر دیگر منوچهر در نبرد کشته شده است.اما بعدا"میان انها سازش حاصل گردیده و منوچهر دیگر باره ایرانشهر را از افراسیاب باز پس گرفته است.اما شاهنامه از افراسیاب در دوران نوذر پسر منوچهر سخن به میان می آورد.همچنین بنا به گفته ی شاهنامه،نوذر در زمان پدر کشته نمی شود،بلکه پس از منوچهر هفت سال سلطنت می کند و سپس به قتل می رسد.
قلمرو پادشاهی منوچهر تا بابل(بغداد امروزی)،اهواز ـ کوه و بصره گسترش داشت و ملوک عرب از جمله شام و یمن به فرمان او بودند و بدین ترتیب سلطنت او تا شام و مغرب رسیده بود.اما فرعونان مصر از او اطاعت نکرده خود به استقلال فرمان می راندند.
منوچهر در آغاز پادشاهی به سرزمین های سلم و تور لشکر کشید و آندو را به هلاکت رساند.به گفته ی طبری و بلعمی و ابن اثیر،وی یکصد و بیست سال پادشاهی کرد و بسیار دادگستر بود.
او نخستین کسی بود که دورادور شهر خندق کند و در هر شهری آلات جنگ گرد آورد و رعایا را مامور آبادانی شهرها و دهات کرد.حارث ابن ابی شداد پادشاه یمن که جنگها و فتوحات بسیار کرده،غنایم فراوان آورده و پادشاهی او تا هندوستان و انبار و موصل را در بر میگرفت و آذربادگان نیز از نواحی او بشمار می رفت،فرمانبردار منوچهر بود.مدت زندگانی منوچهر یکصد و شصت و دوران پادشاهیش صدو بیست سال بود.ولی شاهنامه عمر او را صدو بیست سال میداند:
چو سال منوچهر شد بر دو شصت
زگیتی همین پای رفتن ببست
پهلوانان و سرداران نامداری که در نبردها منوچهر را یاری میکردند،سام و زال بودند.