ابزار هدایت به بالای صفحه

تارنمای تخصصی تاریخ ایران

راه در جهان یکی است و آن راه ؛ راستی است

تارنمای تخصصی تاریخ ایران

راه در جهان یکی است و آن راه ؛ راستی است

اسلایدر

۱۰۶ مطلب در خرداد ۱۳۹۲ ثبت شده است

اخوان‌ صفا

سوشیانت | يكشنبه, ۲۶ خرداد ۱۳۹۲، ۱۱:۵۷ ق.ظ | ۱دیدگاه

آشنایی با انجمن‌ سرّی‌ اخوان‌ صفا

قرن‌ چهارم‌ هجری‌ قرنی‌ است‌ که‌ اسلام ایرانی ، به‌ اوج‌ شکوفایی‌ و درخشندگی‌ رسیده‌ است‌. در این‌ قرن‌ و قرن‌ پنجم‌ شخصیتهای‌ بزرگی‌ به‌ منصّه‌ی‌ ظهور و بروز رسیدند که‌ از جهت‌ عمق‌ اندیشه‌ و توانایی‌ در تفکر شگفت‌انگیز به‌ نظر می‌رسند. در این‌ عصر تعدد آراء و تنوّع‌ اندیشه‌ فراوان‌ است‌ و هر کسی‌ می‌تواند توان‌ فکری‌ خود را نشان‌ دهد.

ابو حامد غزالی‌ در تفسیر و تأویل‌ آیه‌ی‌ شریفه‌ی‌ نور، مراحل‌ درک‌ و شعور انسان‌ را به‌ سه‌ کلمه‌ی‌ قرآنی‌ مشکات‌ و مصباح‌ و کوکب‌ درّی‌ تشبیه‌ کرده‌ و به‌ نکات‌ ظریف‌ و مهمی‌ در این‌ باب‌ اشاره‌ نموده‌ است‌. همه‌ی‌ کسانی‌ که‌ در مراحل‌ تطور فکر و فرهنگ‌ انسان‌ سخن‌ می‌گویند این‌ نکته‌ را نیز یادآور می‌شوند که‌ آنچه‌ در مورد فرد آدمی‌ صادق‌ است‌ در مورد یک‌ جامعه‌ نیز می‌تواند صادق‌ باشد. براساس‌ همین‌ طرز تفکر است‌ که‌ برخی‌ از اهل‌ اندیشه‌ قرن‌ چهارم‌ و پنجم‌ هجری‌ را عصر تکامل‌ و شکوفایی‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ می‌شناسند. 

  • سوشیانت

شکل‌گیری‌ گرایشهای‌ مذهبی‌ تحت‌ تأثیر زرتشت‌

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۴۶ ب.ظ | ۰دیدگاه

هم‌ زیستی‌ ادیان‌ ناشی‌ از حس‌ ملی‌ ایرانیان‌

23-1- اگر به‌ این‌ امر توجه‌ کنیم‌ که‌ تا چه‌ مدتی‌، لااقل‌ در ایالات‌ معدودی‌ از ایران‌، دین‌ اسلام‌ و زردتشت‌ در پهلوی‌ یکدیگر می‌زیستند و تا چه‌ حدّ اسلام‌ پاره‌ای‌ از عقاید مجوسیان‌ را پذیرفته‌ و یا لااقل‌ با آنها مدارا نموده‌ است‌، و همچنین‌ اگر علاوه‌ بر آن‌ به‌ این‌ مطلب‌ بیاندیشیم‌ که‌ حس‌ ملی‌ روز افزون‌ تا چه‌ اندازه‌ همه‌ را به‌ رعایت‌ سنّت‌ و عادات‌ قدیمی‌ ایران‌ ناگزیر می‌ساخت‌ و چگونه‌ بسیاری‌ از مردم‌- به‌ خصوص‌ دانشمندان‌ مثلاً ابن‌راوندی‌)- مکرراً عقیده‌ی‌ خود را تغییر می‌داده‌اند، دیگر نمی‌تواند جای‌ تعجب‌ باشد که‌ در جنب‌ این‌ هم‌زیستی‌ نیز فرقه‌هایی‌ مختلط‌ و ممزوج‌، از دین‌ جدید و قدیم‌ یعنی‌ از اسلام‌ و دین‌ زرتشت‌ به‌ ظهور پیوسته‌ که‌ مورد قبول‌ عامه‌ واقع‌ نگشته‌ است‌.

