مروری بر سلسله هخامنشی

پارسی ها و سلسله هخامنشی

به قدرت رسیدن پارسی ها یکی از وقایع مهم تاریخ قدیم است.اینان دولتی تاسیس کردند که دولت قدیم را به استثنای دو ثلث یونان در تحت تسلط خود دراوردند , وقتی هم منقرض شدند از صحنه تاریخ خارج نشدند بلکه در طول مدت ۲۵ قرن متوالی, بلندی ها و پستی ها را پیمودند.

پارسی ها مردمانی آریایی نژاد بودند که مشخص نیست از چه زمانی به فلات ایران امده بودند.برای نخستین بار در سال نامه های اشوری سلمانسر سوم در سال ۸۳۴ ق.م نام کشور ( پارسوا )در جنوب و جنوب غربی دریاچه ارومیه برده شده است.بعضی از محققین مانند راولین سن عقیده دارند که مردم پارسو ا همان پارسی ها بوده اند.

البته کاملا محقق نیست که این نظریه درست باشد.تصور میشود اقوام پارسی پیش از انکه از میان دره های جبال زاگرس به طرف جنوب و جنوب شرقی ایران بروند , در این ناحیه توقف کوتاهی  نمودند و در حدود ۷۰۰ سال پیش از میلاد در ناحیه پارسوماش , روی دامنه های کوههای بختیاری در جنوب شرقی شوش در ناحیه ای که جزو کشور ایلام بود , مستقر گردیدند.

از کتیبه های اشوری چنین استنباط میشود که در زمان شلم نصر (۷۳۱-۷۱۳ ق.م ) تا زمان سلطنت اسارهادون ( ۶۶۸ ق.م ) پادشاهان یا امراء پارسو ا , تابع اشور بوده اند.پس از ان در زمان فرورتیش ( ۶۵۵-۶۳۳ ق.م ) پادشاه ماد به پارس استیلا یافت و این دولت را تابع دولت ماد نمود.

هرودوت میگوید : پارسی ها به شش طایفه شهری و ده نشین و چهار طایفه چادر نشین تقسیم شده اند. شش طایفه اول عبارتند از : پاسارگادیان , مرفیان , ماسپیان , پانتالیان , دژوسیان و گرمانیان . چهار طایفه دوم عبارتند از : داییها , مردها , دروپیک ها و ساگاریتها .از طوایف مذکور سه طایفه اول بر طوایف دیگر , برتری داشته اند و دیگران تابع انها بوده اند.

طبق نوشته های هرودوت , هخامنشیان از طایفه پاسارگادیان بوده اند که در پارس اقامت داشته اند و سر سلسله انها هخامنش بوده است.پس از انقراض دولت ایلام به دست اشور بانی پال , چون مملکت ایلام ناتوان شده بود  پارسی ها از اختلافات اشوری ها و مادی ها استفاده کرده و انزان یا انشان را تصرف کردند.

در این جا این سوال پیش می اید که در زمان کدام یک از نیاکان کوروش بزرگ این واقعه روی داده است.با توجه به بیانیه های کوروش بزرگ در بابل , میبینیم او نسبت خود را به چیش پش دوم , میرساند و او را شاه انزان میخواند , به احتمال زیاد این واقعه تاریخی در زمان چیش پش دوم روی داده است.

تصور میشود که انزان همان مسجد سلیمان کنونی است.پس از مرگ چیش پش , کشورش میان دو پسرش ( اریارمنه ) پادشاه کشور پارس و کوروش که بعدا عنوان پادشاه بزرگ پارسوماش , به او داده است  تقسیم گردید. چون در ان زمان کشور ماد در اوج ترقی بود و کیاکسار در ان حکومت میکرد  , دو کشور کوچک تازه تاسیس , ناچار زیر اطاعت فاتح نینوا بودند.

 

 

کمبوجیه فرزند کوروش اول ,  دو کشور نام برده را تحت حکومت واحدی در اورد و پایتخت خود را از انزان ( مسجد سلیمان ) به پاسارگاد منتقل کرد.

موافق نوشته ای هرودوت , لوحه نبونید پادشاه بابل , بیانیه کوروش بزرگ ( استوانه کوروش بزرگ ) , کتیبه بیستون داریوش اول ,  و کتیبه های اردشیر دوم و اردشیر سوم هخامنشی , ترتیب شاهان این سلسله تا داریوش اول چنین بوده است.

لازم به ذکر است درستی این جدول از هخامنش تا کوروش بزرگ مورد تردید است.

هخامنش

۱ : چیش پش اول

۲ : کمبوجیه اول

۳ : کوروش اول

۴ : چیش پش دوم

شاخه اصلی

۵ : کوروش دوم

۶ : کمبوجیه دوم

۷ : کوروش سوم ( بزرگ )

۸ : کمبوجیه سوم ( فاتح مصر )

شاخه فرعی

اریارمنا

ارشام

ویشتاسب

داریوش اول

 

چون بانی سلطنت پارس , کوروش بزرگ بود

معمولا این شاخه را اصلی و شاخه دیگر رافرعی مینامند.