گبر
گبر. [ گ َ ] (ص ، اِ) مغ.(جهانگیری ). آتش پرست . (برهان ) (انجمن آرا). مجوس . زرتشتی به دین : هربذ، مجاور آتش کده و قاضی گبران . (منتهی الارب ). بعقیده ٔ پورداود گبر از لغت آرامی هم ریشه ٔ «کافر» عربی مشتق است و امروزه در ترکیه (گور) گویندو آن اصلاً بمعنی مطلق مشرک و بیرون از دین (جددین ) است ولی در ایران اسلامی به زرتشتیان اطلاق شده
نشانی‌های نمود سوشیانت
در جاماسب‌نامه در این باره آمده که: «آنگاه که زمان هشیدر فرارسد علاماتی پدید آید، و آن نشانه ها اینگونه می باشند
1. اینکه شب‌ها روشن‌تر از همیشه باشد.
2. اینکه ستاره هتورنگ جای خود را بگرداند و به سوی خراسان گراید.
دین در زمان هخامنشیان
در سرآغاز زمانه ماد ها مرد آیین گذار بزرگی به نام زرتشت در سرزمین های ایران خاوری آئینی بر پایه یکتا پرستی پدیدار نموده بود، زرتشت پیامبر ایران باستان بود که مزدیسنا را بنیان گذاشت. برای زایش وی زمانی میان ۱۰۰۰ تا ۶۰۰ سال پیش از زایش مسیح را گمانه زده‌اند. مزدیسنای کنونی نزدیک به پنج سده دین هنجارین ایران نیز بوده است. در روزگار هخامنشیان دین بیشتر مردم (نه تمامی آنها) زرتشتی بوده است.
دین زردشت
هنگامى که چند قرن بر ورود آریاییان به ایران گذشت این قوم اندک اندک به شهر نشینى روى آوردند و این مساءله در جهان بینى ایشان تاءثیر گذاشت .
در آن روزگار انسان اصلاح گرى بر خاست و آریاییان را که خواستار ترک خرافات قدیم بودند، به آیین تازه اى دعوت کرد و آیین مغان را برانداخت . این پیامبر مصلح که خود را فرستاده خداى خوبى و روشنایى معرفى مى کرد، زردشت نام داشت . وى مدعى بود آیین خود را از آهورمزدا دریافت کرده تا جهان را از تیرگیها پاک کند و آن را به سوى نیکى و روشنایى رهنمون شود.
دوازده ماه سال خورشیدی
فروردین
فروردین نام نخستین ماه و فصل بهار و روز نوزدهم هر ماه در گاهشماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا و زبان پارسی باستان فرورتینام، در زبان پهلوی فرورتین و در زبان فارسی فروردین گفته شده که به معنای فروردهای پاکان و فروهرهای ایرانیان است. بنا به عقیده پیشینیان، ده روز پیش از آغاز هر سال فروهر در گذشتگان که با روان و وجدان از تن جدا گشته، برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود می‌آیند و ده شبانه روز روی زمین به سر می‌برند. به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان هنگام نوروز را جشن فروردین خوانده‌اند. فروهران در ده روز آخر سال بر زمین هستند و بامداد نوروز پیش از بر آمدن آفتاب به دنیای دیگر می روند.
امشاسپندان یا اَمِشَه سپَنتَه جمع امشاسپند است که امشاسفند، اموسپند و امهوسپند نیز گفته‌اند. امشاسپندان از صفات پاک اهورامزدا هستند. در هیچ جای گات‌ها به واژهٔ امشاسپند بر نمی‌خوریم ولی از همهٔ آنها کراراً به صورت مجردات و صفات اهورامزدا یاد شده‌است. این از خصایص دین زرتشتی است که هر یک از صفات خداوند، یکی از ایزدان نگهبان جنس بشر است.این واژه به معنی جاودانان پاک یا مقدسان بی‌مرگ یا نامیرایان فزونی‌بخش است که از دو جز اَمِشَه به معنی جاودانی و بی‌مرگ و سپنته به معنی پاک و مقدس و فزونی‌بخش تشکیل شده‌است. در زبان اوستایی نام آنها بصورت امِشَه سپِنتَه آمده است. متون پهلوی نام آنهارا امشاسپندان ثبت کرده‌است.
