سه روایت از مرگ یزد گرد سوم
یزدگرد سوم سی و پنجمین و آخرین پادشاه ساسانی، پسر شهریار و نوهٔ خسرو پرویز و همسر محبوبش شیرین بود و ظاهراً از مادری سیاه‌پوست زاده شده‌بود. یزدگرد سوم در سال ۶۳۲ میلادی بر تخت پادشاهی نشست. مدت پادشاهی یزدگرد بیست سال بود. در مورد نحوهٔ قتل یزدگرد سوم در سال ۶۵۲ میلادی چندین روایت متفاوت و با محتوی ضد و نقیض در کتاب تاریخ طبری نقل شده‌است.
ابوالحسن (یا ابواسحاق) علی بن ربن (سهل) طبری از علمای بزرگ و نامدار اسلام است. او در شهر مرو و در سال 192 هجری قمری (مطابق 8- 807) متولد شده وی پسر یک عالم روحانی کلیمی و به ظاهر سریانی الاصل بوده است. قفطی و ابن ابی اصیبعه ربن طبیب و منجم (یعنی پدر علی بن ربن طبری) را یهودی میدانند.(1)
ربن طبری (پدر علی) هم طبیبی حاذق و در هندسه و انواع ریاضیات سرآمد بود و چندین کتاب از کتب حکمیه را از او نقل نموده اند. او وارد عراق شد و در سر من رأی (سامرا) وطن کرد. او در علوم سیاسی نیز رتبه ریاست و تقدم داشت. کلمه ربن که نام اوست و همچنین کلمات ربین و راب، اسماء متقدمین شریعت یهود (2) و به معنی سرور و معلم بزرگ بوده است. 3)
جنگ بابل
نبرد کوروش کبیر و نبونید پادشاه بابل
در حالی که هارپاگ ، فرمانده ی سپاه پارسی ، آسیای صغیر و جزایر یونانی نشین غرب ایران را ـ در پی فتح لیدیه ـ مطیع پادشاه پارس می کرد ، کوروش با احساس خط از ناحیه ی آسیای مرکزی ، به سوی مشرق رفت تا با مردمان آن دیار که پیش از این از پادشاه ماد تبعیت می کردند و با سقوط ماد ، بر وی شوریده بودند ، نبرد کند . برخوردهایی که بین سالهای 545 تا 539 ق . م میان کوروش و قبایل این منطقه رخ داد ، مبهم و اندک گزارش شده است .
سفرنامه‌ی ناصرخسرو
سفرنامه‌ی ناصرخسرو گزارشی از یک سفر هفت ساله است که در ششم جمادی الاخر سال 437 قمری(اول فروردین 415 یزگردی) از مرو آغاز شد و در جمادی الاخر سال 444 قمری(اول فروردین 416 یزدگردی) با بازگشت به بلخ پایان پذیرفت. او از مرو به سرخس، نیشابور، جوین، بسطام، دامغان، سمنان، ری، قوهه و قزوین می‌رود و از راه بیل، قپان، خرزویل و خندان به شمیران می‌رسد. از آن‌جا به سراب و سعیدآباد می‌رود و به تبریز می رسد. سپس از راه مرند، خوی، برکری، وان، وسطان، اخلاط، بطلیس، قلعه‌ی قف انظر، جایگاه مسجد اویس قرنی، ارزن، میافارقین، به آمد در دیار بکر(در ترکیه‌ی امروزی) وارد می‌شود. از آن‌جا با گذشتن از شهرهای شام(سوریه) از جمله حلب به بیروت، صیدا، صور و عکا(در لبنان امروزی) می‌رود. سپس از راه حیفا به بیت المقدس می‌رسد.
