ابوعلی مسکویه

ابوعلی مسکویه : فیلسوف اخلاق­ مدار

در درازنای تاریخ یک هزار و چهارصد ساله اسلام کم نبوده­اند ایرانیانی که توانمندانه در عرصه مباحث فلسفی و حکمی گام نهاده­اند. از جمله پویندگان ایرانی وادی حکمت و فلسفه، ابوعلی مسکویه رازی است. ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب بن مسکویه رازی، فیلسوف، طبیب، لغوی و تاریخ­نگار شیعه­مذهب سده­های چهار و پنج هجری است. او که نزد، سلطان عضدالدوله دیلمی بویهی دانش­دوست، گرامی و عزیز بود، نویسنده کتاب­ها و رسالاتی پرشمار همچون تجارب الامم، تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق، ادب العرب و الفرس، نزهت­نامه علائی، جاودان خرد، الفوز الاکبر و الفوز الاصغر است. وی مکتبی فلسفی در اخلاق به جا گذاشت که پیوسته و مداوم تا به امروز واجد اهمیت است. مکتب فلسفی او ترکیبی است از احکام شریعت اسلامی و آرای فلاسفه یونان چون افلاطون، جالینوس و به ویژه ارسطو که مسکویه توجهی خاص به او داشته است. شوربختانه وی چندان که باید و شاید و چنان که شایسته نامش باشد مورد توجه و عنایت پژوهندگان امروزی قرار نگرفته است. از این روی نگارنده در این کوتاه­جستار بنا بر آن دارد تا گوشه­ای از تفکرات فلسفی او به ویژه درباره اخلاق را مورد واکاوی قرار دهد.