بخش های اقتصاد صفویه

1.بخش دهقانی: جمعیت روستایی ایران در عصر صفویه در حدود 7/2 تا 5 میلیون نفر بود. زندگی دهقانی هم به دلیل اینکه منبع عمده درآمد دولت و پشتوانه مالی ارتش، اکثریت روحانیون و زمینداران خصوصی بود در سطح معیشتی قرار داشت. البته به دلیل رونق و رفاه عمومی و اوضاع اقتصادی و کنترل قدرتمند مرکزی در این دوره کمتر از دوره های قبل و بعد مورد استثمار قرار گرفتند. عمده ترین وجوه زمین داری در دهۀ 1000:

1-زمین های دولتی که به صورت تیول واگذار می شد.2- املاک خاصه سلطنتی.3- زمین های وقفی.4- مالکیت خصوصی. البته به دلایلی از جمله قابل خرید نبودن و غیر قابل انتقال بودن زمینهای وقفی بسیاری زمین های خود را به این نوع تبدیل می کردند تا از دادن مالیات و مصادرۀ زمین توسط دیگران در امان باشند و در بسیاری از موارد خود متولی موقوفه می شدند و در بسیاری دیگر هم روحانیون متولی آن بودند که این عامل تقویت اهرم قدرت آنها در روستا ها بود.

قرارداد رویتر

امتیازنامه رویتر قراردادی بود که میان بارون ژولیوس دو رویتر و دولت قاجار در زمان سلطنت ناصرالدین شاه منعقد شد.

به موجب این امتیاز، ساختن هرگونه راه و راه آهن و سدها از دریای مازندران تا خلیج فارس و بهره‌برداری از همه معادن ایران (بجز طلا و نقره)، ایجاد مجاری آبی و قنات و کانال‌ها برای کشتیرانی یا کشاورزی؛ ایجاد بانک و هر گونه کمپانی صنعتی در سراسر ایران؛ حق انحصار کارهای عام المنفعه؛ استفاده و بهره‌برداری از جنگل‌ها برای مدت 70 سال و استفاده از گمرکات ایران به مدت 25 سال در ازای پرداخت 6 میلیون لیره انگلیسی و سود ۵٪ در اختیار رویتر قرار گرفت.

این قرارداد به قدری استعماری بود که موجب اعتراض همه دنیا، حتی دیپلمات‌های انگلیسی مانند لرد کرزن شد.  این امتیاز که آن را بزرگترین خیانت دلاک زاده قزوینی و فراماسون یعنی میرزا حسن خان سپهسالار نخست وزیر ناصرالدین شاه می‌دانند، همه زندگی اقتصادی و سیاسی ایرانیان را برای مدت 70 سال در اختیار دولت انگیس قرار داد.

لذا پیش از اجرا به دلیل اعتراضات روسها و اعتراضات داخلی به رهبری حاج ملاعلی کنی توسط ناصرالدین شاه باطل شد.

رویتر از بابت فسخ قرارداد به مدت 17 سال پیگیر خسارات خود بود و سرانجام امتیاز بانک شاهنشاهی ایران را برای پسرش به دست آورد.

نهضت تنباکو و نقش میرزای شیرازی

نهضت تنباکو

درباره تاریخ تنباکو و مخالفت مردم و روحانیت با استبداد و استعمار به رهبری «میرزای شیرازی» آثار فراوانی تألیف شده و نویسندگان و مورخان به اجمال و تفصیل از آن سخن گفته‌اند.

گرچه برخی از مورخان و مؤلفان آگاهانه یا ناآگاهانه تاریخ را وارونه کرده و به نفع استعمارگران و عمال داخلی‌اش دست به قلم برده‌اند و مبارزات مردم به رهبری روحانیت را تحریف کرده‌اند، اما از آنجا که حقیقت مخفی نمی‌ماند و واقعیات رخ می‌نماید، عده‌ ای از مورخان واقعیات را ثبت کرده ‌اند. برخی از آثاری که در این زمینه منتشر شده و همچنین برخی از آثاری که به زندگی‌نامه رهبری این نهضت «میرزای شیرازی» پرداخته ‌اند، به اجمال معرفی می‌شوند.

تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر اثر ‌‌سیدمصلح‌الدین مهدوی. این کتاب درباره تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان است، به تناسب سخن از خدمات شخصیت‌های برجسته آن دیار می‌گوید. در شرح زندگی پربار مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدتقی‌ آقا‌نجفی و مبارزات آن عالم مجاهد با استبداد قاجار به بیان نقش ایشان در نهضت تنباکو می‌پردازد و از ایشان به عنوان شخصیتی یاد می‌کند که حکم تحریم تنباکو را در اصفهان صادر و با اعزام دو تن از علما به محضر مرجع بزرگ عالم اسلام، مرحوم میرزای شیرازی زمینه صدور فتوای معروف تحریم تنباکو را فراهم ساخت. همچنین مؤلف گوشه ‌ای از وقایع شهرهای مختلف و نقش روحانیت را در این نهضت یادآور می‌شود.

نقش زن در تاریخ سازی

نقش زن در تاریخ سازی از دیدگاه استاد مطهری

تاریخ از نظر اینکه در ساختن آن تنها مرد دخالت داشته باشد. یا مرد و زن با یکدیگر دخالت داشته باشند، سه گونه میتواند باشد: یک تاریخ، تاریخ مذکر است: یعنی تاریخی که به دست جنس مذکر به طور مستقیم ساخته شده است. و جنس مؤنث هیچ نقشی در آن ندارد.

یک تاریخ، تاریخ مذکر - مؤنث است: اما مذکر - مؤنث مختلط، بدون آنکه مرد در مدار خودش قرار بگیرد و زن در مدار خودش. یعنی تاریخی که در آن این منظومه به هم خورده است: مرد در مدار زن قرار می گیرد، و زن در مدار مرد. که ما اگر طرز لباس پوشیدن امروز بعضی از آقا پسرها و دختر خانم ها را ببینیم، متوجه می شویم که چطور این ها دارند جای خودشان را با یکدیگر عوض می کنند.

نوع سوم، تاریخ مذکر - مؤنث است که هم به دست مرد ساخته شده است و هم به دست زن. ولی مرد در مدار خودش و زن در مدار خودش. وقتی به قرآن کریم مراجعه می کنیم می بینیم تاریخ مذهب و دین آنطور که قرآن کریم تشریح کرده است، یک تاریخ مذکر - مؤنث است. و به تعبیر من، یک تاریخ مؤنث است: یعنی مذکر و مؤنث هر دو، اما نه به صورت اختلاط. بلکه به این صورت که مرد در مقام و مدار خودش و زن در مقام و مدار خودش.

ناصرالدین شاه قاجار

 

زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه به روایت نوه‌اش

 

لباس‌پوشی و آرایش همسران شاه و چگونگی مد آن زمان

 در آن زمان مد از اندرون بیرون می‌آمد و زن‌های شهر پیوسته چشم بدانجا داشتند تا از میانه چه برخیزد و مورد پیروی آنان قرار گیرد. چارقد‌ها معمولاً از زری و گارس و مشمش بود و چارقد قالبی از ابتکارات اندرون بشمار می‌رفت. بدین معنی که قسمت سر چارقد‌ها را بدقت بسیار و با آدابی خاص با نشاسته آهار زده و قالب می‌کردند و مرغوب‌ترین انواع آن را آفتاب‌گردانی می‌خواندند. این عمل کار هر کس نبود بلکه برخی در این فن تخصص داشتند و دیگران به آن‌ها رجوع می‌کردند. بعضی روی چارقد «کلاغی» بسر بسته زیر گلو گره می‌زدند.

مهریه در دوران قاجار

مهریه در دوران قاجار
در جامعه عهد قاجار، فاصله چندانی بین کودکی و ازدواج دختران وجود نداشت. دختران اغلب از هفت تا سیزده سالگی ازدواج می‌کردند. عواملی چون دستیابی به استقلال اقتصادی، رشد سریع دختران در آن روز و پایین بودن میانگین عمر به دلیل شیوع بیماری در افزایش این ازدواج‌های زودرس موثر بود. دختران و پسران هیچ‌گونه اختیاری در برگزیدن همسر آینده خود نداشتند. رایج‌ترین شکل ازدواج عقد دائم بود.
از دیگر شیوه‌های رایج ازدواج، ازدواج موقت یا صیغه‌کردن دختران و زنان براساس قرارداد و توافق بود. فقر مالی نیز سبب می‌شد تا خانواده‌ها به ازدواج موقت دختران خویش رضایت دهند. صیغه‌کردن زنان در عرف جامعه کاملاً قابل قبول بود و زن‌های صیغه‌ای پس از به پایان رسیدن دوره قرارداد به آسانی به عقد دائمی اشخاص دیگر در می‌آمدند.

