بررسی علل پیروزی اعراب بر ساسانیان

علل شکست ارتش ساسانی

 می‌گویند در زمان ظهور پیامبر بزرگ اسلام،ایران بزرگترین و قدرتمندترین کشور دنیا بود.بر اساس برآورد مرحوم سعید نفیسی جمعیت ایران بالغ بر140میلیون نفر بود.ایرانیان از نظر وسایل جنگی، سرباز و امکانات و تجهیزات دیگر، برتری فوق العاده ای نسبت به مسلمانان داشتند. در حالی که شمار تمام سربازان مسلمان در مرزهای روم و ایران از 60 هزار(کمتر از جمعیت یکی از صدها شهر ایران) تجاوز نمی‌کرد. سپاه مسلمانان از نظر آشنایی با فنون جنگی و در اختیار داشتن سازوبرگ نظامی در مقایسه با سربازان ایران،در سطح بسیار پایینی قرار داشتند.تعداد پیل سواران سپاه ایران از اسب سواران مسلمان بیشتر بود.جمعیت ناحیه حجاز و همه قبایل متحد آنان به اندازه جمعیت یکی از استان‌های ایران نبود.اما ارتش ایران با داشتن یک صدهزار جنگجوی ورزیده و تا دندان مسلح پس از چهار روز نبرد سخت و بی امان،رستم فرخزاد فرمانده معروف خود را به کشتن داد و در «قادسیه» شکست سختی خورد.

نحوه به قدرت رسیدن غزنویان

چگونگی به قدرت رسیدن غزنویان:
    دولت غزنوی در سالهای (351 – 582) هـ.ق حکومت کرد که یک دولت فارسی زبان، نظامی و اسلامی بود، دولت غزنوی خاستگاه نژادی و پایگاه علمی خاصی نداشت.سلاطین غزنوی مانند سامانیان و آل بویه، منسب نامه نویسان را بر آن داشتند تا گذشتۀ آنان را به پادشاهان پیش از اسلام ایرانیان پیوند دهند.
    غزنویان 230 سال به عنوان قدرتی قابل توجه در شرق افغانستان (غزنه) و شرق هند بودند. "الپتکین" سپهسالار خراسان به عنوان یکی از مؤسسین دولت غزنوی که غلامی ترک نژاد، در دربار ساسانیان بود توانست غزنه را تصرف کند و با گرفتن منشور از منصور بن نوح سامانی موقعیت خود را در غزنه سامان دهد.
   بعد از الپتکین یکی از غلامان او به نام "بلکتکین" 10 سال در غزنه قدرت را به دست گرفت و بعد از او "بوری تکین" 2 سال در رأس قدرت بود اما به علت بی لیاقتی خلع شد و جای او را "سبکتکین" گرفت، او نیز غلامی ترک نژاد بود که در زمان سلطنت منصور بن نوح سامانی در خدمت الپتکین بود، در واقع مؤسس واقعی دولت غزنویان سبکتکین بشمار می­رود.

هفت شهر عشق حلقه ای از عرفان

هفت شهر عشق عطار

فریدالدین ابوحامد محمد بن ابراهیم کدکنی نیشابوری مشهور به عطار نِیشابوری در زمینه عرفانی از مرتبه‌ای بالایی برخوردار است و سرمشق عرفای نامی بعد از خود همچون مولوی و جامی قرار گرفته است.به گزارش خبرنگار مهر از نیشابور، عطار نیشابوری در سال ۵۴۰ هجری در نیشابور زاده شد و به عنوان یکی از پرکارترین شاعران ایرانی در زمینه عرفانی از مرتبه‌ بالایی برخوردار است، این شاعر گرانقدر در شادیاخ نیشابور کار عطاری پدر را دنبال می کند و از بزرگ‌ترین آفرینندگان آثار عرفانی و پیشوای بسیاری از معرفت‌گویان و سخن‌سرایان بزرگ ایرانی محسوب می شود.

بخور و بخوردان در آئین زرتشتی

بخور و بخوردان ، بخار یا دود حاصل از تبخیر یا سوزاندن مواد خوشبو و ظرف مخصوص این کار. استفاده از بخور برای ایجاد بوی خوش یا استفاده های مذهبی ، درمانی و نظایر آن قدمتی تاریخی دارد. از روزگار باستان تاکنون در مراسم و آیینها مواد و روغنهای خوشبو، از جمله چوبها و صمغهایی نظیر اسپند، عود، چوب انار، سرو، صندل ، عنبر، کندر، لُبان یا لوبان یا ترکیبی از آنها را می سوزانند یا تبخیر می کنند (دهخدا، ذیل «اسپند»؛ آذرگشسب ، ص ۴۱؛ رضی ، ذیل «هذانئپت »؛ حکیم مؤمن ، ص ۴۷۷؛ گروپ ، ج ۲، ص ۱۵۲)
در دین زرتشت سوزاندن چوبهای معطر در مراسم مذهبی ، جشنها و خانه ها، برای خوشنودی ایزدآذر و دور کردن دیوان و شیاطین و عناصر فساد مرسوم بوده است (رضی ، ذیل «آتر ـ آتش »، ج ۱، ص ۳، ۸، ذیل «هذانئپت »، ج ۳، ص ۱۴۴۱ به نقل از وندیداد). این رسم اکنون نیز در میان زرتشتیان رواج دارد (اورنگ ، ص ۴۹، ۵۱، ۱۰۳) و در آتشکده های آنها، در ساعاتی معین از روز با مراسمی خاص ، چوبهای خوشبو سوزانده می شود (گروپ ، ج ۲، ص ۱۵۲).

