مهستان اولین خواستگاه دموکراسی

 

مهستان، مجلس دوهزار ساله ایران

به شهادت اکثر منابع تاریخی اولین مجلسی که تاریخ ایران تشکیل شده است به دوران حاکمیت اشکانیان بر ایران باز می گردد. اشکانیان، از قوم پارت و ایالت پارتیا که تقریبا بر خراسان امروزی منطبق است، برخاستند. این ایالت در کتیبه های داریوش هخامنشی به نام پرثوه آمده و معادل پهلوه در زبان فارسی امروزی می باشد.

در دوران 80 ساله حکومت سلوکیان بر ایران، پی گیری سیاست هلنیسم در ایران توسط پادشاهان این سلسله موجب رواج وسیع فرهنگ یونانی در ایران شده بود. اشکانیان در واقع سرزمینی را تحویل گرفتند که در ابعاد مختلف از فرهنگ اصیل خود دور شده بود. اندیشه های یونانی بر  سیاست و حکومت ایران هم تاثیر نهاده بود و نظام سیاسی ایران را به سوی نظام تقریبا دموکرات حاکم بر غرب سوق داده بود. اشکانیان به عنوان قومی ایرانی در برابر هجوم سیاسی، نظامی و فرهنگی مقدونیان به ایران برخاستند و در طی تقریبا 5 قرن حکومت خود در ایران به مبارزه با فرهنگ بیگانه و حاکمیت مجدد فرهنگ بومی ایران پرداخته و البته موفق شدند؛ چه اینکه دولت کاملا ایرانی ساسانی بر بنیان های فرهنگی که اشکانیان احیا کردند، حکومت خویش را بنا کردند.

روابط دولت مـاد با میانرودان

رابطه ماد ها با میانرودان

مهمترین مسائلی که موجب مبادلۀ فرهنگی بین ملت های همجوار میشود، جنگ و تجارت هستند. در مورد تاریخ مـاد و دولت های میانرودان، جنگ بیشتر از نجارت مؤثر بوده است. بیشتر دوران فرمانروایی مـاد و حتی قبایل ماد پیش از تشکیل حکومت، در جنگ با آشوریان سپری شد. نام مـادها نخستین بار در کتیبه های « تیگلات پلیسر سوم »، شاه آشور آمده است.

بخور و بخوردان در آئین زرتشتی

بخور و بخوردان ، بخار یا دود حاصل از تبخیر یا سوزاندن مواد خوشبو و ظرف مخصوص این کار. استفاده از بخور برای ایجاد بوی خوش یا استفاده های مذهبی ، درمانی و نظایر آن قدمتی تاریخی دارد. از روزگار باستان تاکنون در مراسم و آیینها مواد و روغنهای خوشبو، از جمله چوبها و صمغهایی نظیر اسپند، عود، چوب انار، سرو، صندل ، عنبر، کندر، لُبان یا لوبان یا ترکیبی از آنها را می سوزانند یا تبخیر می کنند (دهخدا، ذیل «اسپند»؛ آذرگشسب ، ص ۴۱؛ رضی ، ذیل «هذانئپت »؛ حکیم مؤمن ، ص ۴۷۷؛ گروپ ، ج ۲، ص ۱۵۲)
در دین زرتشت سوزاندن چوبهای معطر در مراسم مذهبی ، جشنها و خانه ها، برای خوشنودی ایزدآذر و دور کردن دیوان و شیاطین و عناصر فساد مرسوم بوده است (رضی ، ذیل «آتر ـ آتش »، ج ۱، ص ۳، ۸، ذیل «هذانئپت »، ج ۳، ص ۱۴۴۱ به نقل از وندیداد). این رسم اکنون نیز در میان زرتشتیان رواج دارد (اورنگ ، ص ۴۹، ۵۱، ۱۰۳) و در آتشکده های آنها، در ساعاتی معین از روز با مراسمی خاص ، چوبهای خوشبو سوزانده می شود (گروپ ، ج ۲، ص ۱۵۲).

در مراسم دینی یهودیان استفاده از بخور مواد خوشبو، بویژه کندر، بسیار رایج بوده و در عبادتگاههای آنان مکانهای مخصوصی برای آماده کردن و سوزاندن این مواد وجود داشته است (هاکس ، ذیل «بخور»، «قربان »، «مجمره »، «مذبح »، «هیکَل »؛ دورانت ، ج ۱، ص ۳۷۵). اما این کاربرد بخور، در میان یهودیان تداوم نیافته است ( آمریکانا ، ذیل « Incense »؛ > دایرة المعارف دین < ، ذیل « Incense »).

