ابیانه دریچه ای به شگفتی‌های ایران باستان
روستای تاریخی ابیانه استان اصفهان را می‌توان پنجره‌ای به شگفتی‌های ایران باستان دانست که حکایت زنده‌ای از ایران باستان و نجابت و سرزندگی قومی پایمرد و سختکوش است.
شهر باستانی نطنز براساس جستارهای تاریخی نخستین شهر صنعتی ایران باستان بوده و دارای جاذبه‌های بی‌نظیری است که ابیانه در میان آنها همچون نگینی می‌درخشد. این روستای زیبای باستانی حکایت زنده‌ای از ایران باستان و نجابت و سرزندگی قومی پایمرد و سختکوش است که در طول سالیان فراوان میراث آباء و اجدادی خود در فرهنگ و تمدن را فراموش نکردند.
آنچه امروزه ابیانه خوانده می‌شود، روستای بکر و دست‌نخورده‌ای است که با چهره‌ای گشاده و معماری خشت و گل و آجر بر هر رهگذر لبخند می‌زند.
برای تماشای این روستای باستانی باید مسیر جاده قدیم نطنز را در پیش بگیریم و در مسیر پل قدیمی هنجن به سمت غرب پیش رویم تا به دره‌ای سرسبز وارد شویم و رودخانه زیبای فصلی برزرود را هم پشت سر بگذاریم که همین تفرج قبل از رسیدن به ابیانه خود عالمی دارد .
* مردان بختیاری و زنان صفوی در روستای باستانی
پس از گذشتن از روستاهای هنجن، یارند، برز، طره و کمجان به ابیانه می‌رسیم با مردمانی با صفا که هنوز به سبک قدیم و اجدادی خود لباس می‌پوشند و مردانش شبیه به هخامنشی‌ها یا بختیاری‌ها و زن‌ها مثل زنان صفوی لباس بر تن می‌کنند.
آب و هوای معتدل کوهستانی دامنه‌های کرکس این روستای خوش منظر باستانی را منزل و مأوای گردشگرانی کرده که از سراسر دنیا برای دیدن جاذبه‌های باستانی این روستا به ابیانه می‌آیند.
قرائن تاریخی موجود قدمت ابیانه را به دوران قبل از اسلام بر می‌گرداند و ساختمان‌های کهن روستا که نسل به نسل مرمت شده با پوششی از خاک سرخ رنگ در شیب یکنواخت دامنه خاکستری کوه چون شعله‌های زیبای آتش بر دل خاکستر خودنمایی می‌کند. در داخل ابیانه چند آب انبار، حمام، مسجد، ابنیه تاریخی خاص و آسیاب برای بازدید وجود دارد.
ابیانه روستایی بی‌نظیر و کمیاب است که در طول قرن‌ها وحدت فرهنگی و یکپارچگی فرم معماری و زبان و آداب و رسوم خود را حفظ کرده است و این خود از عجایب فرهنگی ایران زمین است که نشان از باروری فکر و اندیشه و پایداری این مردم غیور در حفظ تاریخ و تمدن نیاکان خود دارد.
بافت تاریخی و پلکانی روستا، مسجد حاجتگاه، مسجد پرزله، آتشکده امامزاده یحیی و عیسی (ع)، مسجد پنجه علی، نخلگاه زیارت، آب انبار میان‌ده، خانه‌های حقیقی، نخلی وزیری و همچنین قدمگاه بی‌بی زبیده مکان‌های مهم دیدنی داخل ابیانه را تشکیل می‌دهد.
* بازدید از قلعه اشکانی و امامزاده آقا علی عباس (ع)
نطنز جاذبه‌های فراوانی از جمله 1800 اثر تاریخی دارد که تنها 100 اثر در فهرست ملی ثبت شده و صدها اثر در نوبت ثبت قرار دارد که مجموعه مسجد جامع و آرامگاه شیخ عبدالصمد و سر در خانقاه، حسینیه مرکز شه، مسجد چهارسوگاه، حمام خورشید، آب انبار حلاجی، کارگاه سرامیک‌سازی عبادی، آب انبار بازار، کاروانسرای بازار، حمام و مسجد کوچه فارخ، بافت پلکانی مزرعه خطیر، حسینیه علیا و امامزاده میراحمد نخعی و عبدالله (ع)، کاروانسرای کوهاب، خانه قائمی، میرترابی، مسجد حاجی‌ها و بقعه صمدیه در کنار آب انبار طیلاب و امامزاده بامیر و گنبد باز را می‌توانیم مورد بازدید قرار دهیم که همین جاذبه‌ها اگر به طور گذرا هم بررسی شود دو روز سرشار از لذت و کامیابی از جاذبه‌های فرهنگی مذهبی را برای ما به همراه دارد.
گردشگران نوروزی نطنز در محور سرشک نیز می‌توانند از حسینیه، مسجد جامع و آسیاب تاریخی این منطقه دیدن کنند و در شهر بادرود همراه با صرف آب انار معروف امامزاده آقا علی عباس و محمد(ع) را زیارت کرده و از خانه محققی و نیز حمام نوغه و خانه رهگشای بادرود نیز دیدن کنند.
جاذبه‌های گردشگری محور شهر خالدآباد نیز شامل حمام توده و مسجد ورگرموئه و خانه آقاگل و مسجد بیرین می‌شود، همچنین در روستای تاریخی اریسمان می‌توان از تپه‌های هفت هزار ساله و محوطه باستانی آن دیدن کرد و در روستای طامه پس از زیارت امامزاده سید فاضل، دمی در کنار آبشار و طبیعت بکر این روستا آرمید.
کوشک و شکارگاه شاه عباس در صالح‌آباد منطقه باستانی چهار هزار ساله میلاجرد و قلعه اشکانی روستای طرق‌رود همراه با دریاچه فصلی این روستا و رباط سنگی ساسانی نیز از جاذبه‌های بکر روستاهای اطراف نطنز است.
وجود بقاع متبرکه فراوان نطنز را به قطبی در گردشگری مذهبی تبدیل کرده است، در روستای مزده بقعه متبرکه چهار بزرگوار، در ابیازن، بقعه متبرکه شاه سلطان‌حسین، در روستای برز بقعه متبرکه اسماعیل و حلیمه خاتون و نیز در هنجن بقعه متبرکه داود همواره قبله‌گاه اهل راز و نیاز بوده است.
در بخش دیگری از محورهای گردشگری نطنز روستای یارند و کمجان با خانه‌های تاریخی، قلعه و حمام‌های تاریخی قرار دارد و نیز در روستای طامه، آبشار باصفای آن و چشمه آب سرخ در روستای فریز هند از دیگر جذبه‌های طبیعی برای مسافران است.
