کرانه اشکانیان

ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﭘﺎﺭﺗﻬﺎﯼ ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺨﺎﻣﻨﺸﯽ ﺭﺳﯿﺪ؟

 

ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺭﺩ ﺍﻭﻝ ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻗﺘﻞ ﻧﺎﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﺍﻧﻪ ﯼ ﺳﻮﺭﻧﺎ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻫﻤﻪ ﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺍﯾﺮﺍﻥ ...ﯾﮑﺒﺎﺭ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺍﺷﮑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﻭﻡ ﭘﻨﺠﻪ ﺩﺭ ﭘﻨﺠﻪ ﺍﻓﮑﻨﺪ .

 

ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻮﺭﻧﺎﯾﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺧﻮﺵ ﺍﻗﺒﺎﻟﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ...ﯾﮏ ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺭﻭﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻻﺑﯽ ﻧﯿﻮﺱ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ

نبرد کوناکسا

نخستین نبرد میان برادران در روزگار هخامنشی

نبرد کوناکسا در 4 سپتامبر 401 پ.م در منطقه ای به همین نام در میان رودان (33 و 19 شمالی، 44 و 5 شرقی) در صد کیلومتری شمال بابل، میان کوروش کوچک و برادرش، اردشیر دوم هخامنشی روی داد و با شکست کوروش کوچک به پایان رسید.

داریوش دوم هخامنشی در بهار سال 404 پ.م، پس از 19 سال فرمانروایی، درگذشت و جای خود را به پسر سی ساله اش، اردشیر دوم، داد. برادر کوچکتر اردشیر، که کوروش نام داشت، مدعی بود که چون در زمان پادشاهی پدرش زاده شده است، حق جانشینی با اوست و نه با اردشیر.

تیسافرن

تیسافرن بزرگترین رامیار ایران روزگار هخامنشی

تیسافرن (چیثرافرنه به پارسی باستان) (کشته شده به سال ۳۹۵ پیش از زایش) سردار ایرانی و شهربان یا ساتراپ لیدیه و کاریا ( استان با ارزش آسیای کوچک جای گرفته در ترکیه کنونی) و برادر استاتیرای یکم همسر اردشیر دوم هخامنشی بود.

تیسافرن ازخاندان هیدارنس (یکی از شش یار داریوش بزرگ در نابودی مغ (بود. روزگار فرمان‌روایی تیسافرن بر آسیای کوچک با دگرگونی‌های مهینی در کهن نگاری ایران و یونان همزمان بود. این تقارن تیسافرن را به یکی از بازیگران مهادین رامیاری دربار هخامنشی در چالش جانشینی داریوش دوم و نیز یکی از چهره‌های ساستاریک کارا در جنگ‌های پلوپونزی یونان چهره  نمود. تیسافرن در سال ۴۱۳ پیش از زایش از سوی داریوش دوم مأمور گرد آوری باج دیر کرده ایونیه گردید.

پیشامدها مهم زمانه ساسانی

روزشمار کهن نگاری ساسانی

224شاپور دوم-اردشیر اول پایه گذار سلسله ساسانیان است. ساسانیان به فرهنگ پارسی و دین زرتشتی جان تازه ای بخشیدند و عمداً تلاش کردند تا به قواعد عصر هخامنشیان رجوع کنند. آنها با بزرگ ترین دشمنشان یعنی رومی ها/بیزانسی ها و نیز با چینی ها به تجارت می پرداختند. با کاوش ها و حفاری هایی که در کشور چین انجام شده، سکه های طلا و نقره دوره ساسانیان که قرن های زیادی زیر خاک بوده، به دست آمده است.

 

260-شاپور اول به امپراتوری روم حمله کرد و امپراتور روم «والرین» را اسیر کرد. او همچنین جندی شاپور را که یک مرکز مهم و عمده آموزشی بود و آموزش های سطح بالایی ارایه می داد را ایجاد کرد.

