منطقه باستانی یری

هزاره اول پیش از میلاد

منطقه باستانی معروف به شهر یری در شمال غربی روستای پیرازمیان در 31 کیلومتری شرق مشگین شهر در کنار رود قره سو قرار دارد. وسعت این منطقه تاریخی 400 هکتار است و از سه قسمت دژ نظامی، معبد و قوشا تپه تشکیل می شود. قدمت قلعه و معبد به 1450 پیش از میلاد و قوشا تپه به 7 هزاره پیش از میلاد می رسد.
 

اولین بار در حدود ده سال پیش از انقلاب اسلامی چارلز برنی در این محوطه کاوش کرد و از سال 1383 تا 1385 سه فصل حفاری به سرپرستی علیرضا هژبری نوبری در آن انجام شد.

قلعه جوشین

قلعه جوشین

قلعه تاریخی جوشین یا جوشون در 26 کیلومتری غرب ورزقان بسوی جلفا و در 6 کیلومتری روستای جوشین واقع شده و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است. 
قلعه بر فراز کوهی است که سه طرف آنرا شیب های دیوارمانند احاطه کرده است و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا روند، به این علت نگاهبانی و دفاع از این قلعه حتی با تعدادی معدود هم ممکن بوده است. 
این قلعه در حمله اعراب به ایران یکی از مراکز مقاومت بود. سفالهایی که در محوطه قلعه پیدا شده مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام تا قرن ششم هجری قمری است.  

آغجه‌ قلعه

ورزقان‌)(

این‌ قلعه‌ تاریخی‌ را شاید به‌ خاطر رنگ‌ دیواره‌ها و برجهای‌ سفیدش‌ که‌ با ملات‌ آهکی‌ سفید در قلة‌ کوهی‌ سبزفام‌ ساخته‌ شده‌ است «آغجاقالا» می‌گویند. در فاصلة‌ 50 کیلومتری‌ شمال‌غربی‌ شهر ورزقان‌ واقع‌ شده‌ است‌. موقعیت‌ جغرافیایی‌ و مکانی‌ قلعه‌ و نوع ‌معماری‌ و کاربرد این‌ قلعه‌ نیز شبیه‌ به‌ دیگر قلعه‌های‌ تاریخی‌ آذربایجان‌ می‌باشد. 

قلعه‌ ضحاک

داش‌ قلعة‌ عجب‌شیر

قلعة‌ ضحاک‌ در 28 کیلومتری‌ شرق‌ عجب‌شیر، بر ارتفاعات‌ مقدم‌ سهند قرار گرفته‌ است‌. اولین‌ بار توسط‌ یک‌ هیئت‌ باستانشناسی ‌آلمانی‌ در سال‌ 1971 میلادی‌ مورد بررسی‌ و تحقیق‌ قرار گرفته‌ است‌. 
بغیر از قلعه‌ در پای‌ کوه‌ قبرستانی‌ نیز دیده‌ میشود که‌ در آن‌ مجسمة‌ سنگی‌ قوچی‌ قرار دارد و در کنار قبرستان‌، روستایی‌ به‌ نام‌ ینگجه‌ واقع‌ شده‌ است‌. در دیوار یکی‌ از خانه‌های‌ روستای‌ ینگجه‌ قوچ‌ سنگی‌ مقبره‌ای‌ کار گذاشته‌ شده‌است‌، «راولین‌ سون‌» با تکیه‌ بر توصیفهای‌ اهل‌ محل‌، آن‌ را به‌ دورة‌ ساسانی‌ متعلق‌ دانسته‌ است‌. 

اشکفت های تبریز

اشکفت(غار)​قدمگاه

در نزدیکی روستای قدمگاه (بادامیار) واقع در جنوب شهرستان آذرشهر قرار داشته و احتمالا متعلق به دوره پیش از اسلام است. مقطع فضای غار زیرزمینی دایره شکل است و قطری برابر 15 متر دارد. 
دالانی به طول 9 متر و عرض و ارتفاع 5/1 و 5/2 متر است که به دهلیز وسیعتری به طول 5/4 متر و عرض20/3 متر و ارتفاع 5/2 تا 4 متر می پیوندد. سپس این دهلیز به فضای گنبدی شکل غار باز می شود. این فضا از کف تا پنجره نورگیر و سقف 12 متر ارتفاع دارد.

