ای یوسف خوش نام ما خوش می‌روی بر بام ما
ای درشکسته جام ما ای بردریده دام ما
ای نور ما ای سور ما ای دولت منصور ما
جوشی بنه در شور ما تا می شود انگور ما
ای دلبر و مقصود ما ای قبله و معبود ما
آتش زدی در عود ما نظاره کن در دود ما
خنک آن دم که نشینیم در ایوان من و تو
به دو نقش و به دو صورت، به یکی جان من و تو
داد باغ و دم مرغان بدهد آب حیات
آن زمانی که درآییم به بستان من و تو
اختران فلک آیند به نظّاره ما
مه خود را بنماییم بدیشان من و تو
شد ز غمت خانه سودا دلم
در طلبت رفت به هر جا دلم
در طلب زهره رخ ماه رو
می نگرد جانب بالا دلم
فرش غمش گشتم و آخر ز بخت
رفت بر این سقف مصفا دلم
احمد جام
شیخ الاسلام احمد ابن ابوالحزیشمار جامی نامقی ترشیزی نامی‌به شیخ احمد جام در سال 427 - ۴۴۰ فراروی(هجری) - در روستای نامق زاده شد. نیاکان او از نوادگان جریر بن عبدالله بودند. نام او با فرنام‌هایی که به او داده‌اند چنین است: شیخ‌الاسلام ، قطب‌الاوتاد ، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل. او را گاه پیر جام یا شیخ جام نیز نامیده‌اند.
وی از خداشناسان و پشمینه پوشان(صوفیان) بنام سده پنجم و ششم فراروی ماهشیدی است. زادگاه وی نامق از سرزمین ترشیز یا کاشمر کنونی بوده و آرامگاه وی در تربت جام می‌باشد. طول عمر‌وی را بیشتر بنمایهها ۹۵ سال و برخی ۹۶ سال یاد کرده‌اند.
در جوانی می‌زده(خمار) و لا ابالی بود و در زیشمار بیست و دوسالگی دگردیسیی روانی به او دست داد و به یزدانشناسی(عرفان) روی آورد. از مردم کناره گرفت و ۱۸ سال در بلندی‌ها نامق و کوهستان بزد گوشه گرفت و به پژوهش در قرآن و تفاسیر و پژوهش در حال عرفا پرداخت. و به خدمت خضر مشرف‌شد .
در چهل سالگی به آموزاندن و راهنمایی و گفتار و نگارش نوشتار و نسک پرداخت. سفرهایی به جاه های گوناگون کرد. در این گشتها بود که رهیافتی در رده‌های گوناگون بوجود آورد و مردمانی به گرد او آمدند. پیر(شیخ) جام در سال 520 - ۵۳۶ فراروی- درگذشت. او را در معدآباد که در آینده به تربت جام آوازه دارشد خاکسپاری کردند.
ایرج میرزا
شاهزاده ایرج میرزا - جلال الممالک - در سال 1253 در تبریز به دنیا آمد پدر و پدربزرگش هر دو شاعر بودند و ایرج طبع شعری خویش را از آنها به ارث برد . وی فارسی ، عربی و فرانسوی را در تبریز آموخت و در محضر استادانی چون آقا محمد تقی عارف اصفهانی و میرزا نصر الله بهار شیروانی کسب فیض نمود . در سن شانزده سالگی ازدواج کرد و سه از ازدواجش نگذشته بود که پدر و همسرش را از دست داد .به دربار رفت و در سال 1303 با سمت بازرس کل امور مالیه خراسان رها کرد و به تهران آمد .
بوزجانی
محمد بن محمد بن یحیی مشهور به ابوالوفای بوزجانی ریاضیدان و اختر شناس سده چهارم هجری در بیستم شهریور ماه 319 - اول رمضان 328 هجری - در بوزجان در مرز خراسان و افغانستان زاده شد.
مقدمه های ریاضیات را در همانجا توسط دایی و عمویش فرا گرفت در 25 سالگی به بغداد رفت و به خدمت شرف الدوله فرزند عضد الدوله در آمد . در رصد خانه ای که در شرف الدوله بغداد ساخته بود به سرپرستی ابوسهل بیژن مشغول به کار شد
زندگی نامه محمد کرجی
آنچه از زندگی کرجی میدانیم چندان زیاد نیست . باید در زادگاه خود کرج مقدمه های دانش را فراگرفته باشد و سپس در جست و جوی کتابهای مورد علاقه اش به شهر ری که در آن زمان مرکز دانشمندان بود و کتابخانه ای مجهز داشت رفته باشد . سپس به بغداد رفته است و به خدمت فخر الملک وزیر بهاء الدوله و پسرش سلطان الدوله در آمده باشد
کرجی بعد از کشته شدن بهاء الدوله عراق را ترک کرد و به زادگاه خود برگشت . در بازگشت به دستور ابو غاثم معروف به محمد کاتب و وزیر منوچهر قابوس که در طبرستان حاکم بود کتاب استخراج آب های پنهانی را نوشت کرجی در حدود سال 408 - 420 هجری- چشم از جهان فرو بست
خوارزمی
ابو عبدالله محمد بن موسی خوارزمی که ریاضیدانان اروپا او را algoritmus می خوانند یکی از نخستین و بزرگترین ریاضیدانان و اختر شناسان ایران است که در بغداد کار میکرد .از زندگی و خانواده او آگاهی زیادی در دست نیست جز در حدود سال 175 - 180 هجری - در خوارزم متولد و هنگام جوانی در خزانه الحکمه مامون مشغول به کار و تحقیقات شد و پس از سالها فعالیت شبانه روزی بلاخره در حدود سال 225 - 232 هجری - دعوت حق را لبیک گفته و به دیار باقی شتافت .
برخی ار تاریخ نویسان عنوان مجوسی را به دنبال نام او اورده اند ، معلوم میشود در خانواده ای با فرهنگ از زرتشتیان خوارزم زاده شد و به همین مناسبت به احتمال قوی به نوشته های علمی ایرانی پیش از یورش عرب دسترسی داشته است
حکیم نظامی گنجوی
حکیم جمال الدین ابومحمد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤید نظامی گنجوی شاعر معروف ایرانی در قرن ششم ه.ق در سال 530هجری در گنجه دیده به جهان گشود.مادر وی از نژاد کرد بود.
نظامی را بی شک باید در شمار اران شعر فارسی و از استادان مسلم این زبان دانست.اگر چه داستان سرایی در زبان فارسی به وسیله نظامی شروع نشده است، لیکن تنها شاعری است که تا پایان قرن ششم هجری توانست شعر تمثیلی را در زبان فارسی به حد اعلای تکامل برساند،نظامی است.
زندگی نامه سنایی
ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی غزنوی در سال 459 در شهر غزنین پا به عرصه‌ی هستی نهاد، و در سال529 در همان جا در گذشت . او در آغاز جوانی، شاعری درباری و مداح مسعود بن ابراهیم غزنوی و بهرام شاه بن مسعود بود. ولی بعد از سفر به خراسان و اقامت چند ساله در این شهر و نشست و برخاست با مشایخ تصوف، در منش، دیدگاه و سمت‌گیری اجتماعی وی دگرگونی ژرفی پدید آمد. از دربار بریده و به دادخواهی مردم برخاست، بر شریعت مداران و زاهدان ریایی شوریده و به عرفان عاشقانه روی آورد.