زندگینامه پادشاهان هخامنشیان

بیوگرافی و زندگینامه پادشاهان ایران (هخامنشیان)

 

1 - کورش کبیر :
تاریخ تولد : 576 قبل از میلاد
تاریخ درگذشت : 529 قبل از میلاد
محل دفن : پاسارگاد - فارس

بیوگرافی : کوروش دوم، معروف به کوروش بزرگ، (۵۷۶ - ۵۲۹) شاه پارسی, به‌خاطر جنگجویی و بخشندگی‌اش شناخته شده‌است. کوروش نخستین شاه ایران و بنیان‌گذار دوره‌ی شاهنشاهی ایرانیان می باشد. واژه کوروش یعنی "خورشیدوار". کور یعنی "خورشید" و وش یعنی "مانند". پاسارگاد: «اى رهگذر هر که هستى و از هر کجا که بیایى مى دانم سرانجام روزى بر این مکان گذر خواهى کرد. این منم، کوروش، شاه بزرگ، شاه چهارگوشه جهان، شاه سرزمین ها، برخاک اندکى که مرا در برگرفته رشک مبر، مرا بگذار و بگذر.» تبار کوروش از جانب پدرش به پارس‌ها می رسد که برای چند نسل بر انشان, در جنوب غربی ایران, حکومت کرده بودند. کوروش درباره خاندانش بر سنگ استوانه شکلی محل حکومت آن‌ها را نقش کرده است. بنیاد‌گذار دودمان هخامنشی, شاه هخامنش انشان بوده که در حدود ۷۰۰می‌زیسته است. پس از مرگ او, تسپس انشان به حکومت رسید. تسپس نیز پس از مرگش توسط دو نفر از پسرانش کوروش اول انشان و آریارمنس فارس در پادشاهی دنبال شد. سپس، پسران هر کدام, به ترتیب کمبوجیه اول انشان و آرسامس فارس, بعد از آن‌ها حکومت کردند. کمبوجیه اول با شاهدخت ماندانا دختر آژدهاک پادشاه قبیله ماد و دختر شاه آرینیس لیدیه, ازدواج کرد و کوروش نتیجه این ازدواج بود. تاریخ نویسان باستانی از قبیل هردوت, گزنفون, و کتزیاس درباره چگونگی زایش کوروش اتفاق نظر ندارند. اگرچه هر یک سرگذشت تولد وی را به شرح خاصی نقل کرده‌اند, اما شرحی که آنها درباره ماجرای زایش کوروش ارائه داده‌اند, بیشتر شبیه افسانه می باشد. تاریخ نویسان نامدار زمان ما همچون ویل دورانت و پرسی سایکس, و حسن پیرنیا شرح چگونگی زایش کوروش را از هردوت برگرفته‌اند. بنا به نوشته هردوت, آژدهاک شبی خواب دید که از دخترش آنقدر آب خارج شد که همدان و کشور ماد و تمام سرزمین آسیا را غرق کرد. آژدهاک تعبیر خواب خویش را از مغ‌ها پرسش کرد. آنها گفتند از او فرزندی پدید خواهد آمد که بر ماد غلبه خواهد کرد. این موضوع سبب شد که آژدهاک تصمیم بگیرد دخترش را به بزرگان ماد ندهد, زیرا می ترسید که دامادش مدعی خطرناکی برای تخت و تاج او بشود. بنابر این آژدهاک دختر خود را به کمبوجیه اول به زناشویی داد. ماندانا پس از ازدواج با کمبوجیه باردار شد و شاه این بار خواب دید که از شکم دخترش تاکی رویید که شاخ و برگهای آن تمام آسیا را پوشانید.

زندگی نامه مانی

شرح زندگی مانی ( به روایت ویدن گِرِن )