  • سوشیانت

دو قرن‌ سکوت‌؟!

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۴۰ ب.ظ | ۰دیدگاه

 

نقد استاد مطهری‌ به‌ نظر استاد زرین‌کوب‌ (درباره‌ دو قرن‌ اولیه‌ ایران‌ اسلامی‌(()

خواننده‌ی‌ عزیز از آن‌چه‌ در اینجا می‌خواند یک‌ مطلب‌ کاملاً دستگیرش‌ می‌شود و آن‌ اینکه‌ عکس‌العمل‌ ایرانیان‌ در برابر اسلام‌ فوق‌العاده‌ نجیبانه‌ و سپاسگزارنه‌ بوده‌ و از یک‌ نوع‌ توافق‌ طبیعی‌ میان‌ روح‌ اسلامی‌ و کالبد ایرانی‌ حکایت‌ می‌کند. اسلام‌ برای‌ ایران‌ و ایرانی‌ در حکم‌ غذای‌ مطبوعی‌ بوده‌ که‌ به‌ خلق‌ گرسنه‌ای‌ فرو رود، یا آب‌ گوارایی‌ که‌ به‌ کام‌ تشنه‌ای‌ ریخته‌ شود. طبیعت‌ ایرانی‌ مخصوصاً با شرایط‌ زمانی‌ و مکانی‌ و اجتماعی‌ ایرانی‌ قبل‌ از اسلام‌، این‌ خوراک‌ مطبوع‌ را به‌ خود جذب‌ کرده‌ و از آن‌ نیرو و حیات‌ گرفته‌ است‌ و نیرو و حیات‌ خود را صرف‌ خدمت‌ به‌ آن‌ کرده‌ است‌.
چنان‌ که‌ می‌دانیم‌ از سال‌ 41 هجری‌ تا 132 یعنی‌ نزدیک‌ یک‌ قرن‌، امویان‌ بر جهان‌ اسلام‌ حکومت‌ راندند. امویان‌، اصلی‌ را که‌ اسلام‌ می‌رانده‌ بود (یعنی‌ امتیازات‌ قومی‌ و نژادی‌) کم‌ و بیش‌ زنده‌ کردند، میان‌ عرب‌ و غیر عرب‌ - بالخصوص‌ ایرانی‌ - تبعیض‌ قائل‌ می‌شدند، سیاستشان‌ سیاست‌ نژادی‌ بود.
امویان‌ حسّاسّیت‌ خاصی‌ علیه‌ ایرانیان‌ داشتند که‌ با سایر نژادهای‌ غیر عرب‌ مثلاً قبطیها نداشتند. علّت‌ اصلی‌ این‌ حسّاسّیت‌، تمایل‌ نسبی‌ ایرانیان‌ نسبت‌ به‌ علویین‌ خصوصاً شخص‌ علی‌ (ع‌) بود. نقطه‌ی‌ حسّاس‌ اموی‌، جنبه‌ی‌ ضدّ علوی‌ آن‌ است‌ و نظر به‌ اینکه‌ سیاست‌ علوی‌ بر اجرای‌ جنبه‌های‌ ضدّنژادی‌ و ضدّ طبقاتی‌ اسلام‌ بود و طبعاً اجرای‌ این‌ اصل‌ بر عرب‌ خصوصاً قریش‌ - که‌ خود را نژاد برتر می‌دانست‌ - دشوار بود، امویان‌ از نخوت‌ عربی‌ و قرشی‌ به‌ سود حکومت‌ خویش‌ بر ضدّ علویان‌ استفاده‌ می‌کردند. 