در مراسم دینی یهودیان استفاده از بخور مواد خوشبو، بویژه کندر، بسیار رایج بوده و در عبادتگاههای آنان مکانهای مخصوصی برای آماده کردن و سوزاندن این مواد وجود داشته است (هاکس ، ذیل «بخور»، «قربان »، «مجمره »، «مذبح »، «هیکَل »؛ دورانت ، ج ۱، ص ۳۷۵). اما این کاربرد بخور، در میان یهودیان تداوم نیافته است ( آمریکانا ، ذیل « Incense »؛ > دایرة المعارف دین < ، ذیل « Incense »).

سلسله کیانیان

کیانیان دومین سلسله پادشاهی اساطیر ایرانی است. از این سلسله در منابعی مانند : اوستا کتاب مقدس زرتشتیان ، داستانهایی که در سلسله سامانیان رواج داشتهو کتاب‌های پهلوی کهن مانند بندهش ، دینکرد ، مینوی خرد و ... آمده است. برخی باستان شناسان و محققین معتقدند که چنین سلسله‌ای وجود داشته است و وجود آن بر پایه افسانه‌ها نبوده است٬ بر این اساس این سلسله زمانی در شرق ایران حکمرانی می‌کرده است. برخی دیگر نیز پادشاهان این سلسله را معادل با پادشاهان هخامنشی میدانند.

کیانیان در اوستا نام خانوادگی سلسله‌ای سلطنتی نیست، اما در عهد ادبیات میانهٔ ایرانی، در متن‌های پهلوی، افراد این خاندان پادشاهانی شمرده می‌شوند که بعد از پیشدادیان به فرمانروایی ایران رسیده‌اند.

در شاهنامه‌ی فردوسی نیز سلسلهٔ کیانیان بعد از پیشدادیان به حکمرانی می‌رسد و موسس این سلسله نیز بر پایه اطلاعات شاهنامه کی‌قباد است و با مرگ اسکندر پسر دارا نیز این سلسله منقرض می‌شود.

جنگ مصیخ

جنگ مصیخ یکی از رشته جنگ‌های صدر اسلام است که بین ایران و اعراب به وقوع پیوسته‌است، این جنگ در ماه رمضان سال ۱۲ هجری قمری برابر با سال ۶۳۳ میلادی به فرماندهی خالد بن ولید رخ داده‌است. در بادی الامر (ابو لیلی الخنافس) یکی از فرماندهان خالد، بدستور خالد به سوی منطقهٔ الحصید حرکت کرد، هنگامی که به انجا رسید دید قشون پارسیان مکان را تخلیه کرده اند. سربازان پارسیان به همپیمانان خود مسیحیان اعراب پیوسته بودند و راهی منطقه المصیخ شده بوده اند و در آنجا اردوگاه زدند. خالد از پیک خبری مخصوص اطلاع یافت که پارسیان در منطقهٔ المصیخ گرد آمده اند.

جنگ قادسیه

مروری بر نبرد قادسیه

جنگ قادسیه، در ۱۴ هجری قمری (۶۳۵ میلادی) بین سپاه ایران و اعراب مسلمان در حمله اعراب به ایران در سرزمین قادسیه (کربلای کنونی) اتفاق افتاد.

مقدمات جنگ قادسیه

پس از اینکه ابوبکر اولین خلیفه از خلفای راشدین، به جنگ‌های ارتداد پایان داد، در محرم سال دوازدهم هجری قمری خالد پسر ولید را مأمور عراق ساخت. در آن اوقات المثنی بن حارثه الشیبانی به اجازهٔ خلیفه در آن حدود بود، به خالد پیوست. چون این اخبار به هرمز مرزبانِ ایرانی آن اطراف رسید، وقایع را به دربار اطلاع داده، در مقابل دشمن شتافت. در حفیر که یکی از مناطق مهم سرحدی ایران نزدیک خلیج فارس بود، جنگی واقع شد که معروف به جنگ زنجیر است. هرمز در مبارزه با خالد پسر ولید کشته شد و بر لشکر او شکست وارد آمد.

جنگ شوشتر

جنگ شوشتر به یکی از رشته جنگ‌های حملهٔ عرب‌ها به ایران که در سال ۱۷ هجری بین ایرانیان و عرب‌ها در شوشتر به وقوع پیوسته است، اشاره دارد.

