رازهای ایران باستان در کتیبه های گلی

 

مصاحبه با عبدالمجید ارفعی

سیما رادمنش - گروه فرهنگ و هنر

برگرفته از "جام جم"

عبدالمجید ارفعی، اولین ایرانی و تنها متخصصی است که می تواند کتیبه های ایلامی را بخواند. او را از آخرین بازماندگان مترجم خط میخی ایلامی در جهان و از مهم ترین کتیبه خوانان ایرانی می دانند که بخش قابل توجهی از عمر خود را صرف خواندن و ترجمه متون الواح گِلی تخت جمشید کرده است که بخش قابل توجهی از آنها به صورت امانی در موسسه شرق شناسی شیکاگو نگهداری می شود.

ارفعی هم اینک ۷۴ سال دارد و باید تلاش او را به دلیل کار روی الواح گلی با زبان های باستانی ارج نهیم؛ چرا که او تنها کسی است که این کار را به انجام رساند و هم اکنون نیز جزو معدود کسانی است که به این زبان باستانی تسلط و احاطه دارد.

از استادان وی می توان به مرحوم هلک، از مشهورترین استادان زبان و خط ایلامی در دانشگاه شیکاگو اشاره داشت.همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، همکاری با بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و پایگاه پژوهشی شوش از جمله سوابق کاری وی است.همچنین او کسی است که نخستین ترجمه فارسی فرمان کورش بزرگ (منشور کورش) را از روی مولاژی از اصل منشور، همراه با نسخه برداری جدید انجام داد.

راه باستانی دسپارت

راه باستانی دزپارت

   کوتاه ترین و نزدیک ترین راه ارتباطی خوزستان با مناطق مرکزی ایران ، راه موسوم به بختیاری می باشد که از مناطق صعب العبور بختیاری می گذرد. این جاده که با نامهای « دزپارت» ، « دسپارت» و « دسفارد» نیز شناخته  می شود و بخشی از آن سنگ فرش بوده ، جاده ای باستانی است که از دوره ی ایلامی  ساکنان دو سوی رشته کوه را در سرزمین فعلی بختیاری به هم متصل می کرد. در دوره هخامنشی ، اصفهان را به خوزستان (شوشتر – ایذه – اصفهان) مرتبط می ساخت. شاید هم وجه تسمیه آن از « پارتها – اشکانیان» گرفته شده و پادشاه اشکانی از همین مسیر به حوزه حکمرانی «الیمایی ها » نفوذ کرده و آنها را مطیع خود ساخت یا بعد از سرکوب الیمایی ها از همین جاده  رهسپار فلات مرکزی ایران شدند و عبور سپاه پارت از این جاده سبب گردید که نام پارت بر آن اطلاق گردد. در مقاطع تاریخی بعدی  با چنین نامگذاری هایی مواجه می شویم که عبور شاه و سپاهش از یک ناحیه در بختیاری سبب گردید تا آن ناحیه یا مکان به نام شاه مشهور گردد. مانند: « کول شاه»و... شاید هم در کنار این جاده دژ یا قلعه ای بود که زیر نظر و فرمانبر شاه پارت بود و به همین دلیل این جاده ، دزپارت نام گرفت. این جاده در متون مختلف  با نام های «نردبانی » ، « سلطانی» ،« اتابکی» ،«لینچ» و« بختیاری» یاد شده است.