  • سوشیانت

قرون‌ نخستین‌ ایران‌ پس‌ از اسلام‌

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۳۹ ب.ظ | ۰دیدگاه

دیدگاهی متفاوت‌ در مورد قرون‌ نخستین‌ ایران‌ پس‌ از اسلام‌

 

طرح‌ مسئله‌
یک‌ محقق‌ ایرانی‌ به‌ نام‌ خانم‌ نرگس‌ رضاقلی‌زاده‌ آهنگر دانش‌ آموخته‌ دانشگاه‌ الزهراءِ ایران‌، در تحقیقی‌ نشان‌ داده‌ است‌ که‌ مسلمان‌شدن‌ ایرانیان‌ که‌ گفته‌ می‌شد به‌ دلیل‌ شدت‌ ستم‌ و ظلم‌ ساسانیان‌، با سرعت‌ انجام‌ شده‌، تصادفاً خیلی‌ دیر مسلمان‌ شده‌اند؛ به‌ این‌ معنی‌ که‌ 5 قرن‌ تمام‌ مسلمان‌شدن‌ ایرانیان‌ طول‌ کشیده‌ است‌. تحقیق‌ خانم‌ رضاقلی‌زاده‌ آهنگر را در ادامه‌ می‌یابید. این‌ تحقیق‌ در شماره‌ 51 (پاییز 83) فصلنامه‌ علوم‌ انسانی‌ دانشگاه‌ الزهرا آورده‌ شده‌ است‌. 

مقدمه‌
بسیاری‌ از مورخان‌ و پژوهش‌گران‌ داخلی‌ و خارج‌ درباره‌ امپراطوری‌ ساسانی‌ بر این‌ باورند. ساختار حکومت‌ ساسانی‌ به‌ گونه‌ای‌ بود که‌ ایرانیان‌ به‌ ویژه‌ اقلیتهای‌ مذهبی‌ در این‌ دوره‌ از آزادی‌ سیاسی‌ و اجتماعی‌ برخوردار نبودند. این‌ امر سبب‌ شد که‌ تا مردم‌ در برابر تهاجم‌ مسلمانان‌ مقاومتی‌ از خود نشان‌ ندهند که‌ پیامد آن‌ سقوط‌ سریع‌ ساسانیان‌ بود. 1 به‌ نوشته‌ زرین‌ کوب‌: «جامعه‌ ساسانی‌ قبل‌ آنکه‌ از بیرون‌ مورد تهدید واقع‌ شود از درون‌ آماده‌ انفجار بود.» 2 در چنین‌ شرایطی‌ دین‌ زردشت‌ هم‌ به‌ سبب‌ ظلم‌ و ستم‌ و فساد موبدان‌ پویایی‌ و حرکت‌ خویش‌ را از دست‌ داده‌ بود و هم‌ با روندروبه‌ رشد مذاهب‌ بودایی‌ در شرق‌ و مسیحیت‌ در غرب‌ توان‌ مقابله‌ نداشت‌ و اگر اسلام‌ وارد ایران‌ نمی‌شد، دیانت‌ حضرت‌ عیسی‌ (ع‌) ایران‌ را فتح‌ می‌کرد. 3 مؤلف‌ ادیان‌ آسیا می‌نویسد: «ظهور اسلام‌ موجب‌ دشه‌ تا عده‌ زیادی‌ به‌ این‌ دین‌ و تعداد بیشتری‌ به‌ مذهب‌ مسیحیت‌ گرایش‌ پیدا کردند.» 4 به‌ نظر می‌رسد برای‌ دستیابی‌ به‌ تحلیل‌ واقع‌بینانه‌ و با اتکا بر واقعیتهای‌ تاریخی‌ بررسی‌ دو موضوع‌ حایز اهمیت‌ است‌. یکی‌ آگاهی‌ از مرزهای‌ ایران‌ در عصر ساسانی‌ و دیگری‌ شناخت‌ جامعه‌ ایران‌ و مراکز زردشتی‌نشین‌ پس‌ از ورود اسلام‌ به‌ ایران‌. 

  • سوشیانت

شکل‌گیری‌ گرایشهای‌ مذهبی‌ تحت‌ تأثیر زرتشت‌ (در ایران‌ اسلامی‌) (به‌ روایت‌ اشپولر)

 

