طبیب اصفهانی
محمد نصیر فرزند میرزا عبد الله یکی از معروفترین شعرای دوره بازگشت ادبی به شمار می رود که با مشتاق ، شعله ، عاشق ، صهبا ، هتفو آذر معاصر و معاشر بوده است
وی در اصفهان طبابت مبکرده و از ذوق و قریحه شاعری بهره ای تمام داشته است
طبیب در زمان زندیه شهرت فراوان یافت و مورد احترام شعرا و فضلای معاصر خود قرار گرفت
سه برادر و فرزند موسی فرزند شاکر اهل خراسان در سالهای پایانی سده دوم و در نیمه اول سده سوم هجری در بغداد در دربار مامون زندگی می کردند
قفطی در تاریخ الحکما و برخی دیگر از مورخان ، داستانی در باره پدر این سه برادر نقل می کنند که کمتر در جای دیگر تکرار شده است . به اعتقاد قفطی موسی فرزند شاکر که در دوران جوانی در خراسان می زیسته در این زمان زندگی خویش را از راهزنی تامین میکرده است در ضمن با دانش اختر شناسی هم آشنا بوده است یک بار پس از انکه دستگیر می شود توبه می کند و دست از راهزنی بر میدارد به خدمت مامون در می آید و کار اختر شناسی خود را دنبال میکند
مولانا مالک
مولانا مالک اگر چه به دیلمی اشتهار داشت اما وی فیلوا کوشی قزوینی است. در بدو حال پیش والد خود مولانا امیر شهره خط ثلث و نسخ مشق کرد .خط شکسته را خوش می نوشت. و نسخ او را کسی از نسخ یاقوت تفرقه نمی کرد. آخر به وادی خط نسخ تعلیق افتاد و به زور ثلث در نسخ تعلیق سر آمد دوران گردید و بیشتر از دیگران شهرت گرفت و در فضیلت و مولویت نمایان بود و اکثر اوقات صرف مطالعه و مباحثه نمودی واکثر علوم را مثل نحو و صرف و منطق ومعانی و بیان منقح ساخته بود ودر علم ریاضی خصوصا حساب وهندسه و نجوم و موسیقی کمال مهارت و دانش داشت و معما را نیز خوب می دانست
فرصت شیرازی
میرزا محمد نصر ، فرزند میرزا محمد جعفر از سخنسرایان و استادان معروف دوره قاجاریه است
فرصت در سال 1233 - 1271 هجری - در شیراز دیده به جهان گشود. از آغاز جوانی به شعر ، موسیقی و نقاشی علاقه پیدا کرد و بر اثر ذوق و استعداد سرشار خود در مدت کمی در هر سه هنر سرآمد روزگار خود شد
محمد تقی در حدود 1186 در فرهان زاده شد
پدرش ، کربلایی محمد قربان ، آشپز و ناظر دستگاه قائم مقام فرهانی بود . مادرش ، فاطمه ( فاطمه سلطان ) دختر استاد شاه محمد بنا اهل فرهان و شاغل در دستگاه قائم مقام بود
محمد تقی در خاندان قائم مقام و در میان فرزندان و برادر زادگان او رشد و نمو کرد . او کودکی و نوجوانی را در محیط دستگاه میرزابزرگ قائم مقام و پسرش میرزاابولقاسم قائم مقام - که هردو وزیر عباس میرزا شاهزاده اصلاح طلب ایرانی بودند - گذرانددر واقع امیر میهن دوستی و استقلال طلبی را از عباس میرزا و دو وزیر بلند آوازه اش آموخت .
امیر خیلی زود در آن محیط فضل و ادب و سیاست ، پیشرفت کرد و فن نویسندگی را آموخت استعداد و هوش بالای امیر از چشمان تیزبین قائم مقام پنهان نماند که سبب پیشرت های بسیاری در آینده برای امیر شد
رکن‌الدین اوحدی مراغه ای در دوم فروردین ماه 654 - 15 رمضان 673 - ولادت یافت به احتمال زیاد ب خاطر ارادت و احترامی که برای اوحدی کرمانی ، صوفی مشهور قائل بود ، تخلص خود را از صافی به اوحدی تغییر داد
تحصیل و سیر و سلوک در وادی عرفان را از دوره اقامتش در مراغه آغاز کرد و در طی سفرهایی که داشت با بزرگان و عارفان مختلف آشنا شد و از محضر هر یک توشعه ای برداشت ، مدتی نیز در اصفهان اقامت کرد . وقتی دوباره به آذربایجان بازگشت سرودن اشعار را اغاز کرد و به تعلیم و ارشاد مشغول شد . به قول ریپکا ، اوحدی آموزش های صوفیانه را به گونه ای هنرمندانه بیان کرده است . اوحدی نیمه دوم اسفند ماه 716 - نیمه شعبان 738 هجری - در مراغه دیده از جهان فرو بست .