دوران جوانی مانی و اولین دعوت آشکار او 

1 - در حدود سال 200 میلادی در همدان پایتخت مادها شاهزاده ای اشکانی از نسل ارشک زندگی می کرد که پاتک نام داشت. او با زنی با نام یهودی- مسیحی مریم که با خانوادة کمسرکان از شاهزادگان اشکانی نسبت داشت ازدواج کرد. خانوادة کمسرکان شعبه ای از خاندان سلطنتی اشکانی بود که بعدها در تاریخ ارمنستان نقش مهمی پیدا کرد. بنابراین خون سلطنتی اشکانی از طریق هر دو والدین در رگهای پسری که بعدها مریم برای شوهرش به دنیا می آورد جاری بود. 
پاتک همدان را ترک کرد و در تیسفون پایتخت امپراطوری سلوکی اقامت گزید. ملوک الطوایف بزرگ غالباً بین اقامت گاه های خارج از شهر و قصرهای مجلل خود در پایتخت نقل مکان می کردند، اما این تغییر محل پاتک از شهر مادی خود ظاهراً برای همیشه بوده است. تمام توجه پاتک بر مذهب متمرکز بود و او نیز مانند بسیاری از معاصرینش خدا را جستجو می کرد. 
چنانچه از یک منبع عربی برمی آید، یک روز پاتک در بت خانه ای که اغلب به آنجا می رفت، صدایی از محراب به گوشش رسید که می گفت : «پاتک گوشت نخور، شراب ننوش و از زن پرهیز کن». سه روز متوالی همان صدا را شنید که همین فرمان ها را می داد. غرق در دریای تفکر، پاتک دربارة این وحی اندیشة بسیار کرد و تصمیم گرفت به فرقه ای که در میسان (1) بود و پیروان آن «کسانی که غسل می کنند» نامیده می شدند بپیوندد (الفهرست- چاپ فلوگل، ص 328). هیچگونه اطلاعی در متن عربی، از چگونگی معبدی که بیت الاصنام نامیده شده در دست نیست. این اصطلاح، هم با سریانی bet Petakre که در قصة یولیان(2) به نیایش گاه های کفار در سوریه اطلاق می شد و هم با butxaneh (بتخانه) در فارسی نو که شاید منظور از آن خانة بوداست، مطابقت می کنند. به هر حال بعید به نظر نمی رسد که منظور یک معبد بودایی بوده باشد، زیرا از زمان آشوکا (3) یک دسته مبلغ بودایی همیشه در بین النهرین مقیم بوده اند. اندکی پس از واقعه بتخانه، مریم زن پاتک پسری به دنیا آورد که اسمش را مانی گذاشت. تاریخ تولد او را می توان 14 آوریل 216 میلادی تعیین کرد. 

زنان در شاهنامه

ز یزدان و از ما بر آن کس درود 
که تارش خرد باشد و داد پود 

زن در شاهنامه 

داستان‌های اساطیری و حماسی شاهنامه بازگو کننده آیین‌ها، رسوم و باورهای خردمندانه و پندآموز مردمان دیرین است که با کشف و نگهداشت نمادها و سمبل‌های رمز گونة آن، می‌توان به سررشته و دیدگاه دانایِ توانای توس نزدیک گشت و پژواک فراز آمدن یا فروپاشی دوره‌های گوناگون را بررسی نمود که این گفت‌وگو خود پژوهشگرانی خردمند و بردبار را خواهان است که روزگار مفید بر این نگاشتة منظوم نهند و راز و چم پنهان آن را دریافته و دیگران را بیاگاهند تا با پشتوانه و بهره‌گیری از این دژ فنا ناپذیر زبان پارسی، دگر باره به بهروزی دست یابیم. 
شاهنامه یادآور واگویه حماسه‌آفرینانی چون رستم، اسفندیار، سهراب، سیاوش و رستم فرخزاد است. پهلوانانی که با پیروزی بر دیوان آشکار و پنهان وجود آدمیان، افتخار و سربلندی را برای مردمان‌شان به یادگار نهادند. اما در این میان غریب و گمنام مانده‌اند بانوانی که در پی سال‌های بسیار، به آیین انیرانیان به دست فراموشی سپرده شده‌‌اند. 
با کمی ژرف‌نگری می‌توان بانوانی را یافت که داستان‌شان در پس رویدادها بازگو می‌شود اما برگزار کنندگان و راهنمایان بنیادین بوده‌اند. آنان در هر دوره، بی‌نیاز از تیغ شمشیر و دلاوری‌های مردانه، استوار و پابرجا، دشواری‌های ویژة خویش‌ را به شکیبایی پذیرا گشتند و راه آزادی و آزادگی را برای مردمان خود هموار ساختند چنان که در پیروزی‌ها بهرة سترگی داشته‌ و سبب دگرگونیِ سرنوشت ناهنجار و تحمیل شدة‌شان، بوده‌اند. بدون آن که در این میان در پی یافتن جایگاه یا پایگاهی برای خود باشند. 
بانوان ایرانی در برابر دشواری‌ها، جایگاه خویش را بازشناخته و از همان جایگاه، نقش سازنده و بنیادین خویش را ادامه دادند. دخترکان آریایی که از مادران خویش سالاری را فراگرفته بودند، پس از دربند شدن، خویش را نباخته و فرهنگ‌ خود را به فراموشی نسپردند بلکه با خردمندی و پاک‌منشی در پناه فرة ایزدی پایة ستم را از درون سست نمودند و با پرورش پادشاهان دادگر و فرزندان دادجو تمدن و فرهنگ ایرانی را دگربار زنده و جاودان ساختند. 