هم‌ زیستی‌ ادیان‌ ناشی‌ از حس‌ ملی‌ ایرانیان‌
 اگر به‌ این‌ امر توجه‌ کنیم‌ که‌ تا چه‌ مدتی‌، لااقل‌ در ایالات‌ معدودی‌ از ایران‌، دین‌ اسلام‌ و زردتشت‌ در پهلوی‌ یکدیگر می‌زیستند و تا چه‌ حدّ اسلام‌ پاره‌ای‌ از عقاید مجوسیان‌ را پذیرفته‌ و یا لااقل‌ با آنها مدارا نموده‌ است‌، و همچنین‌ اگر علاوه‌ بر آن‌ به‌ این‌ مطلب‌ بیاندیشیم‌ که‌ حس‌ ملی‌ روز افزون‌ تا چه‌ اندازه‌ همه‌ را به‌ رعایت‌ سنّت‌ و عادات‌ قدیمی‌ ایران‌ ناگزیر می‌ساخت‌ و چگونه‌ بسیاری‌ از مردم‌- به‌ خصوص‌ دانشمندان‌ (مثلاً ابن‌راوندی‌)- مکرراً عقیده‌ی‌ خود را تغییر می‌داده‌اند، دیگر نمی‌تواند جای‌ تعجب‌ باشد که‌ در جنب‌ این‌ هم‌زیستی‌ نیز فرقه‌هایی‌ مختلط‌ و ممزوج‌، از دین‌ جدید و قدیم‌ یعنی‌ از اسلام‌ و دین‌ زرتشت‌ به‌ ظهور پیوسته‌ که‌ مورد قبول‌ عامه‌ واقع‌ نگشته‌ است‌.
 

  • سوشیانت

شورش های ایرانیان در عصر خلفای عباسی

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۳۸ ب.ظ | ۰دیدگاه

• ایرانیان مسلمان بر علیه عباسیان

1- با روی کارآمدن عباسیان، سرزمین های ایرانی نه تنها آرامش نیافتند که- به عکس- شورش های بسیار فراوان خرد و کلان در آنها فزونی یافت. رهبران، گاه ایرانی و گاه عرب بودند و هدف شوش ها یشان نیز گاه دینی، گاه سیاسی، گاه اجتماعی و اقتصادی، و گاهی آمیخته ای از اینها بود. هویت رهبران همیشه به آسانی فهمیده نمی شد؛ گاه عرب پاک نژادی ست که به نام اسلام قیام می کند و سرانجام با فرقه های ضد اسلامی پیوند برقرار می کند؛ گاه مردی ایرانی ست که قیام ایرانی اش با سنت های اسلامی درمی آمیزد؛ گاه ایرانی عرب شده ای-ست که برای ترویج یک فرقه کاملاً اسلامی قیام می کند و ...
اما توده های مردم- که بیش تر مورد توجه مایند و باز در این شورش ها باید سراغشان را گرفت- اساساً ایرانیان، اندکی عرب ها و گروهی عرب نژاد ایرانی هستند. در جنبش هایی که شاید بتوان دینی (با انگیزه های اقتصادی) توصیف کرد، عمدتاً ایرانیان زردشتی و مزدکی (یا شبه مردکی) و احیاناً بارگه های مانوی حضور می-یابند. دشمن اصلی ایرانیان ، تنها حکومت نیست، زیرا ایشان با عرب و حتی گاه با اسلام نیز ستیز می کنند. در شورش هایی که رنگ دینی- اقتصادی دارند و ماهیتشان مبهم است، گاه پیروان آیین های ایرانی و اسلامی هر دو شرکت می کنند. برخی دیگر نیز آشکارا سیاسی- ایرانی هستند و ناچار تنها ایرانیان را جذب می کنند. در قیام-های سیاسی- اسلامی، مسلمانان، هم ایرانی و هم عرب حضور دارند.

  • سوشیانت

نگاهی به تعصبهای قومی اعراب نسبت به ایرانیان

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۳۷ ب.ظ | ۰دیدگاه

مقدمه:

یکی از عوامل مهم اختلافات بین جوامع، تعصبها و تبعیض های قومی، اجتماعی و سیاسی است. اگرچه این نظریه چندان هم سنتی نیست، لیکن در دوران معاصر هم این اصل باعث بروز بسیاری از جنگها و انقلابها گردیده است. در این مقاله سعی شده تا پیشینه تاریخی تعصبهای قومی و سیاسی اعراب نسبت به ایرانیان بررسی شود تا بهتر به شکل گیری و گسترش مذهب تشیع و پیروان علی (ع) پی ببریم.

