بیشاپور شکوهی کهن

بیشاپور واهشته ای مَهین

بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در پایین دست شیراز و باختر شهرستان کازرون جای گرفته که در زمان ساسانیان ساخته شده‌است و امروزه تنها ویرانه‌هایی از آن برجای مانده‌است. بیشاپور در کنار گذرگاه شاهی روزگار باستان جای دارد که در زمانه هخامنشیان «تخت جمشید» و « استخر » را به شهر باستانی « شوش» و در زمانه ساسانی شهر « گور» و « بیشاپور » را به « تیسفون » پایگاه شاهنشاهی ساسانی پیوند می داده. شهر بیشاپور با دویست هکتار گستره بخشی از  نخستین شهرهای باستانی است که دارای کهن نگاری نگاشته شده شهرسازی می باشد. این کهن نگاری سنگ نبشته ای است که با دو دبیره اشکانی و ساسانی بر روی ستون بنای یادبود بیشاپور نگاشته شده است .با نگرش به چگونگی گیتاشناسی ویژه بیشاپور به ویژه رودخانه شاهپور و « تنگ چوگان» این شهر در روزگار خود سرآمد شهرهای زمانه ساسانی بوده است .

بیشاپور یکی از شهرهایی است که شاپور یکم آنرا بنا کرده است. واژه بی بر سر نام شاپور آمده است،این همان واژه به یا وه در زبان پهلوی است که به چَم نیک است. پژوهشگران آنرا شهر زیبای شاپور دانسته اند.

بیشاپور به سال ۲۶۶ ترسایی ‌و به دستور شاپور یکم پادشاه ساسانی ساخته شده‌است. پس از پیروزی شاپور بر والرین شاهنشاه روم، شاپور دستور داد در بخشی خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهری بنا کنند. این گذرگاه در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش پیوند می داد. شاپور نام خود را بر این شهر نهاد. بیشابور از شهرهای خوش آب و هوا و دارای نمودارسازی و مِهرازی ویژه آن روزگار بوده‌است. در نسک های کهن نگاری، نام این شهر به نامهای بیشاپور، بیشابور، به شاپور، بیشاور و «به اندیوشاپور» نگارش شده‌است.

بزرگ ترین فرنودی که بر روند پدیداری  گردآورد بیشاپور در این بخش می توان نمارِش نمود همانا ساختار نیادی و چگونگی زیست‌بومی فراخور ‌آن می باشد که شهر بیشاپور را از دیگر شهرهای ساسانی (استخر ، شهر گور، دارابگرد ، ارجان) سوا می سازد . زیستگاه زیبای سرزمین که آمیزه‌ای است از کوه های افراشته ، تنگ چوگان ، رودخانه پر آب شاهپور ، زمین های پربار و سرسبز و باغ های نارنج گونه‌ها ‌و چشمه ساسان ، شهر کهن بیشاپور را به زیستگاه پیرامون خود پیوسته ساخته است.

شهر بیشابور به شوه رازی گری پارتی و با روش مهرازی یونانیان که از سوی هیپوداموس نوآوری شده بود در زمینی چارگوش گونه‌ای نمودارسازی شد که چهار دروازه و دو خیابان آن، یکدیگر را برش می‌کردند . یکی از خیابا ن ها در‌راستای بالادست به پایین دست و دیگری خاور به باختر است و هر کدام در انتها به یکی از دروازه‌های شهر می رسیدند. دروازه باختری ، درآیگاه بنیادین شهر بوده‌است.

شهر بیشاپور از دو بخش بنیادن ساخته شده‌است:

ارگ پادشاهی دربرگیرنده یادبود های برجسته ای مانند نیایشگاه آناهیتا، تالار آیین‌های شاپور، ایوان موزائیک، کاخ به والرین.

بخش همگانی نشین دارای خانه‌ها، گرمابه، کاروانسرا و بازار.

افزون بر شهر بیشاپور ، یادگارهایی همچو « دِژ دختر» و « دِژ پسر» و نقوش « تنگ چوگان » و « اشکفت شاهپور » نیز از دیگر ویژگی های یادبود های زمانه ساسانی این گستره می باشند. شهر بیشاپور در بخش خاوری و پایین دستی از سوی کندک (خندق) و در بالادست به دست کوهستان و دِژ‌و در باختر به دست رودخانه شاهپور پاسداری  می شده است. هستی روخانه پر آب شاهپور و چشمه ساسان از ارزشمندی ویژه این سرچشمه‌های آبی در روند پدیداری شهر کهن بیشاپور می باشند.

نگارخانه