کوهستان های تبریز

بزغوش

کوهستان بزغوش در جنوب کوهستان سبلان و شمال غربی شهرستان میانه قرار گرفته است. این کوهستان از نوع کوه های سنگی و صخره ای است و بلندترین قله آن 3304 متر ارتفاع دارد که در شمال دهستان ترچایی واقع شده است. این کوهستان در حوالی شهرستان میانه، بامراتع سرسبز و خرم پوشیده شده و محل ییلاق عشایر خداوردی لو و حسین لو است. مراتع مهم آن اوچ تپه، سامساخلو و خان تختی است. 

سنجر 
کوه سلطان سنجر کوهی آتشفشان است که در حدود 15 کیلومتری شرق زنوز واقع شده است و قله ای به ارتفاع 3255 متر دارد. این کوه بیشتر ایام سال از برف پوشیده است.

کلیسای سنت استپانوس

نام این کلیسا بر گرفته از استپانوس مقدس است این شخص یکی از اولین مومنانی بوده که به خاطر ایمان راسخ خود به شهادت رسیده است. استپانوس در میان مسیحیان سمبل ایمان راسخ بوده و به او لقب ناخوتکا داده اند، استیفان یا استپاتوس اولین کسی بوده که به واسطه تعصب و خشم یهودیان سنگ سار شده و به شهادت رسید، این حادثه در26 دسامبر سال37 میلادی در اورشلیم اتفاق افتاد و از آن تاریخ به بعد مسیحیان جهان همه ساله در روز مزبور مراسمی به نام وی بر پا می کنند.

بقعه فخر الدین درویش

آرامگاه فخرالدین درویش بنای چهار بر دارد و زیر بنای آن نزدیک به بیست متر می باشد،این بنا 12متر بُلندا دارد و بر روی تپه ای کهن نگاریی نزدیک ‌به آرامگاه ساخته شده است این تپه دارای بُلندا تقریبی12 تا 25 متر می باشد.

گونه ساخت و مهرازی(معماری) این بقعه دیرینگی  آنرا به پیرامون سده نهم و فرمانروایی تیمور لنگ می رساند و گمان بر این است که این بنا‌ در زمان تیموریان ساخته شده باشد.
فخرالدین مردی پارسا و درویش آیین بوده که در پیرامون ساری و روستای گلما می زیسته و مردم بخش به وی گرایش و مهرورزی داشته اند.بعد‌ از درگذشت وی پیکر او را به بالاترین بخش تپه آورده و در آنجا به خاک سپردند.

سامانه آبکشی ایذه

 

کشف سامانه آب‌کشی باستانی در روستای قلعه‌سرد ایذه

بیل مکانیکی که برای احداث پل در روستای «قلعه سرد» مشغول خاک‌برداری بود در ژرفای(:عمق) ٥ متری زمین با یک کانال سنگی سیستم آب‌کشی باستانی برخورد کرد. 

دوشنبه ٢١ امردادماه در عملیات حفاری که در روستای «قلعه سرد» از توابع دهدز شهرستان ایذه ، انجام شد بیل مکانیکی به یک کانال سنگی سیستم آب‌کشی که دیرینگی آن آشکار بود، برخورد کرد. این سیستم آب‌کشی دارای چند شاخه است و پهنا و درازای آن از شاخه‌ای به شاخه‌ای دیگر یک‌جور نیست اما به‌طور میانگین پهنای آن 40سانتیمتر و درازای آن60 سانتیمتر است. همچنین آغاز و انتهای کانال اکنون پیدا نیست. دیوارهای این سیستم به‌گونه‌ی سنگ‌چین و روی آن با ‌سنگ‌های صاف پوشیده شده و آب زلال و گوارایی در آن جاری است.

بزرگترین موزه سنگی دنیا

ایذه ،بزرگترین موزه سنگی دنیا

اگر از اهواز 170 کیلومتر به سوی شمال خاور(:شرق) و یا از اصفهان نزدیک‌به 450 کیلومتر به سوی جنوب باختر(: غرب) بروید، در پشت کوه‌های بلند به شهری سرسبز وخوش آب وهوا خواهید رسید به نام ایذه، بزرگ‌ترین دیرینکده(موزه) سنگی جهان که بهشت باستان شناسی هم می‌نامند.
از چشم‌انداز فراز کوه پیش از اینکه به نگاهتان به شهر برسد دو تالاب دیده می‌شود که در دو گوشه شهر جای گرفته‌اند، یکی تالاب فراملی (:بین‌المللی) میانگران و دیگری تالاب هنگامی(فصلی) بُندان که در پای کوه بزرگ منگشت بختیاری می باشند. ایذه در دشت بزرگ و تخم مرغی شکلی جای گرفته که دورتادور آن را کوه‌های بلند و پوشیده از برف و درختان سرسبز و زیبا فراگرفته‌اند.