با ظهور اسلام و دیدگاه قرآن مجید و رسول اکرم نسبت به ایرانیان که از آنها همواره به نیکی یاد شده متأسفانه بعد از رحلت حضرت رسول این نگرش به ایرانیان بعلت علاقه آنها به اهل بیت (ع) تغییر پیدا می کند. در این دوران یعنی بعد از رحلت حضرت رسول اعراب همواره از این حربه سیاسی و اجتماعی و قومی نسبت به ایرانیان استفاده کردند. لذا آزار و اذیت ایرانیان بخصوص در دوران حکومت امویان باعث بروز نهضت آزادیخواهی ایرانیان از جمله قیام ابومسلم خراسانی گردید. ایران، با تمدن چندین هزار ساله خود همواره تلاش کرد تا زیر سلطه اعراب نرود و فرهنگ و زبیان و تمدن خود را حفظ نماید. نهضت عاشورا و عشق و علاقه ایرانیان به این قیام خود نمونه بارزی است که ایرانیان تلاش نمودند تا میان اسلام و عرب تفکیک قائل شوند.

  • سوشیانت

جنگ‌ عقاید در ایران‌

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۳۷ ب.ظ | ۰دیدگاه

بازار گرم‌ بحثهای‌ دینی‌

نبردی‌ که‌ ایرانیان‌ در طی‌ این‌ دو قرن‌ با مهاجمان‌ عرب‌ کردند همه‌ در تاریکی‌ خشم‌ و تعصّب‌ نبود. در روشنی‌ دانش‌ و خرد نیز این‌ نبرد دوام‌ داشت‌ و بازار مشاجرات‌ و گفتگوهای‌ دینی‌ و فلسفی‌ گرم‌ بود. بسیاری‌ از ایرانیان‌، از همان‌ آغاز کار دین‌ مسلمانی‌ را با شور و شوق‌پذیره‌ شدند. دین‌ تازه‌ای‌ را که‌ عربان‌ آورده‌ بودند، از آیین‌ دیرین‌ نیاکان‌ خویش‌ برتر می‌یافتند و ثنویّت‌ مبهم‌ و تاریک‌ زرتشتی‌ را در برابر توحید محض‌ و بی‌شایبه‌ی‌ اسلام‌، شرک‌ و کفر می‌شناختند. آن‌ شور حماسی‌ نیز که‌ در طبایع‌ تند و سرکش‌ هست‌ و آنان‌ را وا می‌دارد که‌ هر چه‌ را پاک‌ و نیک‌ و درست‌ است‌، ایرانی‌ بشمارند و هر چه‌ را زشت‌ و پلید و نادرست‌ است‌ غیر ایرانی‌ بدانند، در دلهای‌ آنها نبود. از این‌رو آیین‌ مسلمانی‌ را دینی‌ پاک‌ و آسان‌ و درست‌ یافتند و با شوق‌ و مهر بدان‌ گرویدند. با این‌ همه‌ در عین‌ آنکه‌ دین‌ اعراب‌ را پذیرفتند، آنان‌ را تحت‌ نفوذ و تأثیر فرهنگ‌ و تربیت‌ خویش‌ گرفتند و به‌ تمدّن‌ و فرهنگ‌ خویش‌ برآوردند. امّا ایرانیان‌ همه‌ از این‌گونه‌ نبودند. بعضی‌ دیگر، همان‌گونه‌ که‌ از هر چیز تازه‌ای‌ بیم‌ و وحشت‌ دارند، از دین‌ عرب‌ هم‌ روی‌ برتافتند و آن‌ را تنها از این‌رو، که‌ چیزی‌ ناآشنا و تازه‌ و ناشناس‌ بود نپذیرفتند. بهتر دیدند که‌ دل‌ از یار و دیار برکنند و در گوشه‌ و کنار جهان‌ آواره‌ باشند و دین‌ تازه‌ را که‌ برایشان‌ ناشناس‌ و نامأنوس‌ بود نپذیرند.

