نام آوران سده های 7 و 8

دانشمندان بنام قرون 7 و 8

سیل بنیان‌کن مغول تمام نواحی شرق و مرکزی و قسمت بزرگی از نواحی غرب و شمال غرب ایران را با خاک یکسان کرد. تنها تود‌ه‌ای غارت زده و قتل‌عام دیده بر جای ماند. همه بهترین راه نشان دادن میزان خسارت یورش مغول را با بیان جمله زیر می‌دانند:

آمدند، کشتند، سوختند، بردند. مساجد – مدارس – شهرها ویران و مردمان چه کوچک و چه بزرگ قتل‌عام شدند. از آن همه مدرسه و کتابخانه و مراکز تعلیم و تعلم و مواطن علم و ادب چیزی بر جای نماند. هیچگاه این خسارت جبران نشد.

خاندان‌های بزرگ ایرانی که مروجین علم و ادب بودند نابود شدند. فقر و پریشانی وحشت‌انگیزی بوجود آمد که هر گونه ذوقی را برای کارهای علمی و هنری از مردم گرفت، دستمال‌کشی و خودفروشی بهترین وسیله ترقی شد، علم و علماء در مقام پستی قرار گرفتند. مراکز علم مانند بخارا – سمرقند – خوارزم – مرو – بلخ – هرات – نیشابور – طوس و... بطور کلی نابود شدند. کلیه کتابخانه‌ها و مدارس و مراکز فرهنگی آن‌ها نابود شده اکثر علماء یا کشته شدند یا به مغولستان فرستاده شدند.

خاندان‌های مهم ایران در روزگار ایلخانیان

بعضی از خاندان‌های مهم ایران اسلامی

برای گسترش اسلام خاندان‌های بسیاری تا آنجا که توانسته‌اند نقش ایفا کردند برای زنده نگه داشتن یاد و خاطره آن‌ها در زیر به چند تا از آن‌ها خلاصه‌وار اشاره می‌شود.

1. افتخاریان: اصلشان افتخارالدین محمد بکری بود، از نسل حضرت ابوبکر صدیق -رضی الله عنه-، او مردی دانشمند و متقی بود. پیش امام سعیدمحمدبن یحیی نیشابوری تحصیل کرد. از احفاد او ملک سعید افتخارالدین محمدبن ابی‌نصر در عهد دولت مغول بزرگ‌ترین اکابر قزوین شد. ملکی عادل و عاقل و صاحب حزم و رأی بود و در تدبیر امور دیوانی زبانزد بود. منگوقاآن و برادران و عم‌زادگان و خویشاوندان پیش او تعلیم کردند. وی برادرانی داشت که هر یک در جایی حاکم بود از جمله:

ملک سعید امام الدین یحیی حاکم قزوین و بعدها عراق عجم شد.

روزگار ناخجسته استیلای مغول

دوران شوم مغول

بعد از شهادت سلطان جلا‌ل‌الدین خوارزمشاه مغول بر سراسر ایران چیره شدند. مغول به مناسبت بی‌علمی و عدم معاشرت با متمدنین عقاید خرافی بسیار داشته و شیاطین و جادو و سحر را در مجاری احوال و زندگانی انسان مؤثر و صاحب نفوذ شدید می‌دانستند، از سحر و جادو بسیار می‌ترسیدند، و هر را که به این حیله متهم می‌شد، بسختی عذاب می‌کردند و در یاسانامه چنگیزی احکام شدید بر ضد این جماعت موجود بود. مغول‌ها آن چنان ضربات جبران‌ناپذیری به تمدن ایران زدند که هیچگاه جبران نشد. در خراسان بقدری کشتار کردند که از حد تصور خارج است. چنانکه جوینی در تاریخ جهانگشای که بنام چنگیز نوشته است، می‌گوید: اگر تا هزار سال دیگر در خراسان زاد ولد شود، و هیچ حادثه‌یی رخ ندهد، باز هم میزان نفوس آن دیار به حد قبل از حمله مغول نخواهد رسید.

میرزا محمد نصیرالحسینی

میرزا محمد نصیرالحسینی ملقب به میرزا آقا فرزند جعفر از سخن سرایان و استادان معروف دوره قاجاریه، در سال ۱۲۷۱ ه.ق. در شیراز متولد شد. علاوه بر علوم فقه و اصول و کلام و فلسفه، منطق و به علم حدیث نیز روی آورد. وی از شاگردان خاص شیخ مفید بود. فرصت نزد مظفر الدین شاه قاجار بسیار گرامی بود و لقب فرصت الدوله را از این پادشاه گرفت . فرصت الدوله شاعر، نقاش، موسیقی دان و ادیبی بزرگ بود که در بنیان فرهنگ نوین در ایران نقش مهمی داشت. فرصت الدوله نه تنها زبان انگلیسی را فرا گرفت، بلکه از یک دانشمند آلمانی خط میخی را هم آموخت و در حقیقت اولین ایرانی است که خط میخی را می دانست.

