سنتور ، سازی کهن

اولین اثری که از سازهای شبیه سنتور به دست آمده اثری است از حجاری های دوره های آشوریان و بابلیان در 669 قبل از میلاد که نشان می دهد این ساز را به وسیله بند به گردن می آویختند.
به دلیل قرار داشتن ایران در مسیر جاده ابریشم بین شرق و غرب و تغییر دائمی مرزها در شرایط کشورگشایی ها فرهنگها نیز مرتب دستخوش تحول شده و این تحول آلات موسیقی را بی نصیب نگذاشته است به طوریکه به درستی معلوم نیست سنتور ابتدا در کدام کشور مورد استفاده بوده است ولی مطمئنا ایرانیها قبل ازظهور اسلام با این ساز آشنا بودند و آن را کونار می نامیدند.
به اتکا قد مت آثار کشف شده گمان این است که این ساز از قلمرو ایران به کشورهای دیگر راه یافته و نامهای مختلفی پیدا کرده است.

تاریخچه ساز دف

دف

دف و دپ اسم صوت است و صدایی است که از کوبیدن ضربه ای به پوست دف بر می آید. ساز دف از متداولترین و اساسی ترین نمونه ی آلات ضربی (سازهای کوبه ای)‌ یا آلات ایقاعی روزگاران قدیم به شمار می آید. در فرهنگنامه موسیقی ایران آمده: دف دایره ای است از چوب که بر روی آن پوست کشیده اند. در برخی مناطق حلقه هایی نیز بدان آویزان کنند و در مجلس سماع صوفیان اشعار مذهبی و عرفانی را با آهنگ های دل انگیز و جانسوز در دستگاه های مختلف و نیز ریتم های متفاوت به همراه دف می خوانند و مجلس آنان شور است و شوق و نیایش.
در فرهنگ معین آمده است: دف (فارسی عربی،‌ترکی،‌آلبانیایی) همان دایره است ضمن این که این لفظ در مصر و آلبانی به طور کلی معنای دایره می دهد. در الجزایر ساز مخصوصی است با قاب چهارگوش که دارای دو پوست است و در پشت این پوست را از داخل چهار تار زهی کشیده اند. در نقش برجسته شکار گوزن در طاق بستان دو نوازنده یکی از سمت چپ نای یا سورنای می نوازد و دیگری ساز چهارگوشی در دست دارد که نوعی دف مربع شکل می باشد. شکل دست های نوازنده این ساز به گونه ای است که بیش از هر چیز موید این نظریه است که دف از دوره ی باستان مورد توجه بوده است. این نوع دف یعنی دف چهارگوش هنوز هم در مصر و سوریه رواج دارد و قاب آن به شکل قاب خشت مالان است.

تنبور

تنبور

ساز تنبور را در مجموعه سازهای مضرابی (زهی- زخمه ای) سازهای ایرانی بررسی می کنیم.
دارای شکمی گلابی و دسته ای دراز است که بر روی آن از 10 تا 15 پرده بسته می شود رویه جلویی شکم چوبی است دسته این ساز، مانند سه تار به سر ساز متصل است و سر در حقیقت، ادامه دسته است که بر روی سطوح جلویی و جانبی آن، هریک دو گوشی کار گذارده شده که سیم ها به دور آن پیچیده می شوند
سیم های تنبور چهار عدد و معمولا به فاصله های مختلف کوک می شده است سیم های سوم و چهارم دو نوع کوک می شده از این قرار است

وسعت ساز به قرار زیر است (که البته فاقد تمام فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی است)این ساز معمولا بدون مضراب، و با انگشت، نواخته می شود .
چنانکه در تاریخ موسیقی ایرانی نوشته شده در قدیم سازی به نام تنبور وجود داشته و از آن انواع مختلفی ذکر کرده اند مثلا گفته شده که فارابی تئوری دان مشهور موسیقی ایران، تنبور بغدادی و تنبور خراسان را دستان بندی کرده است.
این ساز،از دسته سازهای شهری است.

آلات موسیقی

آلات موسیقی

آلاتِ موسیقی، همة ابزارهایی که برای ایجاد صوت موسیقایی ساخته شده است (لاروس موسیقی).

به نظر قدما آلات موسیقی 4 گونه است:

حلق انسان
ذوات‎الاوتار (یا سازهای رشته ای)
ذوات‎النفخ (یا سازهای بادی)
آلات ایقاعی (یا سازهای ضربی و کوبه‎ای).

در این روزگار با در نظر گرفتن تنوع سازها، گروه‎بندی دیگری رایج است، بدین‎سان:

1. سازهای رشته‎ای کمانی مانند کمانچه، رباب، ویولن و جز اینها؛
2. سازهای رشته‎ای زخمه‎ای مانند تار، سه تار، تنبور، چنگ (هارپ)، گیتار، ماندولین، قانون و جز اینها؛
3. سازهای رشته‎ای کوبه‎ای، یا چکشی مانند پیانو و سنتور؛
4. سازهای بادیِ بازِ بی‎زبانه مانند فلوت و نی؛
5. سازهای بادیِ بسته مانند کلاریِنت (قره نی یا سیه نای)؛
6. سازهای بادی دو زبانه‎ای باز مانند صوت انسانی، سورنای، بالابان، اوبُوا، کُرآنْگْلِه و باسون؛
7. سازهای بادی بی‎زبانة باز که از رأس استوانه در آنها دمیده می‎شود، مانند ترومیپ، شیپور، کُر، و توبا (ارگ در شمار سازهای بادی است که انواع نایلهای بسته، باز، بی‎زبانه و بازبانه را شامل است)؛
8. سازهای کوبه‎ای و ضربی. این دسته از سازها خود به چند گروه تقسیم می‎شود:

الف ـ سازهای تیغه‎ای یا زبانه‎ای فلزی، مانند جعبة موسیقی (یا بوات آموزیک )

ب ـ سازهای کوبه‎ای فلزی مانند سِنج، مثلث، زنگ یا جرس، زنگوله، گُنگ یا ایینة پیل، تال و جز اینها؛ د ـ سازهای کوبه‎ای که در ساختمان آنها پوست به کار رفته است مانند طبل کوچک، طبل بزرگ، دَف، دایره، دایره زنگی، دُهُل، کوس، نَقاره و جز اینها.