  • سوشیانت

چگونگی آشنایی اعراب مسلمان با نظام دیوانی ایران

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۲۴ ب.ظ | ۰دیدگاه

• هرمزان را بشناسیم

1ـ درباره نظام دیوانی ایران و آیین کشورداری ایرانیان، و اثری که در دولت های مجاور یا دولتهای دیگری که جانشین دولتهای ایرانی بوده اند داشته، هرچند تاکنون تحقیقات سودمندی شده و اطلاعات ما در این باره نسبت به گذشته خیلی بیشتر شده ولی در این زمینه و به خصوص درباره کیفیت و عوامل نفوذ این آیین در دولتهای دیگر هنوز مطالب ناشناخته فراوان و کارناکرده بسیار است.
در این گفتار سخن از شخصی است که باید او را از نخستین پیشگامان فرهنگ ایران در عرب و یکی از عوامل موثر در آشنایی اعراب مسلمان با آیین کشورداری و نظام دیوانی ایران شمرد، و او هرمزان سردار معروف دوران اخیر ساسانی از رجال معروف عصر اول اسلامی است، که هم در تاریخ ایران در دوران آشفتگی و اضطراب آن، و هم در تاریخ عرب و اسلام در دوران شکوفایی و تکوین دولت آن، نام و اثری بزرگ داشته، ولی مثل افراد بی شمار دیگری که می بایستی بهتر و بیشتر شناخته شوند گمنام و ناشناخته مانده است.

  • سوشیانت

داستان‌ ایران‌ - از سقوط‌ نهاوند تا مرگ‌ افشین‌

سوشیانت | پنجشنبه, ۲۳ خرداد ۱۳۹۲، ۰۶:۲۴ ب.ظ | ۱دیدگاه

چرا نهاوند سقوط‌ کرد؟

18-1- سقوط‌ نهاوند در سال‌ 21 هجری‌، چهارده‌ قرن‌ تاریخ‌ پرحادثه‌ و با شکوه‌ ایران‌ باستان‌ را که‌ از هفت‌ قرن‌ قبل‌ از میلاد تا هفت‌ قرن‌ بعد از آن‌ کشیده‌ بود پایان‌ بخشید. این‌ حادثه‌ فقط‌ سقوط‌ دولتی‌ با عظمت‌ نبود، سقوط‌ دستگاهی‌ فاسد و تباه‌ بود. زیرا در پایان‌ کار ساسانیان‌ از پریشانی‌ و بی‌سرانجامی‌ در همه‌ کارها فساد و تباهی‌ راه‌ داشت‌. جور و استبداد خسروان‌، آسایش‌ و امنیت‌ مردم‌ را عرضه‌ی‌ خطر می‌کرد و کژخویی‌ و سست‌ رأیی‌ موبدان‌ اختلاف‌ دینی‌ را می‌افزود. از یک‌ سو سخنان‌ مانی‌ و مزدک‌ در عقاید عامه‌ رخنه‌ می‌انداخت‌ و از دیگر سوی‌، نفوذ دین‌ ترسایان‌ در غرب‌ و پیشرفت‌ آیین‌ بودا در شرق‌ قدرت‌ آیین‌ زرتشت‌ را می‌کاست‌. روحانیان‌ نیز چنان‌ در اوهام‌ و تقالید کهن‌ فرو رفته‌ بودند که‌ جز پروای‌ آتشگاهها و عواید و فواید آن‌ را نمی‌داشتند و از عهده‌ی‌ دفاع‌ آیین‌ خویش‌ هم‌ برنمی‌آمدند. 
وحدت‌ دینی‌ در این‌ روزگار تزلزلی‌ تمام‌ یافته‌ بود و از فسادی‌ که‌ در اخلاق‌ موبدان‌ بود، هوشمندان‌ قوم‌ از آیین‌ زرتشت‌ سرخورده‌ بودند و آیین‌ تازه‌ای‌ می‌جستند که‌ جنبه‌ی‌ اخلاقی‌ و روحانی‌ آن‌ از دین‌ زرتشت‌ قوی‌تر باشد و رسم‌ و آیین‌ طبقاتی‌ کهن‌ را نیز در هم‌ فرو ریزد. نفوذی‌ که‌ آیین‌ ترسا در این‌ ایام‌، در ایران‌ یافته‌ بود از همین‌ جا بود. عبث‌ نیست‌ که‌ روزبه‌ بن‌ مرزبان‌، یا چنان‌ که‌ بعدها خوانده‌ شد، سلمان‌ فارسی‌ آیین‌ ترسا گزید و باز خرسندی‌ نیافت‌. ناچار در پی‌ دینی‌ تازه‌ در شام‌ و حجاز می‌رفت‌. 

  • سوشیانت
تحلیل آمار سایت و وبلاگ