نخستین واکسیناسیون در ایران به دستور امیرکبیر

سال ۱۲۶۴ قمرى، نخستین برنامه‌ ى دولت ایران براى واکسیناسیون به دستور امیرکبیر آغاز شد. در آن برنامه کودکان و نوجوانان ایرانى را آبله‌ کوبى مى‌ کردند. اما چند روز  پس از آغاز آبله‌ کوبى به امیرکبیر خبردادند  که مردم از روى نا آگاهى نمى‌ خواهند  واکسن بزنند. به‌ ویژه که چند تن از فالگیرها و دعانویس‌ ها در شهر شایعه کرده بودند  که واکسن زدن باعث راه ‌یافتن جن به خون  انسان مى‌شود. هنگامى که خبر رسید  پنج نفر به علت ابتلا به بیمارى آبله جان  باخته‌ اند، امیر بى‌ درنگ فرمان داد هر کسى که حاضر نشود آبله بکوبد باید پنج تومان  به صندوق دولت جریمه بپردازد.  او تصور مى کرد که با این فرمان همه مردم آبله مى‌ کوبند. اما نفوذ سخن  دعانویس‌ ها و نادانى مردم بیش از آن بود که فرمان امیر را  بپذیرند. شمارى که پول کافى داشتند، پنج تومان را پرداختند و از آبله‌ کوبى سرباز  زدند. شمارى دیگر هنگام مراجعه مأموران در آب انبارها پنهان مى‌ شدند یا از شهر بیرون مى‌ رفتند.

سحرخیز باش تا کامروا شوی ، حکایتی زیبا از بزرگمهر

سحرخیز باش تا کامروا شوی

حتماً شما هم تا به حال این جمله (سحرخیز باش تا کامروا شوی) را شنیده اید. در این مطلب حکایت این جمله را قرار داده ایم.

حکایت کرده اند٬ بزرگمهر٬ هرروز صبح زود خدمت انوشیروان می رفت٬ پس از ادای احترام ٬رو در روی انوشیروان می گفت:

سحرخیز باش تا کامروا شوی …!!!

معنی نام های ماه های سال

دوازده ماه سال خورشیدی

فروردین

فروردین نام نخستین ماه و فصل بهار و روز نوزدهم هر ماه در گاهشماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا و زبان پارسی باستان فرورتینام، در زبان پهلوی فرورتین و در زبان فارسی فروردین گفته شده که به معنای فروردهای پاکان و فروهرهای ایرانیان است. بنا به عقیده پیشینیان، ده روز پیش از آغاز هر سال فروهر در گذشتگان که با روان و وجدان از تن جدا گشته، برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود می‌آیند و ده شبانه روز روی زمین به سر می‌برند. به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان هنگام نوروز را جشن فروردین خوانده‌اند. فروهران در ده روز آخر سال بر زمین هستند و بامداد نوروز پیش از بر آمدن آفتاب به دنیای دیگر می‌ روند.

نام آوران دوره خوارزمشاهی

برخی از دانشمندان دوره خوارزمشاهی

1-    امام رافعی (555-623 ه‍ ق) ابوالقاسم عبدالکریم بن محمد قزوینی: فقیه – حدیث‌شناس – مفسر – مؤرخ و ادیب دارای کتاب‌های مهمی است از جمله:

1- فتح‌العزیز در شرح و جیز در شانزده مجلد. 2- کتاب التدوین در اخبار قزوین.

حجه‌الاسلام امام رافعی		آنکه بود او شارح هر مشکلات
ششصد و بیست و سه از هجرت شمسی		ماه ذیقعده ششم بودش وفات

 

علل موفقیت مغول

علل موفقیت مغول عبارت اند از :

1-    خلافت عباسی: با حمایت معنوی و تبلیغات روحانیت وابسته به نزد خود (در شهر بخارا عامل اصلی سقوط شهر امام جمعه شهر بود. همچنین در شهر خوارزم امام جمعه شهر علیرغم مقاومت مردم خود را به مغول تسلیم کرد.) شیخ مجدالدین زناکار در سال 612 بدستور سلطان کشته شده بود این امر باعث شد که شیخ نجم‌الدین کبرویه مؤسس مذهب کبرویه هوادارانش را به عدم مقاومت فراخواند.

2-    ملاحده: در این زمان ملاحده به سرکردگی جلال‌الدین حسن اسماعیلی که به ظاهر از آیین اسماعیلی دست برداشته و به نو مسلمان معروف شده بود، ایلی چنگیزخان را می‌پذیرد و دست در دست او و دستگاه خلافت بر علیه خوارزمشاه دست بکار می‌شود. از آنجا که افراد ملاحده عقیده باطنی خود را آشکار نمی‌کردند، و از تقیه استفاده می‌کردند براحتی قادر بودند که در میان دشمنانشان نفوذ کرده و اخبار دسته اول را از آن‌ها کسب کنند. آن‌ها بدستور خلیفه یکی از فرماندهان بزرگ سلطان محمد بنام اغلمش را قبلاً به شهادت رسانده بودند.

نبرد های سلطان جلا‌ل‌الدین خوارزمشاه

نبرد اصفهان

نبرد اصفهان در دوم رمضان سال 625 روی داد. قبل از شروع جنگ سلطان در یک سخنرانی حماسی لشکریانش را برای جهاد با مغولان آماده کرد.

سلطان در جمع سرداران و بزرگان و لشکریان گفت: پیشامدی عظیم و بلایی عظیم رخ داده است. اگر تن به ناتوانی و ترس دهیم، امید هیچ بقایی نیست ولی اگر مقاومت کنیم و صبر پیشه سازیم به یاری خداوند پیروزیم. اگر کار به نوعی دیگر رخ دهد از درجه شهادت و مقام سعادت محروم نخواهیم بود.