مردونیه

 

مردونیه (درگذشته ۴۷۹ پیش از میلاد) که یونانیان او را به نام مردونیوس می‌شناسند، داماد داریوش بزرگ و از فرماندهان سپاه ایران در نبردهای ایران و یونان در اوایل سدهٔ پنجم پیش از میلاد بود.

سال‌های آغازین

پدر مردونیه، گبریاس(گَوبَروَ)، داریوش را در بازپسگیری تاج و تخت از گئومات یاری داد. داریوش خواهر خود را به همسری گبریاس درآورد و خود با دختر او ازدواج کرد. مردونیه نیز با دختر داریوش بنام آرتوزسترا ازدواج کرد و داماد او شد.

مردونیه در زمان داریوش

داریوش بزرگ در۴۹۳ پیش از میلاد، مردونیه را برای آرام ساختن شورش و جانشینی ساتراپ آرتافرن به ایونیه (ایونیا) فرستاد. مردونیه شورش را فرونشاند.پس از آن ناوگان مردونیه که مشتمل بر ۳۰۰ کشتی بود از داردانل (هلس پونت) گذشت و ارتشی ۲۰ هزار نفری در آنجا به او ملحق شد. او به جزیرهٔ یونانی تاسوس که دارای معادن مهمی بود، حمله کرد و آنجا را خراج‌گذار ایران ساخت.

هرودوت، تاریخ نویس یونانی این نبرد را لشگرکشی‌ای برنامه‌ریزی‌شده علیه ارتریا و آتن تفسیر نمود. اما ناوگان مردونیه در راه بازگشت به آسیا در دماغهٔ آتوس دچار گردبادی سخت شد که منجر به غرق بسیاری از کشتی‌ها گردید و همین امر سبب شد تا پس از بازگشت از فرماندهی عزل شود.

مردونیه در زمان خشایارشا

در زمان داریوش بزرگ نبرد ماراتن بین ایران و یونان درگرفت که به شکست ایران انجامید. پس از مرگ داریوش و برتخت نشستن خشایارشا، اطرافیان او از جمله مردونیه که این شکست را مایهٔ سرشکستگی ایران می‌دانستند، از خشایارشا خواستند تا برای گرفتن انتقام به یونان حمله کند. بدین ترتیب نبرد ترموپیل در اوت ۴۸۰ پیش از میلاد آغاز شد.

با شکست هخامنشیان در جنگ سالامیس، مردونیه خشایارشا را ترغیب کرد تا به ایران بازگردد و خود با ارتشی سیصد هزار نفری تا تصرف کامل یونان در آنجا باقی بماند. در این زمان آتن در تصرف ایران بود. مردونیه به یونانیان پیشنهاد نمود که اگر قرارداد متارکهٔ جنگ را امضا نمایند و تبعیت ایران را بپذیرند، آتن را به آنان بازگردانده و در بازسازی آن سهیم شود. اما یونانیان این پیشنهاد را نپذیرفتند و آمادهٔ نبردی دیگر شدند.

در ۴۷۹ پیش از میلاد، مردونیه در محلی به نام پلاته، در برابر صف‌آرایی صدهزار یونانی قرار گرفت. جنگ پلاته بین دو سپاه آغاز شد ولی مردونیه در آغاز نبرد مورد اصابت تیری قرار گرفت و کشته‌شد. مرگ او موجب سردرگمی در سپاه ایران گردید و ایرانیان که اینک فرماندهٔ خود را از دست داده بودند، با وجود تعدد نفرات از یونانیان شکست خوردند.

منابع :

• هرودوت. تواریخ. تهران: انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران، ۱۳۵۶