آداب و رسوم تشریفاتی در ایران باستان

مقدمه: تشریفات و آداب متأثر از تعلیمات دینی و اخلاقی:

 بر اساس منابع تاریخی، جامعه ایرانی قبل از اسلام در روابط ادارای و اجتماعی خود ضوابطی را رعایت می کرد که برخی در دایره اخلاقیات و پاره ای در چارچوب دین قرار داشت و بعضی صرفا حکایت از یک ادب اجتماعی می نمود که هرچند ممکن بود متأثر از تعلیمات دینی و سفارشهای اخلاقی است، اما به شکلی مستقل قواعد رفتاری اجتماعی را تبیین می کرده است، مانند قالبهای تعامل میان صاحب منصبان حکومتی یا نحوع رفتار با بزرگان جامعه  که بیشتر مبتنی بر ضوابط بوده است تا آموزهای دینی و اخلاقی.

کشف سیستم آبرسانی پنج هزار ساله

یک سیستم آبرسانی ۵ هزار ساله سیمره

مطالعات باستان‌شناسی در پشت سد سیمره، جایی که تعداد بی‌شماری محوطه ‌های باستانی بر اثر آبگیری سد سیمره در حال غرق شدن هستند، دوباره آغاز شده‌است. از جمله این محوطه‌ها، محوطه باستانی «فراش» است که باستان‌شناسان در آن موفق به کشف خارق‌العاده‌ای از یک سیستم آبرسانی ۵ هزار ساله شدند. سیستمی که با استفاده از لوله‌های سفالی در هم تنیده شده به وجود آمده‌است.

 

هیات باستان‌شناسی محوطه باستانی «فراش»، در پشت سد سیمره، در دومین فصل کاوش‌های خود موفق به کشف یک سیستم آبرسانی متعلق به 5 هزار سال قبل شد. در این سیستم آبرسانی با استفاده از تنبوشه‌ها یا لوله‌های سفالی، آب از نقطه‌ای به نقطه‌ دیگر هدایت شده ‌است.

خاکسپاری و ‌گوراندن ‌‌‌در ایران باستان

خاکسپاری ‌‌‌در ایران باستان
ایرانیان در دوره‏‌های باستان گاه کالبد را با موم می‏ پوشاندند و آن‏گاه آن را خاکسپاری می‏کردند چنانکه در اخشتر(اخشتر) ایران همه‌گیر بود. گاه پیکر را می‏‌سوزاندند و این کار از برای فراوانی چوب و بودِش جنگل بیشتر در اخشتر دریای مازندران و دیگر بخش‌ها پرجنگل انجام می‏شد. گاهی نیز پیکرها را در دخمه‌‏هایی می‌‏گذاردند تا دانه دام ی لاشخورها شوند.
گاه نیز درگذشتگان را در گاهوک ‏ها(تابوت ‏ها) یا کوزه‏‌های سفالین خاکسپاری می‏‌کردند. پس از فراگیری دین زرتشت و هنگامی که این دین به گونه دین هنجارین ایرانیان درآمد، سوزاندن، غرق کردن و به خاک سپردن پیکر گناه بزرگی شمرده شد.
در آیین زرتشت آتش و آب و خاک سپنتا هستند اگر پیکر را به خاک سپرده کنند خاک را آلوده ساخته‌اند و اگر در آب غرق کنند آب را ناپاک نموده‌اند و اگر در آتش بسوزانند با آلوده ساختن این فروغ آسمانی بزرگترین گناهان روی داده ‌است.
به اندیشه ی پیروان مزدیسنا باید پیکر را در دسترس مرغان و جانوران لاشه‌خور نهاد و یا بالای دژ های خاموشی یا دخمه دستخوش نابودی گذاشت.
چندی از این دخمه ها کهن و کهنه بوده و برخی دیگر از سوی روانشاد فرزانه "مانکجی لیمجی هاتریا "که پیرامون سال 1233 خورشیدی از سوی پارسیان بمبئی برای بهبود وضع مردمی و دینی زرتشتیان به ایران آمده بود، ساخته شد که مدتی‌هم این دخمه ها به‌کاررفته می شد. پس از آن در تهران از میانه دهه 1310 و در کرمان پس از دهه 1320 و در یزد پس از دهه 1340 دخمه ها دگرش به آرامگاه ها شدند.

