سلسله مراتب مندایی

سلسله مراتب دینی در میان صابئین مندایى

 

آنچه از نظر می گذرد گزارشی از شان و مرتبت روحانیان در آیین صابئین مندایی است. بی گمان، موقعیتی که هر دین برای طبقه روحانیان قائل است، از مؤلفه ها و شاخص هایی به شمار می آید که به واسطه آن، می توان دین مورد نظر را در رده و رتبه ای خاص طبقه بندی کرد. یکی از شاخص های تقسیم ادیان، تقسیم بر حسب جایگاه و منزلت روحانیان در دین است . مقاله حاضر می کوشد مقام و موقعیت طبقه روحانیان را در میان صابئین مندایی به کاوش بگیرد و آداب و سلوک روحانیت را در آن آیین بررسی کند. ذکر این نکته ضروری است که مطلب حاضر، بخشی از یک پژوهش گسترده تحت عنوان "نگاهی انسان شناختی به دین ورزی صابئین مندایی ایران " است که به همت پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی در دست انتشار است .

 

ایمان و اعتقاد می تواند امری درونی و فردی باشد. اما اگر ایمان و اعتقاد از سطح فردی فراتر رفته و در سطح جمعی مطرح شود، و به عبارت دیگر باور و دریافت فردی تبدیل به یک دین شود، پدید آمدن یک سازمان بندی جمعی و گروهی غیرقابل اجتناب است .

غسل صابئین مندایی در کارون

غسل صابئین مندایی

صابئین مندایی، هر یکشنبه در کنار رودخانه کارون غسل تعمید می بینند. یکشنبه صبح کسی که تعمید می شود و شخص تعمید کننده «رسته» می پوشند. رسته 5 تکه است. شلوار، پیراهن، عمامه، کمربند و شال. این لباس به طریقه ای خاص اما ساده دوخته می شود. از کتاب «گنزاربا» یا گنج خداوند «بوثه» یا آیه ای خوانده می شود. فرد روحانی مندایی داخل آب می رود و سپس فرد تعمید شونده در آب می نشیند. اگر کودک باشد، همراه فرد دیگری داخل آب می رود. با خواندن «بوثه» ای دیگر آب روی سر فرد ریخته می شود. سپس فرد از آب بیرون آمده، روی صندلی، کرسی یا تخته ای می نشیند و روحانی بار دیگر از «گنزاربا» می خواند. سپس فرد دعای توبه یا حفاظت را می خواند و نان و آب مقدس را می خورد.» . تعمید هر شخصی 30 دقیقه به طول می انجامد.

آیین مندایی در ایران

وضعیت صابئین مندایی در ایران

در کنار رود کارون در جلگه خوزستان ، قومی صنعتگر و هنرمند زندگی می کنند که دین و آیین ، زبـان و خـط خـاصـی دارنـد و هـمـواره تـوجـه دین شناسان ، انسان شناسان و زبان شناسان را به خـود جلب کرده انـد.اینان خـود را مندایی » و از نسل سام بن نوح می دانند.

کتاب مقدس شان صحف آدم است که خود به آن گنزا ربا به معنی گنج بزرگ می گویند. این کتاب از دو طرف آغاز می شود. قسمت راست ، که طولانی تر است ، در موضوع الهیات مندایی ، جهان و خلقت ، تاریخ قوم و اساطیر ؛ و قسمت چپ در موضوع اموات است . قرآن شریف ، منداییان را با نام «صابئین »، اهل کتاب دانسته و در آیه های 62 سوره بقره ، 17 سوره حج ، 69 سوره مائده از ایشان سخن گفته است . وجه تسمیه «مندا» و «صبی »

نامی که این قوم خود را به آن می خوانند، ظاهرا از کلمه «ماندا» یا «مندا» به معنای معرفت و شناخت مشتق شده است و این شاید دلیلی است که دین شناسان نشانه هایی از ارتباط میان این دین با فرقه های گنوسی یافته اند. اما «صبی » در زبان عربی از «صب » به معنای «آب ریختن » است و این به دلیل آیین های تعمید در آب است که از ارکان این آیین به شمار می آید.

مندایی ها

مندائی‌ها، دینی در کنار آب روان

شاید خیلی‌ها ندانند که یکی از ادیان موجود در ایران مندائیان یا صابئین هستند. صابئین ایرانی عمدتاً ساکن خوزستان هستند. آن‌ها را نمی‌شود از آب روان جدا کرد. مراسم تعمیدشان مهم‌ترین مراسم آنان است که با آب روان صورت می‌گیرد. به پیامبران از حضرت آدم تا حضرت یحیی اعتقاد دارند. لباس رسمی‌شان پارچه‌ای است از الیاف طبیعی به رنگ سفید که شامل پنج قسمت است