دارچین

دارچین

نام فارسی: دارچین
نام علمی: Cinnamomum verum
نام عربی: دارصین

گیاه شناسی:
دارچین یکی از ادویه‌های مشهور مورد استفاده در غذاهای ایرانی است و به‌عنوان چای نیز بکار می‌رود. دارچین در واقع پوست خشک‌شده شاخه‌های درختی است که محل اصلی رویش آن جزیره سیلان و جنوب غربی هند است.
نام علمی آن (Cinnamomum verum ) و نام دیگر آن (Cinnamomum zeylanicum Nees ) می‌باشد.

طبیعت مفرده:
در طب سنتی ایران طبیعت دارچین را گرم و خشک در درجه سوم دانسته‌اند.

توت

توت

توت، میوة محبوب و نوبرانة فصل بهار بویژه برای تهرانی‌ها است که دارای تنوع زیادی در انواع و گونه‌های مختلف خود است. طبیعت توت شیرین، گرم و مرطوب است.
خواص توت شیرین:
1. از آن خون نیکو در بدن تولید می‌شود و در رفع کم‌خونی مفید است.
2. رطوبت‌بخش مغز است و به همین‌خاطر می‌تواند آرام‌بخش خوبی باشد.
3. جگر و طحال را تقویت و پاکسازی می‌کند.
4. چاق‌کننده است و در تقویت قوای جنسی نیز کارآمد می‌باشد.
5. برای سینه و شُش مفید است.

به

به

نام علمی: (Cydonia vulgaris (oblongata

«به» در کتب طب سنتی ایران با نام «سفرجل» آورده شده و دارای 3 نوع میوه است که خواص کلی اقسام آن عبارت است از:
- غذائیت آن بسیار اما دیرهضم است.
- هم مصرف خوراکی و هم بوئیدن میوه آن، موجب تفریح و نشاط و تقویت قلب و مغز و قوای مربوط به آنها می‏گردد.
- بوئیدن آن موجب قطع حالت تهوع و استفراغ می‏گردد و خوردن آن موجب تقویت معده و دهانه ورودی آن شده و از صعود بخارات معدی به سمت مغز و ایجاد بدبویی دهان جلوگیری می‏کند.
مصرف آن پیش از غذا موجب یبوست مزاج و پس از غذا سبب تلیین و نرمی مزاج است. به خام دیرهضم بوده و به کندی از معده عبور کرده و به شدت موجب یبوست مزاج می‏گردد.

حکیم میرزا سید احمد تنکابنی

حکیم میرزا سید احمد تنکابنی

وی فرزند محمدحسین‌حسینی‌شریف‌ تنکابنی از حکیم‌باشیان و پزشکان پژوهشگر دوران قاجاریه، اواسط سده سیزده هجری قمری، است که البته از جزئیات زندگی او اطلاع چندانی در دست نیست و از طرف مادر منسوب به حکیم محمد مؤمن حسینی تنکابنی صاحب کتاب تحفةالمؤمنین است و از سوی پدر به شیخ زاهد گیلانی می‌رسد. دو تن از فرزندان او نیز به اسامی حکیم میرزا حبیب‌ا... مجدالاطباء و حکیم میرزا نصرا... شمس‌الاطباء نیز در دانش پزشکی قدیم و جدید صاحب اطلاعات و تحصیلات و از پزشکان معروف تهران در دوره ناصرالدین شاه بودند.

از شرح احوال، آثار او، تاریخهای ذکر شده در متن کتابها و همچنین مقدمه‌های وی معلوم می‌شود که هم‌دوران فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار بوده است و با توجه به اشتهار به مهارت و تجربه علمی و عملی به سمت حکیم‌باشی فتحعلی‌شاه قاجار (1212- 1250 هجری قمری) منسوب گردیده بود. شیخ عبدالنبی قزوینی (صاحب کتاب تتمیم امل الامل) که در دوران جوانی با حکیم تنکابنی معاشرت و هم نشینی داشت وی را به فضل و کمال ستوده است و اضافه می نماید که عملاً کرسی تدریس طب در تهران به او اختصاص داشت و بسیاری از پزشکان مشهور، از شاگردان وی بودند.

زردآلو

خواص زردآلو

نام فارسی : زردآلو
نام علمی: Armeniaca vulgaris Lam
نام عربی: مشمش

گیاه شناسی و اجزای مورد استفاده:
تاریخچه: درختی است که بومی ترکستان و مغولستان می باشد و انواع وحشی آن در چین دیده می شود و از 3 قرن پیش از میلاد پرورش آن در چین رواج داشته است و به چینی آن را هزینگ Hesing می نامیدند. در سده قبل از میلاد به ایران وارد شده است و به زبان پهلوی هلیک، زردآلوک و شفتالوک ارمنیک نامیده شده است. در اوائل قرن اول میلادی یونانی ها و رومی ها توسط ارامنه با آن آشنا شدند و تصور کرده اند که منشا اصلی آن ارمنستان می باشد لذا یونانی ها آن را Melon armeniacon، پلینوس و دیوسکورید Armeniaca نامیده اندکه همین نام علمی جنس قرار داده شده است. لینه این درخت را Prunus armeniaca نامگذاری کرده بود که معنی آن به یونانی قدیم آلوی ارمنی می باشد .