دیاکو

 

دولت ماد یکی از سه تیره آریایی ( ماد، پارس و پارت ) فلات ایران است در سال ۱۳۳۲ پیش از تاریخ خورشیدی بود . مردم ایران او را به پادشاهی برگزیدند. شاهنشاه دیاکو همدان ( هگمتانه‌ ) را به پایتختی خود برگزید و در آن بر روی تپه‌ای، هفت دژ تو در تو ساخت و هر یک را به رنگ ویژه‌ای در آورد.دیاکو ۵۳ سال بر ایران فرمانروایی کرد او توانست اتحادی تاریخی بین تیره های مختلف نژاد آریایی ایجاد نماید .
دیاکو قاضی یک روستا بود که به خاطر دادگری‌اش در سال ۷۰۱ پیش از میلاد از سوی ۷ طایفه ماد به عنوان رهبر برگزیده شد و توانست این ۷ طایفه قوم ماد را با هم متحد کند. او پس از ۷ سال رهبری در میان این ۷ طایفه، از سوی مادها به عنوان پادشاه برگزیده شد و تا سال ۶۵۶ پیش از میلاد مسیح بر همه طایفه‌های ماد فرمانروایی کرد. دیاکو کاخی هفت‌طبقه و تودرتو ساخت که هر طبقه با رنگی دیگر تزئین شده بود و در پیرامون آن شهر همگتانه (همدان) را به عنوان پایتخت خود بنیاد کرد. او ۵۳ سال پادشاهی کرد.

ماجراهای به قدرت رسیدن دیاکو فرزند فرورتیش تنها در کتاب تاریخ هرودوت آمده‌است. هرودوتمی‌نویسد که دیاکو در کاخ خود می‌ماند و تماس مستقیمی با مردم بیرون نداشت و تماسش از طریق فرستادن و دریافت پیام به بیرون بود و گروهی را به عنوان آگاهی‌رسان‌های مخفی زیر فرماندهی خود داشت.

سوزا(شوش)

 

شوش

سوزا یا شوش شهری باستانی واقع در یکصد و پنجاه کیلومتری شرق رود دجله در استان خوزستان از دوران امپراتوری ایلامیان، پارسها، و پارتها است.علاوه بر یک شهرباستانی، به سبب اخلاص مسلمانان شیعه و یهودیان ایران به حضرت دانیال، شوش یک دهکدهٔ مسکونی است.

شوش یکی از قدیمیترین سکونتگاههای شناخته شدهٔ منطقه است، احتمالاً به سال ۴۰۰۰ پیش از میلاد پایه گذاری شده، با وجود اینکه نخستین آثار یک دهکدهٔ مسکونی در آن مربوط به ۷۰۰۰ سال پیش از میلاد هستند.

شهر باستانی شوش روزگاری مرکز برخورد دو تمدن مهم بوده، که هریک به سهم خود در دیگری تأثیر داشته است، یکی تمدن جلگه میانرودان ودیگری تمدن خود فلات ایران. قرار گرفتن این منطقه در شمال خلیج فارس و نیز همسایگی با میانرودان در پیدایش این وضع ویژه تأثیر بسیاری داشته است.

پزشکی ایران در عهد ساسانی

 

اصول علم پزشکی در زمان ساسانیان همان روایت‌ها و دستورهای اوستا بوده به اضافه قسمتهائی از طب هندی و یونانی و مخصوصا در اواخر طب بقراط که به آن مخلوط گردیده بود. به طوری‌که نوشته‌اند یکی از مؤلفان و محققان از روی اوستا۴۳۳۳ نوع بیماری روحی و جسمی را گردآوری کرده که در بین بیماریهای جسمانی و بدنی ، سردی و خشکی و بوی بد و گرسنگی و تشنگی و پیری و غم و اندوه هم نام برده شده است.