آتش دان های نقش رستم

آتشدانهای سنگی دوگانه

کوه نقش رستم شیب تندی به سوی جنوب غربی دارد، و از چند متری نقش اردشیر پایکان به صورت پوزه ای درمی آید که رو به شمال می پیچد و به ناحیه شولستان می رود. در 150 متری پوزه بر سمت راست جاده دو قربانگاه از سنگ کوه تراشیده اند که شکل هرم ناقص تو گود را دارند، و یکی از دیگری اندکی بزرگتر است اما مشخصات و تزئینات هر دو یکیست، و فاصله ی آن دو از هم تنها 80 سانتیمتر است.

احوال سلوکید ها و اشکانیان

با مرگ اسکندر در «بابل» به سال 323 پ.م. سرزمینهای اشغالی او میان سه سردارش تقسیم شد وایران به «سلوکوس» رسید.

طایفه «اشکانیان» از شمال شرقی ایران سرازیر شدند و بساط «سلوکید»ها را برچیدند. اولین شاه «اشکانیان»، «میترادات»( 138-170 پ.م. )بود که بر قسمت عمده سرزمینی که قبلاً از آن هخامنشی بود دست یافت.

«اشکانیان» سواران چیره دستی بودند. اول به دشمن حمله می کردند، ناگهان برگشته در حالی که وانمد به فرار می کردند، تیرهای کارسازی به سوی دشمن در تعقیب رها می کردند. در سال 53 پ. م یعنی فقط دو سال پس از اینکه قیصر روم جزایر بریتانیا را تسخیر کرد، تمامی لسگر چهل هزار نفری رومی، از جمله سردار آن کراسوس(Carrhae) در جنگ "“Carrhaeدر شمال بین النهرین، به دست اشکانیان به کلی منهدم شد. مارک آنتونی(Marc Antony) مشهور هم در گسترش به سوی شرق از طرف "اشکانیان" متحمل شکستهای سنگینی شد.

زندگی نامه کوروش بزرگ (کوروش دوم)

زندگی نامه کوروش

دوران خردسالی کوروش کبیر را هاله ای از افسانه ها در برگرفته است. افسانه هایی که گاه چندان سر به ناسازگاری برآورده اند که تحقیق در راستی و ناراستی جزئیات آنها ناممکن می نماید. لیکن خوشبختانه در کلیات ، ناهمگونی روایات بدین مقدار نیست. تقریباً تمامی این افسانه ها تصویر مشابهی از آغاز زندگی کوروش کبیر ارائه می دهند،تصویری که استیاگ ( آژی دهاک )، پادشاه قوم ماد و نیای مادری او را در مقام نخستین دشمنش قرار داده است.

استیاگ - سلطان مغرور، قدرت پرست و صد البته ستمکار ماد - آنچنان دل در قدرت و ثروت خویش بسته است که به هیچ وجه حاضر نیست حتی فکر از دست دادنشان را از سر بگذراند. از این روی هیچ چیز استیاگ را به اندازه ی دخترش ماندانا نمی هراساند. این اندیشه که روزی ممکن است ماندانا صاحب فرزندی شود که آهنگ تاج و تخت او کند ، استیاگ را برآن می دارد که دخترش را به همسری کمبوجیه ی پارسی – که از جانب او بر انزان حکم می راند - درآورد.

ارتش هخامنشی چگونه بود؟

ارتش هخامنشی از لحاظ قومی-فرهنگی،سازمانی آمیخته و مختلط بوده است.این ارتش شامل نیروهای منظم آموزش دیده پیاده و سواره ایرانی،عمدتا مادی و پارسی بوده که با واحدهای منتج از سربازگیری اجباری از ملل تحت فرمان ایران و نیز بکارگیری مزدوران جنگی خارج از امپراتوری ترکیب می شده است.

در حالی که نیروهای دائمی منظم ارتش،مانند یگان های "گارد جاویدان"،به طور همسانی با سازوبرگ رزمی مجهز بوده اند،نیروهای متحد و ائتلافی در خدمت ارتش،تجهیزات خاص خویش را داشته و به شیوه ویژه خودشان می جنگیده اند.

از ویژگی های ارتش ایران هخامنشی،وجود انبوه سواره نظام سبک اسلحه تیرانداز،زوبین اندازان،واحدهای ملازم نارزمی،همسران،همخوابه ها و بردگان بوده است.