رازیانه

رازیانه در طب سنتی ایران و طب نوین

با نام علمی foeniculum vulgare miller و نام عربی: رازیانج، گیاهی است علفی، معطر به ارتفاع 1-2 متر و با برگ‏هایی با پهنک منقسم به قطعات نازک و نخی شکل است.گل‏ها زرد و مجتمع به صورت چتر است .
دارای دو نوع قابل کشت است که با نام‏های عمومی رازیانه تلخ (bitter fennel) و رازیانه شیرین (sweet fennel) شناخته می‏شوند. بخش مورد استفاده رازیانه میوه آن است که غالبا بذر می‏نامند و همچنین ریشه آن دارای اثرات درمانی است.
در کتب طب سنتی (مخزن الادویه و ...) رازیانه دارای 2 نوع می باشد: بستانی و برّی. بستانی را بهترین نوع آن معرفی کرده است و رازیانه ای که به طور متداول مورد استفاده است همین نوع می باشد و در این مقاله به معرفی رازیانه بستانی می پردازیم.
طبیعت آن در ایتدای درجه سوم گرم و در آخر درجه اول خشک است.

جعفری

جعفری و خواص آن

 

نام فارسی : جعفری

نام علمی: ‍Petroselinum crispum (Miller) Nyman ex A.W. Hill

اسامی دیگر:

Botanical: Petroselinum hortense, Apium petroselinum

Pharmaceutical: Radix Petroselini (root), Fructus Petroselini (fruits)

نام انگلیسی: Parsley

خانواده: Apiaceae

 

ماهیت: 

گیاهی علفی ، دوساله و دارای بوی معطر ، ترد و لطیف، با ریشه راست  عمودی دوکی شکل، زردرنگ و ساقه استوانه ای دارای خطوط برجسته طولی است که ارتفاع آن به 60- 100سانتی متر می رسد و برگ ها دارای  بریدگی های لوزی یا مثلث شکل و دارای کاسبرگ های سه سوزنی هستند و ثمر یا تخم آن سبز خاکستری رنگ، دوکی شکل داری 5 خط برجسته است. گل آذین ها پایک بلند(ساقه اصلی)  انتهایی نوک دار 10 تا 20 چتر های شعاعی زرد رنگ هستند. مبدا اصلی در ناحیه مدیترانه و اکنون در تمام جهان کاشت می شود.

پسته

پسته و کاربرد آن

- بهترین انواع آن دارای دانه‌های بزرگ، پوست نازک سفید، پوست بیرونی سبز مایل به بنفشی و مغز سبز و چرب می‌باشد.
- پسته نیروی جنسی را زیاد می‌کند و تولید منی را افزایش می‌دهد.
- پسته تقویت کننده مغز، قلب، معده، باز کننده‌ی انسداد کبد، چاق کننده‌ی بدن، در رفع سرفه و سردی کلیه‌ها مفید می‌باشد.
- پسته برای درمان برخی از انواع سرفه نیز  مفید است.
- پوست سبز پسته برای رفع بوی بد دهان، استحکام لثه و بزخی از اسهال های خونی کاربرداست .
دم‌کرده‌ی آن برای از بین بردن دل‌به‌هم‌خوردگی و استفراغ وسکسکه استفاده می‌شود.
- همچنین در رنگرزی به کار می‌رود.

بهار نارنج

نام علمی: Citrus aurantium
نام انگلیسی: Orange, Bitter Orange
نام عربی: نارنج
نام فرانسوی: Citronnier, Oranger amer
نام آلمانی: Bitterorangen baun
نام‌های مترادف: Citrus amara, Citrus vulgaris, Citrus bigaradia
خانواده: Rutaceae  (مرکبات)
پیش از پرداختن به «بهار نارنج» لازم است ابتدا مقدمه‌ای در حد معرفی و گیاه‌شناسی از «نارنج» ذکر شود:
گیاه‌شناسی:
نارنج درختی است به ارتفاع 6-4 متر، همیشه سبز، بدون کرک، دارای تیغ‌های بلند از خانواده Rutaceae با ساقه‌ای دارای پوست تقریباً صاف متمایل به خاکستری؛ ‌برگ‌های پایا، متناوب و تخم مرغی به درازای 10-5/7 سانتیمتر با انتهای نوکدار، کناره‌های دالبری،‌ به رنگ سبز تیره و براق با دم‌برگ بالدار؛ گلهای منفرد و یا مجتمع به شکل گروهی، سفیدرنگ، درشت‌تر از گل پرتقال با تعداد پرچم‌ها 20 یا بیشتر؛ میوه و تخمدان کروی یا تخم‌مرغی به قطر 8-7 سانتیمتر با ‌دو قطب فرورفته، سطح پوست میوه ناصاف و دارای برجستگی‌های کوچک به رنگ زرد نارنجی و گوشت ترش و نسبتاً تلخ.

اطریفل صغیر

اطریفل صغیر

 

معرفی فرآورده :
فراورده معجون که از سه میوه هلیله، بلیله و آمله به دست می آید و تاریخچه ذکر این ترکیب دارویی و منافع آن از جانب حکیمان هندی، یونانی، رومی و ایرانی در زمانی بیشتر از هزار سال قابل استناد است.
در این فراورده از میوه هلیله در مراحل مختلف رشد استفاده می شود.

توجه: مراحل ساخت و نکات ویژه آن مانند میزان ریز کردن اجزا و یا زمان ادراک، هر کدام با دلایل پر اهمیت در منابع طب سنتی ذکر گردیده و لازم الاجرا می باشد.