بندهشن

بُنْدَهِشْن

نام کتابی‌است به پهلوی که تدوین نهایی آن در سدهٔ سوم هجری قمری رخ داده است. نام این کتاب در فارسی به صورت بندهش هم آمده است. نویسنده (تدوین‌کنندهٔ نهایی)‌ آن «فَرْنْبَغ» نام داشت. «بندهشن» به معنی «آفرینش آغازین» یا «آفرینش بنیادین» است. نام اصلی کتاب احتملاً «زندآگاهی» به معنی «آگاهی مبتنی بر زند» بوده‌است چنان که در ابتدای متن کتاب آمده است. این خود می‌رساند که نویسنده اساس کار خود را بر تفسیر اوستا قرار داده است. بندهشن در ۳۶ فصل نوشته شده‌است. مطالب کتاب پیرامون سه محور اصلی می‌گردد:

• آفرینش آغازین
• شرح آفریدگان
• نسب‌نامهٔ کیانیان

از این کتاب دو تحریر موجود است اولی موسوم به بندهشن هندی که مختصرتر است و دومی موسوم به بندهشن بزرگ یا ایرانی که مفصل‌تر است. صفت هندی یا ایرانی از آن رو بر آن‌دو نهاده شده‌است که نسخ اولی در هند استنساخ شده‌است و نسخ دومی در ایران.