سنگ نبشته داریوش

آفرینش گام به گام در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی

داریوش پس از پیروزی بر گئومات مغ که تاج و تخت هخامنشی را غصب کرده بود. (بنگرید به صفایی ۱۳۹۰: ۵) در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی، برای نخستین بار، از چگونگی جهان‌بینیِ هخامنشیان درباره‌ی آفرینش، سخن می‌گوید. در این مقاله، نزدیکیِ این جهان‌بینی به جهان‌بینی زرتشتی، بررسی شده است.

داریوش بزرگ، در چند کتیبه‌ی خود از چگونگی آفرینش سخن گفته است. او نخستین بار در نقش رستم می‌گوید: «خدای بزرگ (است) اهورامزدا، که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که شادی را برای مردم آفرید، که داریوش را شاه کرد، یک شاه از بسیاری، یک فرماندار از بسیاری» (D Na، بند ۱. ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۱۰۰)همین ترتیب برای آفرینش در شوش نیز دیده می‌شود. (D Se، بند ۱؛ ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۱۲۳ و D Sf، بند ۱؛ ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۱۲۷) در سنگ‌نبشته‌ی داریوش در مصر، آفرینش آسمان پیش از آفرینش زمین است (D Zc، بند ۱؛ ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۱۴۸-۱۴۹) اما در سنگ‌نبشته‌ی الوند بار دیگر آفرینش زمین پیش از آفرینش آسمان جای می‌گیرد.(D Ea، بند ۱؛ ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۹۶)شاید بر هم‌خوردن چیدمان آفرینش در سنگ‌نبشته‌ی مصر در پیوند با جای سنگ‌نبشته‌ (زمین بیگانه) باشد، هر چند نگارنده در این‌باره مطمئن نیست چرا که سنگ‌نبشته‌ی دیگر از خشایارشا بر روی دیوار قصر وان در ترکیه دست است که در آن¬جا آفرینش زمین پیش از آسمان قرارگرفته است.(X Va، بند ۱؛ ترجمه‌ی اشمیت ۲۰۰۹: ۱۸۰) قصر وان در ترکیه نیز می‌تواند زمین بیگانه تعبیر شود اما در اینجا بیگانه بودن زمین، به برهم¬خوردن چیدمان آفرینش و پیش¬افتادن آفرینش آسمان در سنگ‌نبشته نینجامیده است.

دلایل ساخت تخت جمشید توسط داریوش

دلایل ساخت تخت جمشید

براساس شواهد و بررسی‌های تاریخی و باستان‌شناسی و آنچه از کتیبه‌ها و نوشته‌ها و آثار ‌یافته‌ شده در منطقه به دست آمده، محوطه باستانی مرودشت از گذشته بسیار دور از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار بوده است.

می‌دانیم که صفه تخت جمشید در دامنه کوه رحمت ساخته شده است. می‌توان گفت این کوه که به نام میترا یا مهر نیز نامیده می‌شود برای اقوام پیش از آریایی و همچنین آریایی‌ها قداست داشته که به نوعی تمامی‌سازه‌های تخت جمشید را در پناه خود دارد.

داریوش در کتیبه خود در دیواره جنوبی صفه صراحتا بیان می‌کند که تا پیش از این، هیچ بنا یا معبد یا نیایشگاه و ساختمانی در این محل وجود نداشته است. پس بی‌تردید زمین این مکان اهمیت داشته است.

اردشیر اول

نگاهی به زندگی نامه اردشیر یکم هخامنشی

پایان کار خشایارشا

پس از خاتمه جنگ یونان ، واقعه مهمی در سلطنت خشایارشا روی نداد و او اوقات خود را به لهو و لعب می گذراند . بزرگان پارسی که از سستی او ناراضی شده بودند با نظر تحقیر به او می نگریستند . در این اوضاع و احوال شخصی به نام اردوان که رئیس قراولان مخصوص شاه بود با کمک خدمتکاری به نام مهرداد شبانه وارد خوابگاه خشایارشا شدند و او را در خواب کشتند . با مرگ خشایارشا دربار هخامنشی درگیر یک سری بردارکشی ها و پدرکشی های بیرحمانه شد که این سلسله را به سرعت رو به انقراض و انحطاط کشانید .

اردشیر یکم

اردشیر یا ارتخشتره ملقب به اردشیر درازدست یا اردشیر یکم پادشاه هخامنشی بود. او سومین پسر خشایارشا بود. پس از به قتل رسیدنِ پدر و برادرش داریوش که جانشینِ قانونی بود، به دستِ اردوان فرمانده گارد نگهدار شاه، بر تختِ شاهی نشست. اردشیر ۴۱ سال فرمانروایی کرد.

کرتیر

 

کرتیر یا کردیر موبد پرنفوذ دوران ساسانی بود. کرتیر در زمان پادشاهی شش شاهنشاه ساسانی به ترتیب اردشیر بابکان، شاپور یکم، هرمز یکم، بهرام یکم، بهرام دوم، و نرسه می‌زیسته‌است. گمان می‌رود که اقدامات کرتیر نه تنها در پیدایش دین رسمی ایران بلکه در کار سیاست داخلی کشور نیز دارای اهمیت قاطع و فراوان بوده‌است. او توانست دین زرتشتی را که در آن زمان، باورهای چندی بدان پیوسته بودند، یکدست کند و به اوستا تقدس بخشد. کرتیر با آئین مانی به عنوان یک بدعت به مبارزه برخاست.

شهر گور نخستین شهر دایره ای ایران

شهر گور

 

شهر گور که به نخستین شهر دایره‌ای شکل ایران شهرت دارد در نزدیکی فیروزآباد فارس واقع شده. این شهر یکی از شگفت‌انگیزترین محوطه‌های باستانی ایران می‌باشد. کشف نقش چهارشاهزاده ساسانی روی بقایای کاخی از دوره اردشیر بابکان به همراه کف منقوش رنگی از این دوره بخشی از این شگفتی‌ها است که با گذشت بیش از ۲۰۰۰ سال همچنان رنگ‌های به کار رفته در آن تندرست مانده‌است. این شهر مملو از نقاشی‌ها و تصاویر باستانی از آن دوره ساسانی است.

قطر شهر گور ۲ کیلومتر و دورتادور آن حصاری خشتی با خندقی به عرض ۵۰ متر محصور کرده‌است چهار دروازه به نامهای دروازه هرمز در شمال، دروازه اردشیر در جنوب، دروازه مهر(میترا) درشرق، دروازه بهرام در غرب، ورودی‌های این شهر را تشکیل می‌دهند.در بخش مرکزی شهر به شعاع ۴۵۰ مترکه به وسیله حصاری از سایر بخش‌های شهر مجزا می‌شده بناهای حکومتی ومحل اقامت درباریان بوده مهم‌ترین بناهای آن شامل:منار وتخت نشین(طربال) است.