پیشینهٔ جنگ

بعد از جنگ قادسیه و جنگ مداین، شهر تیسفون که تا آن زمان پایتخت ایران بشمار می‌آمد، مقر سپاه عرب‌ها گشت. چنانکه گویند عمر خلیفهٔ دوم، از جنگ با ایرانیان اندیشناک بود و در دو مورد اظهار داشت: «مایلم بین ما وایرانیان کوهی از آتش باشد که نه دست ما به آنها رسد، ونه دست ایشان بر ما.» لیکن نه ایرانیان که در عراق سواد بلاد مهم و آباد خویش را از دست داده بودند راضی به وضع موجود می‌شدند و نه سرداران عرب که بوی غنیمت آنها را بیخود کرده بود، قانع به سواد می‌بودند.

فلسفه نام های ماه های ایرانی

مروری بر فلسفه نام های ماه های ایرانی

• فروردین

فروردین نام نخستین ماه و فصل بهار و روز نوزدهم هر ماه در گاه شماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا و پارسی باستان فرورتینام,در پهلوی فرورتین و در فارسی فروردین گفته شده که به معنای فروردهای پاکان و فروهرهای ایرانیان است.بنا به عقیده پیشینیان,ده روز پیش از آغاز هر سال فروهر در گذشتگان که با روان و وجدان از تن جدا گشته,برای سرکشی خان و مان دیرین خود فرود می آیند و ده شبانه روز روی زمین به سر میبرند. به مناسبت فرود آمدن فروهرهای نیکان,هنگام نوروز را جشن فروردین خوانده اند. فروهران در ده روز آخر سال بر زمین هستند و بامداد نوروز پیش از بر آمدن آفتاب,به دنیای دیگر می روند.

• اردیبهشت

اردیبهشت نام دومین ماه سال و روز دوم هر ماه در گاهشماری اعتدالی خورشیدی است. در اوستا اشاوهیشتا و در پهلوی اشاوهیشت و در فارسی اردیبهشت گفته شده که کلمه ای است مرکب از دو جزء:

جزء اول((اشا))از جمله لغاتی است که معنی آن بسیار منبسط است,راستی و درستی,تقدس,قانون و آئین ایزدی,پاکی....و بسیار هم در اوستا به کار برده شده است.جزء دیگر این کلمه که واژه ((وهیشت))باشد. صفت عالی است به معنای بهترین,بهشت فارسی به معنی فردوس از همین کلمه است.در مجموع این کلمه به بهترین راستی و درستی است. در عالم روحانی نماینده صفت راستی و پاکی و تقدس اهورامزداست و در عالم مادی نگهبانی کلیه آتش های روی زمین به او سپرده شده است. در معنی ترکیب لغت اردیبهشت((مانند بهشت))هم آمده است.

منجمان در دربار خسرو پرویز

نقش منجمان در دربار خسروپرویز

در اواخر دوران ساسانی نشانه‌هایی از شکفتگی و تجدید حیات فرهنگ ایرانی به چشم می‌آید. انوشیروان، جد خسرو پرویز، به دانش و حکمت وفلسفهٔ یونانی و هندی علاقه داشت. در زمان انوشیروان پولس ایرانی خلاصه‌ای از منطق ارسطو را برای وی تألیف کرد و کتاب‌هایی نیز در زمینهٔ فلسفه و نجوم و طب یونانی به زبان پهلوی تألیف شد و بعدها در اوایل عهد اسلامی از همین زبان پهلوی به عربی نقل گشت. مدرسهٔ پزشکی جندی‌شاپور که مخصوصاً نسطوری‌ها در آنجا به نقل علوم یونانی اشتغال داشتند، درین عصر به اوج فعالیت خویش دست یافته بودند. از لحاظ فرهنگ ملی پربارترین حاصل این دوران تجدید حیات، اهتمام در تدوین اوستا بود.

علاقه‌ای که انوشیروان به دانش و حکمت نشان می‌داد به هر علت که بود، در هر حال انعکاس وجود نوعی فکر تجددگرایی در عصر وی بود اما خسرو پرویز برخلاف جدش علاقهٔ زیادی به فکر و فلسفه نشان نداد. همچنین ابداً نمی‌توان گفت که خسرو شخصاً علاقه‌ای به مباحث الهی و مسائل دینی داشته‌است ولی ممکن است مواقعی برای مقاصد سیاسی لازم دیده‌باشد که اهتمامی در باب دین زرتشتی نشان بدهد و بدگمانی روحانیان را نسبت به اعتقادات خود برطرف کند. خسرو پرویز بنابر بخاطر علاقه‌ای که به زنان مسیحی خویش داشت گاه گاه خود را نسبت به آیین مسیح علاقمند نشان داد و این اظهار علاقه تا حدی بود که پاره ای از ساده لوحان مسیحی، او را مسیحی پنداشتند.