احمد جام
شیخ الاسلام احمد ابن ابوالحزیشمار جامی نامقی ترشیزی نامی‌به شیخ احمد جام در سال 427 - ۴۴۰ فراروی(هجری) - در روستای نامق زاده شد. نیاکان او از نوادگان جریر بن عبدالله بودند. نام او با فرنام‌هایی که به او داده‌اند چنین است: شیخ‌الاسلام ، قطب‌الاوتاد ، شیخ ابونصر احمد ژنده پیل. او را گاه پیر جام یا شیخ جام نیز نامیده‌اند.
وی از خداشناسان و پشمینه پوشان(صوفیان) بنام سده پنجم و ششم فراروی ماهشیدی است. زادگاه وی نامق از سرزمین ترشیز یا کاشمر کنونی بوده و آرامگاه وی در تربت جام می‌باشد. طول عمر‌وی را بیشتر بنمایهها ۹۵ سال و برخی ۹۶ سال یاد کرده‌اند.
در جوانی می‌زده(خمار) و لا ابالی بود و در زیشمار بیست و دوسالگی دگردیسیی روانی به او دست داد و به یزدانشناسی(عرفان) روی آورد. از مردم کناره گرفت و ۱۸ سال در بلندی‌ها نامق و کوهستان بزد گوشه گرفت و به پژوهش در قرآن و تفاسیر و پژوهش در حال عرفا پرداخت. و به خدمت خضر مشرف‌شد .
در چهل سالگی به آموزاندن و راهنمایی و گفتار و نگارش نوشتار و نسک پرداخت. سفرهایی به جاه های گوناگون کرد. در این گشتها بود که رهیافتی در رده‌های گوناگون بوجود آورد و مردمانی به گرد او آمدند. پیر(شیخ) جام در سال 520 - ۵۳۶ فراروی- درگذشت. او را در معدآباد که در آینده به تربت جام آوازه دارشد خاکسپاری کردند.
ایرج میرزا
شاهزاده ایرج میرزا - جلال الممالک - در سال 1253 در تبریز به دنیا آمد پدر و پدربزرگش هر دو شاعر بودند و ایرج طبع شعری خویش را از آنها به ارث برد . وی فارسی ، عربی و فرانسوی را در تبریز آموخت و در محضر استادانی چون آقا محمد تقی عارف اصفهانی و میرزا نصر الله بهار شیروانی کسب فیض نمود . در سن شانزده سالگی ازدواج کرد و سه از ازدواجش نگذشته بود که پدر و همسرش را از دست داد .به دربار رفت و در سال 1303 با سمت بازرس کل امور مالیه خراسان رها کرد و به تهران آمد .
بوزجانی
محمد بن محمد بن یحیی مشهور به ابوالوفای بوزجانی ریاضیدان و اختر شناس سده چهارم هجری در بیستم شهریور ماه 319 - اول رمضان 328 هجری - در بوزجان در مرز خراسان و افغانستان زاده شد.
مقدمه های ریاضیات را در همانجا توسط دایی و عمویش فرا گرفت در 25 سالگی به بغداد رفت و به خدمت شرف الدوله فرزند عضد الدوله در آمد . در رصد خانه ای که در شرف الدوله بغداد ساخته بود به سرپرستی ابوسهل بیژن مشغول به کار شد
زندگی نامه محمد کرجی
آنچه از زندگی کرجی میدانیم چندان زیاد نیست . باید در زادگاه خود کرج مقدمه های دانش را فراگرفته باشد و سپس در جست و جوی کتابهای مورد علاقه اش به شهر ری که در آن زمان مرکز دانشمندان بود و کتابخانه ای مجهز داشت رفته باشد . سپس به بغداد رفته است و به خدمت فخر الملک وزیر بهاء الدوله و پسرش سلطان الدوله در آمده باشد
کرجی بعد از کشته شدن بهاء الدوله عراق را ترک کرد و به زادگاه خود برگشت . در بازگشت به دستور ابو غاثم معروف به محمد کاتب و وزیر منوچهر قابوس که در طبرستان حاکم بود کتاب استخراج آب های پنهانی را نوشت کرجی در حدود سال 408 - 420 هجری- چشم از جهان فرو بست