در هوسپارم نسک ۱ مطالب زیادی در باب پزشکی و پزشکان نوشته شده ، از آن جمله متذکر گردیده که اهورمزدا برای درمان هر‌بیماری ، گیاهان مخصوصی آفریده است که با بکار بردن آن ، بیماریها درمان می‌شده‌اند. در همین نامه برای پزشک بر حسب گروه‌های گوناگون و پایه تخصص و تبحر دستمزد حق‌القدم تعیین گردیده که نسبت به شخصیت و شأن و دارائی اشخاص و همچنین ضعف و شدت درد یا عمل جراحی عضوی از اعضاء بدن تغییر می‌نموده است.

آداب و عقاید و نحوه زندگی مذهب مزدکی

آداب و عقاید و نحوه زندگی مذهب مزدکی

دین مانوی نظر آداب و مقررات، بر نوعی زهد و بدبینی به حیات و زندگی مبتنی بوده است.
کریستن سن در کتاب ایران در زمان ساسانیان می گوید:
… نزد این طایفه (مزدکیان)، چنانکه نزد مانویه، اصل آن است که انسان علاقه خود را از مادیات کم کند و از آنچه این علاقه را مستحکمتر می سازد اجتناب ورزد، از این رو خوردن گوشت حیوانات نزد مزدکیه ممنوع بود، و درباره غذا همواره تابع قواعد معینی بودند و ریاضتهایی می کشیدند… 
شهرستانی روایت می کند که مزدک امر به قتل نفوس می داد تا آنان را از اختلاط با ظلمت نجات ببخشد، ممکن است مراد از این قتل، کشتن خواهشها و شهوتها باشد که سد راه نجاتند. مزدک مردمان را از مخالفت و کین و قتال باز می داشت. به عقیده او چون علت اصلی کینه و ناسازگاری، نابرابری مردمان است، پس باید ناچار عدم مساوات را از میان برداشت تا کینه و نفاق نیز از جهان رخت بربندد در جامعه مانوی ” برگزیدگان ” بایستی در تجرد بمانند و بیش از غذای یک روز و جامه یکسان چیزی نداشته باشند.

آتش در آیین زردشتی

 

آتش (زردشتی) Fire (Zoroastrian) XXXVI] (آذر؛ قدیمی‌تر، آتَر) یکی از هفت آفریده‌ی اهورا مزدا، که اَمشاسپند درستکاری از آن نگهداری می‌کند. آتش در همه‌ی شکل‌هایش، از خورشید گرفته تا آتش خانگی، مقدس است. گمان می‌رود که گرمای حیات‌بخش عنصر آتش همه‌ی آفریده- ‌های دیگر را آکنده است. این عنصر از جایگاه آیینی منحصر به ‌فردی در آیین زردشتی برخوردار است که بخش اعظم آن ناشی از نقشی است که در سنّت هند و ایرانی (ï هندواروپاییان) به‌منزله‌ی دریافت‌‌- ‌کننده‌‌ی قربانی و انتقال‌دهنده‌ی آن به خدایان دارد (ﻗﺴ آگنی در هندوییسم). مخاطَبِ نیایش‌ها خودِ آتش بود [۱۸: ۱۳۴-۸۷]. در دوران باستان مراسم قربانی برای آتش خانگی برگزار می‌شد اما در دوران هخامنشیان (قرن چهارم ق­م) ساختن آتشکده و عبادت در آن‌ها رواج یافت .[۱۰: ۶۰-۵, ۸۵-۹۰] آن­چه در کانون نیایش قرار دارد آتش است نه آتشکده. آتش‌ها را می‌شد از آتشکده‌‌یی به آتشکده‌ی دیگر برد، اما نمی‌بایست خاموش کرد. مشهورترین آتش‌[کده‌]های سه‌گانه‌ی باستان فَرنبَغ، گُشنَسپ، و بُرزین‌ِ مِهر بودند. این هر سه زیارت‌گاه به‌شمار می‌رفتند. گشنسپ با حمایت سخاوتمندانه‌ی شاهان قرار داشت و یگانه آتشکده‌ـ ‌یی است که ویرانه‌ها- یش (تخت سلیمان) شناسایی شده‌اند [۲۷: ۱۱۳-۱۸].

خط و کتابت مانوی

چکیده

خط و کتابت یکی از افتخارات ایران زمین است که از دیرباز تاکنون پیوسته مورد عنایت هنروران و صاحب‏نظران قرار گرفته است.