روزه در آیین زرتشت؛
روزه در دین زرتشت چهار روز در ماه است. زرتشتیان برای افراط نکردن در خوردن گوشت حیوانات روزهای دوم و دوازدهم و چهاردهم و بیست و یکم هر ماه زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می کنند. این چهار روز متعلق به چهار امشاسپند وُهومَن (روز دوم از هر ماه) ، ماه (روز دوازدهم از هر ماه)، گوش (روز چهاردهم از هر ماه) و رام4 (روز بیست و یکم از هر ماه) که از میان چهارپایان هستند می باشد.
در نزد زرتشتیان برای هر سی روز ماه، اسم خاصی وجود دارد. یکی از این روزها «وُهومَن» است که بعدها به نام بهمن تغییر شکل داده به معنای منش نیک است. روز «ماه»، «گوش» و «رام»نیز به همراه «وهومن» روزهایی هستند که گوشت خوردن درآن روزها حرام است و اصطلاحا به آن «نَبُر» می گویند. نبُر یعنی نبریدن که البته به خاطر زندگی شهری اکنون باید تعبیر نخور را به کار ببریم. بعضی از زرتشتیان قدیم در کل ماه بهمن نیز لب به گوشت نمی زدند. نماد بهمن سپیدی و پاکی است از همین رو موبدان زرتشتی سپید می پوشند چرا که، منش نیک یعنی سپیدی، این چهار روز پرهیز از خوردن گوشت خود یک نوع «حفظ الصحه» است.
نریوسنگ
نَریوسَنگ (در اوستایی نَیریوسَنگهَ، در پهلوی نَریوسَنگ، در فارسی نَرسی و نَرسه) نام ایزد پیک و پیام‌آور اهورامزدا خدای دین زرتشت است یعنی قابل مقایسه با جبرئیل در دین‌های ابراهیمی است. در کتاب وَندیداد نریوسنگ دوست اهورامزدا خوانده شده و در کتاب بُندَهِشن وظیفه نریوسنگ رساندن پیام الهی به شاهان و پهلوانان ذکر شده‌است.
در یک اسطوره کهن درباره این ایزد آمده‌است که اهورامزدا او را همچون پسری پانزده ساله آفرید و برهنه در پس اهریمن قرار داد تا زنان با دیدن او دل در او بندند و او را از اهریمن بخواهند. (تئودور برخونی).
بن مایه
اوستا، گزارش و پژوهش جلیل دوستخواه، انتشارات مروارید، تهران
هم زیستی ادیان ناشی از حس ملی ایرانیان
23-1- اگر به این امر توجه کنیم که تا چه مدتی، لااقل در ایالات معدودی از ایران، دین اسلام و زردتشت در پهلوی یکدیگر می‌زیستند و تا چه حدّ اسلام پاره‌ای از عقاید مجوسیان را پذیرفته و یا لااقل با آنها مدارا نموده است، و همچنین اگر علاوه بر آن به این مطلب بیاندیشیم که حس ملی روز افزون تا چه اندازه همه را به رعایت سنّت و عادات قدیمی ایران ناگزیر می‌ساخت و چگونه بسیاری از مردم- به خصوص دانشمندان مثلاً ابن‌راوندی)- مکرراً عقیده‌ی خود را تغییر می‌داده‌اند، دیگر نمی‌تواند جای تعجب باشد که در جنب این هم‌زیستی نیز فرقه‌هایی مختلط و ممزوج، از دین جدید و قدیم یعنی از اسلام و دین زرتشت به ظهور پیوسته که مورد قبول عامه واقع نگشته است.