رخدادهای تاریخی در نوروز

رویدادهای تاریخی رخ داده در نوروز

 

نوروز روز ملی و جشن همه کسانی است که در فلات ایران (ایران زمین) خود و یا نیاکانشان به دنیا آمده اند و تاریخ و فرهنگ مشترک دارند، از جمله تاجیک ها، افغان ها، کردها و ... و ساکنان سرزمین هایی که در طول قرون و اعصار، امپراتوری ایران را تشکیل داده بودند.

هدف از گرامی داشت نوروز و وقایعی که در طول قرون و اعصار در این روز روی داده است در خور توجه فراوان است. در بسیاری از آثار گذشته نگاران، از جمله در تاریخ طبری، شاهنامه فردوسی و آثار بیرونی؛ نوروز به جمشید، شاه افسانه ای و در پاره ای دیگر به کیومرث نسبت داده شده و آن را به دلیل آغاز بهار، برابر شدن روز و شب و از سر گرفته شدن درخشش خورشید و اعتدال طبیعت، بهترین روز در سال دانسته اند.

نقش رجب

 

نقش برجسته رجب در 50 کیلومتری شیراز و ۳ کیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد

 

در این محوطه شماری نقش‌برجسته از زمان ساسانیان برجای مانده‌است. این کنده‌کاری‌ها پیرامون اردشیر اول، شاپور اول و کرتیر موبد هستند. آرایش و لباس آن دوره به وضوح مشخص هستند، اما نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی در حمله اعراب تخریب شده‌اند.

به نظر می رسد شاهان اشکانی علاقه چندانی به ایجاد نقش برجسته نداشتند و تنها نقش برجسته هایی از شاهان محلی در جنوب غربی ایران (اکثرا در خوزستان) برجای مانده است. با انقراض سلسله اشکانی و روی کار آمدن شاهنشاهی ساسانیان، ایجاد نقش برجسته بار دیگر رونق گرفت.

آتشکده فیروزآباد یا کاخ اردشیر بابکان

کاخ اردشیر بابکان یا آتشکده فیروزآباد در روزگار اردوان پنجم واپسین پادشاه اشکانی به دست اردشیر بابکان بنیان‌گذار کیادان (خاندان) ساسانی در سده ۳ میلادی ساخته شد. کاخ اردشیر بابکان کاخ بزرگی است در سوی باختری شهر کنونی و آنطرف رودخانه. اندازه زیربنا 55×104 متر میباشد، و اردشیر پس از گشودن همه بخش‌های پارس و کرمان و شکست شاهان بومی این بحش ها، دستور داد تا در فیروزآباد افزون بر نوسازی بنای شهر، آتشکده و کاخی باشکوه بسازند و آنرا «ایران را شکوه افزاید» نام گذارد.

کاخ فیروزآباد نخستین بنای ایوان(طاق) و گنبددار روزگار ساسانی است که با یک راه و روش مهرازی(معماری) تبارمند میهنی با سنگهای نیمه تراش میخکی ساخته شده، و ایوان و گنبد هم از سنگ و روال آن هم ایرانی میباشد. ستونهای چهارگوش و نیمه ستون همه از سنگ میخکی در این ساختمان بکار رفته، و این گونه ستون سازی در بناهای اشکانی نیز دیده شده است. درون بنا و روی سنگها را با گچ‌بریهای شگرف که ویژه مهرازی روزگار ساسانی است آراسته گردیده، و بالای ایوانچه‌ها و درگاهها گیلوئی‌هائی است به روال گیلوئی‌های بالای درگاه‌ها در تخت جمشید.