انتخاب مانویان ازین روست که مانویت یکی از پایه‏گذاران هنر کتابت و تذهیب است.نگارگر نور ایران‏ باستان،ازین اعجاز برای بیان دیدگاه عرفانی بهره گرفته است.در حقیقت اهمیت مانویت در هنر ایران ازین روست که به هنر نقاشی و کتاب‏آرایی نوعی اصل اخلاقی بخشیده،آن را زنده نگه داشته و شیوه‏ای سنتی و قراردادی در آن پدید آورده است.

مقدمه

یکی از عمده‏ترین آیین‏های قدیمی در ایران باستان،مانویت است که در زمان ساسانیان،توسطمانی‏ پایه‏گذاری شد.

مانی،بنیان‏گذار و مروج آیین روشنی،برای آنکه آیین خود را جهانی کند،عناصر بومی ملیت مختلف‏ را به عاریت گرفته و در آیین خود گماشته بود.همچنین برای درک بهتر مردمان هر نقطه،به زبان آن‏ منطقه به تبلیغ و تشریح آیین‏اش می‏پرداخت.

برخلاف سنت شفاهی رایج ساسانیان در ایران،مانویان یکی از ابزار مهم تبلیغی خود را کتابت‏ می‏دانستند،زیرا از این طریق بهتر می‏توانستند آموزه‏های خویش را گسترش دهند و مروجان نیز ناگزیر سنجیده‏تر سخن می‏گفتند.

جالب‏ توجه اینکه،پیروان مانی به آثار نوشتاری بسیار اهمیت می‏داده‏اند.هیچ آیینی نیست که این‏ همه آثار از آن باقی‏مانده باشد.به هر زبانی از آنها آثاری به جاست.از جمله:دست‏نوشته‏های قبطی‏ -فارسی میانه و پارتی-سغدی-چینی-ترکی(اویغوری)و نظایر آنها.و این دال بر وفور نویسندگان‏ و روشنفکران توانا در این کیش است.

مانی هنر را در خدمت مذهب به کار بسته بود.در حقیقت،پیام‏آور روشنی دنیای باستان دریافته بود که چگونه کلمه و تصویر را به هم آمیزد و در جهت تبلیغ آیین‏اش،به کار گیرد.مانی ذوق هنری خود را در تعالیم آیینی‏اش سازماندهی کرده و از هنر در راستای تزئینات خط و کتابت برای اشاعه تفکرات‏ مذهبی خود بهره گرفته بود.

گذری بر شخصیت مانی

مانی فراتر از اسطوره گرایی

۱- مانی در چه پایه ای از استدلال منطقی قرار میگیرد؟ شرق شناس آلمانی هانس هاینریش شیدر که تمام وقت خود را در دهه های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ صرف تحقیق در مانویت کرده است در اثر خود کیفیت های ابتدایی نظام مانوی بر این سؤال تأکید کرده و بنظر او جواب این سوال کلید راهنمایی برای شناسایی شخصیت مانی و مانویت است .
قبلاً باید خاطرنشان ساخت که کوشش برای روشن ساختن شخصیت و کارهای یک بنیانگذاردین از طریق پاسخ به این پرسش که او در چه پایه ای از استدلال قرار میگیرد ، یک برداشت و روش کاملاً انفرادی است.
اما اگر مطلب را در همینجا رها نکنیم و سعی کنیم بیشتر به آن نزدیک شویم مسلماً اولین سؤال ما نیز همین خواهد بود که آیا مانی در جهتی که بتوان آن را استدلال منطقی نامید گام برداشت؟ آیا ‹‹ منطق ›› عامل مسلط در آیا ‹‹ عقل ›› ، ناظر بر شکل گیری مکتب مانوی بود؟ ظاهراً به نظر میرسد که چنین بوده است . به خاطر داریم که آگوستین بنا بر گفته خودش مجذوب مانویت شد زیرا آنها قادر بودند هر پدیده ای را که میتوانست در دنیا وجود داشته باشد ، توجیه منطقی کنند و نیز به خاطر داریم که انتقاد مانویت از مسیحیت این بود که مسیحی پیش از آنکه عقل خود را به کار اندازد باید اول خود را وادار به ایمان آوردن سازد . ( رک ص ۱۶۳ همین کتاب ) بدون تردید آنها همه به یک ستمگیری علمی ، اگر نگوییم منطقی ، دلالت میکند .