زاد روز و آثار زرتشت‌

تولد زرتشت‌ به‌ روایت‌ دکتر فرهنگ‌ مهر 

4-1- اگر چه‌ محل‌ و تاریخ‌ تولد زرتشت‌، به‌ طور دقیق‌، معلوم‌ نیست‌، به‌ نظر می‌آید که‌ ظهور او بعد از 1380 و پیش‌ از 490 یا 480 پیش‌ از میلاد بوده‌ است‌. زیرا از یک‌ سو در صلح‌نامه‌ای‌ که‌ میان‌ پادشاه‌ هیتیت‌ ( Hittite ) ها و پادشاه‌ میتانی‌ ( Mitani ) در سال‌ 1380 پیش‌ از میلاد بسته‌ شده‌ و لوحه‌ی‌ آن‌ در سال‌ 1907 میلادی‌ در بوغازکوی‌ کشف‌ شده‌ است‌، هنوز نام‌ خدایان‌ هند و ایران‌، مانند ایندرا ( Indra )، میترا ( Mitra )، ورونه‌ ( Varuna ) و جز اینها با هم‌ آورده‌ شده‌ است‌ و چون‌ با ظهور زرتشت‌ رواج‌ آیین‌ او، خدایان‌ هند به‌ نام‌ دَئِوَ ( Daحva ) یا خدایان‌ بیگانه‌ نامیده‌ می‌شوند و اهورمزد خدای‌ یگانه‌ است‌، پس‌ به‌ نظر می‌آید که‌ در تاریخ‌ 1380 پیش‌ از میلاد یا زرتشت‌ هنوز ظهور نکرده‌ بود و یا آیین‌ او هنوز در غرب‌ ایران‌ رواج‌ نداشته‌ است‌. از سوی‌ دیگر، در تقویمی‌ که‌ به‌ خط‌ یونانی‌ نوشته‌ شده‌ و نسخه‌ای‌ از آن‌ در کاپادوس‌( Gappadoce ) آسیای‌ کوچک‌ به‌ دست‌ آمده‌ است‌، نام‌ ماه‌های‌ زرتشتی‌، اردیبهشت‌، خرداد... تا اسفند، ثبت‌ شده‌ است‌. پس‌ در زمان‌ نوشته‌ شدن‌ این‌ نسخه‌ی‌ تقویم‌، یعنی‌ کم‌ یا بیش‌ در 490 یا 480 پیش‌ از میلاد، آیین‌ زرتشت‌ در مغرب‌ ایران‌ رواج‌ داشته‌ است‌ - یعنی‌ زمان‌ ظهور زرتشت‌ پیش‌ از این‌ تاریخ‌ است‌. از روی‌ قرینه‌های‌ تاریخی‌ نظیر این‌ دو قرینه‌، که‌ برای‌ نمونه‌ آورده‌ شد، ایران‌شناسان‌، زمان‌ گوید زرتشت‌ را در فاصله‌ هزار تا 600 پیش‌ از میلاد می‌گیرند و در همه‌ صورت‌، سخن‌ او که‌ به‌ نام‌ گاثا ( Gatha ) ها ، یعنی‌ سرودها، معروف‌ است‌، از دوران‌ اول‌ تاریخ‌ فلسفه‌ است‌. 

گوهر تپه مازندران

پیشینه گوهر

تپه مردمانی که در کنام های باستانی مازندران چون اشکفت کومیشان، اشکفت هوتو و اشکفت کمربند زندگی می‌کردند پس از بیرون آمدن از اشکفت آرام آرام مایه پیدایش گوهرتپه شدند، این تپه آدمی ساز است.‌با گذشت زمان مردم آرامیده با از میان رفتن زیستگاههای پیشین به جایگاههای بالاتر آمده اند. در روزگار نوسنگی آرایه زندگی روستا نشینی داشته و در زمانه مفرغ  نشانه نگرش نهاده شده و چگونگی شهر نشینی پیدا کرده است .

تاریخچه ساری

تاریخچه ساری

 

دیباچه
برای گفتن تاریخ ساری ابتدا اندکی به تاریخ مازندران (تپورستان) اشاره میکنیم تا بهتر ساری را بتوانیم آشناسازی کنیم و شناخت بهتری بسته به تاریخچه ساری پیدا کنیم.

تاریخچه مازندران

پیش از پانهادن آریاییان به ایران و مازندران مردم بومی این بخش از راه شکار و گله داری گذران زندگی می‌کردند. پژوهش‌های باستان شناسی در غارهای کمربند و هوتو بهشهر بودن آدمی  در مازندران را به حدود 9500 پیش از میلاد‌می‌رساند . آریایی نژادان کوچ خود را از سرزمین های شمال‌شرقی مرزهای کنونی ایران نزدیک به هزاره سوم پیش از میلاد آغاز کردند، با بومیان در آمیختند یا بر آنان ٿائق آمدند.

