چکیده
خط و کتابت یکی از افتخارات ایران زمین است که از دیرباز تاکنون پیوسته مورد عنایت هنروران و صاحبنظران قرار گرفته است.
انتخاب مانویان ازین روست که مانویت یکی از پایهگذاران هنر کتابت و تذهیب است.نگارگر نور ایران باستان،ازین اعجاز برای بیان دیدگاه عرفانی بهره گرفته است.در حقیقت اهمیت مانویت در هنر ایران ازین روست که به هنر نقاشی و کتابآرایی نوعی اصل اخلاقی بخشیده،آن را زنده نگه داشته و شیوهای سنتی و قراردادی در آن پدید آورده است.
مقدمه
یکی از عمدهترین آیینهای قدیمی در ایران باستان،مانویت است که در زمان ساسانیان،توسطمانی پایهگذاری شد.
مانی،بنیانگذار و مروج آیین روشنی،برای آنکه آیین خود را جهانی کند،عناصر بومی ملیت مختلف را به عاریت گرفته و در آیین خود گماشته بود.همچنین برای درک بهتر مردمان هر نقطه،به زبان آن منطقه به تبلیغ و تشریح آییناش میپرداخت.
برخلاف سنت شفاهی رایج ساسانیان در ایران،مانویان یکی از ابزار مهم تبلیغی خود را کتابت میدانستند،زیرا از این طریق بهتر میتوانستند آموزههای خویش را گسترش دهند و مروجان نیز ناگزیر سنجیدهتر سخن میگفتند.
جالب توجه اینکه،پیروان مانی به آثار نوشتاری بسیار اهمیت میدادهاند.هیچ آیینی نیست که این همه آثار از آن باقیمانده باشد.به هر زبانی از آنها آثاری به جاست.از جمله:دستنوشتههای قبطی -فارسی میانه و پارتی-سغدی-چینی-ترکی(اویغوری)و نظایر آنها.و این دال بر وفور نویسندگان و روشنفکران توانا در این کیش است.
مانی هنر را در خدمت مذهب به کار بسته بود.در حقیقت،پیامآور روشنی دنیای باستان دریافته بود که چگونه کلمه و تصویر را به هم آمیزد و در جهت تبلیغ آییناش،به کار گیرد.مانی ذوق هنری خود را در تعالیم آیینیاش سازماندهی کرده و از هنر در راستای تزئینات خط و کتابت برای اشاعه تفکرات مذهبی خود بهره گرفته بود.