مازندران کنونی بخشی از سرزمین گسترده‌تری است که در نوشتارهای تاریخ از آن با نام «ٿرشوارگر» و «پتیسخوارگر» یاد کرده اند .

پژوهشگران ، مازندران و گیلان را برای هم جواری و نیز برای رخدادها طبیعی و جغراٿیایی همانند ، عموماً با هم نام می‌برند‌و همه بخش‌هایی که در اخشتر(جنوب) دریای مازندران و میان آذربایجان و خراسان قرار دارند را یک ناحیه‌می‌دانند . از این بخش در زمان هخامنشیان در سنگنبشته بیستون نام پتشواریش نام برده شده است . تبری ها و مردها تیره های آرمیده در  این بخش همواره همچون بهترین تیراندازان در جنگ های شاهان هخامنشی با دولت های دیگر معرٿی می‌شوند.

استرابن جغراٿیانویس یونانی این بخش را به‌ نام «پرخواترس» نام می‌برد. تبری ها ومردها در جنگ داریوش سوم با اسکندر مقدونی در «گوگمل» حضور چشمگیری داشتند و مسئول نگاهبانی شاهنشاه و خاندان او بودند. اسکندر ٿاتح ایران نتوانست از راه جنگ تبرستان را بدست آورد.

پیدا شدن سپاهیان کامبیز(کمبوجیه)در آفریقا

کَمبوجیه دوم فرعون مصر، پسام تیک سوم، را دستگیر نموده است.

سپاهیان کامبیز(کمبوجیه)در آفریقا پس از فتح مصر

پس از آن که سپاه هخامنشی مصر را فتح کرد، 2 شاخه از آن به سمت حبشه در جنوب مصر و منطقه کارتاژ (تونس امروزی)‌ در غرب صحرای بزرگ آفریقا روانه شد. سپاهیان راهی شده به حبشه، آن کشور را خراجگزار امپراتوری پارس کردند و پیروزمندانه بازگشتند، اما از لشکریان اعزامی به غرب هیچ خبری به دست نیامد؛ انگار صحرای بزرگ دهان باز کرده و آنان را بلعیده بود.
تا این‌که یک اتفاق در گرماگرم نبردهای جنگ جهانی دوم در دهه 40 میلادی اولین نشانه‌های سپاه گمشده پارسی را نمایان ساخت.
وقتی که لشکریان آلمان نازی به فرماندهی مارشال رومل در برابر سپاهیان انگلیسی در شمال آفریقا صف آرایی کرده بودند، حفر سنگرهاو کانال‌های دفاعی در شنزار صحرا، قطعات فلزی کوچکی از سرنیزه، خود و سپر را به سطح زمین آورد که در همان زمان بسیاری از باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران را به این باور رساند که راز گمشدن سپاه کمبوجیه به زودی آشکار خواهد شد؛ انتظاری که بیش از 60 سال طول کشید تا به ثمر بنشیند.
گروهی از پژوهشگران بین‌المللی، با یکی از بزرگترین کشفیات تاریخی خود، سند دیگری بر حقانیت تاریخی و واقعیت هژمونی قدرت تمدن باستانی ایران بزرگ بر سرزمین‌های وسیعی از جهان قدیم صحه گذاردند.

جیرفت

 

جیرُفت را از سه جهت کوهستان‌هایی به ارتفاع 4000 متر احاطه کرده‌اند و تنها از جانب جنوب غربی به سمت تنگه هرمز در خلیج فارس سرزمین هموار دارد. این منطقه به دلیل موقعیت خاص طبیعی اش که آن را کاملاً به محاصره در آورده است، از مسیر گردش‌های جهانگردان و نیز تحقیقات باستان‌شناسی به دور مانده است. بیشتر تحقیقات در منطقه میانرودان انجام شده اند. بر حسب اتفاق آثار فراوانی از تمدن ناشناخته‌ای در جلگه هلیل‌رود از زیر خاک سر بیرون آوردند. تمدنی که از سپیده دم بشریت منشا می‌‌گیرد. ویژگی منحصر به فرد این گلدان‌های حجاری شده که در آن سیر تکوین جهان، انسان‌ها و حیوانات در سبکی بی نظیر به تصویر کشیده شده است، جای هیچ شک و تردیدی را برای باستان شناسان نسبت به قدمت و ظرافت فرهنگ هلیل رود باقی نمی‌گذارد. به نظر می‌‌رسد که فرهنگ و تمدن هلیل رود به طور مستقل از تمدن دولت _ شهرهای میان‌رودان در هزاره سوم قبل از میلاد پای به عرصه حیات نهاده است و به این ترتیب حتی از تمدن سومر نیز چندین سده تقدم زمانی می‌‌یابد.