آداب و رسوم تشریفاتی در ایران باستان

مقدمه: تشریفات و آداب متأثر از تعلیمات دینی و اخلاقی:

 بر اساس منابع تاریخی، جامعه ایرانی قبل از اسلام در روابط ادارای و اجتماعی خود ضوابطی را رعایت می کرد که برخی در دایره اخلاقیات و پاره ای در چارچوب دین قرار داشت و بعضی صرفا حکایت از یک ادب اجتماعی می نمود که هرچند ممکن بود متأثر از تعلیمات دینی و سفارشهای اخلاقی است، اما به شکلی مستقل قواعد رفتاری اجتماعی را تبیین می کرده است، مانند قالبهای تعامل میان صاحب منصبان حکومتی یا نحوع رفتار با بزرگان جامعه  که بیشتر مبتنی بر ضوابط بوده است تا آموزهای دینی و اخلاقی.

کشتی پهلوانی و ورزش های باستانی 3

‌رده ها در ورزش زورخانه‌ای

ورزش زورخانه‌ای هم مانند برخی از ورزش‌ها همانند دیگر ورزشکاران رشته های گوناگون بر پایه رده‌ای که دریافت می‌کنند حرکات را به نوبه خود انجام می‌دهند.

رده یک:

ورزشکار پس از یک سال ورزش کردن به هنگام چرخ زدن پیشوا برای او منکری می‌فرستد (بر منکر علی لعنت و دیگران می‌گویند بیشباد)

رده دو:

 ورزشکار پس از سه سال ورزش کردن به هنگام چرخ زدن پیشوا برای او صلوات ‌می‌فرستد.

رده سه:

ورزشکار پس از شش سال ورزش کردن و داشتن دست کم هجده سال کهن روزی (سن) به هنگام بالا و پایین آمدن از گود پیشوا برای او صلوات‌ می‌فرستد.

کشتی پهلوانی و ورزش های باستانی 2

ابزار های ورزشی

ابزار های ورزشی زورخانه مانند میل، کباده، سنگ، ابزارهای یاری دهنده آموزشی ارتشی بوده است که به جای گرز، کمان، سپر به‌کار‌گرفته‌ می شدند. در این میان کارایی تخته شنو و تخته شلنگ را باید روشن کرد. تخته شنو را جایگزین شمشیر باید دانست و انگیزه از ساختن آن جلوگیری از رسیدن نمناکی گود به پنجه و مچ دست‌های ورزشکاران بوده است تا از گرفتگی پا و واگیری سردی و شاید نمناکی به پای ورزشکاران و همچنین از پیامدهای آن جلوگیری شود. ولی تخته شلنگ که گفته می‌شود برای ورزیدن چالاکی(شاطری) بوده و شاید برای آمادگی ورزیدگی جهش بر پشت اسب هم بوده باشد ورزش شنو که بازوان و شانه ها را نیرومند ‌می‌کند برای ورزیدگی در جنگهای دریایی و گذر از رودخانه‌ها بوده است.

تخته شنا:

چوبی است هموار به درازای 70 سانتیمتر و گاهی کوچکتر و بزرگتر از این اندازه هم ساخته می شود. به زیر تخته نزدیک دو سر‌آن دو پایه زنخی به بلندی چهار سانتیمتر میخکوب شده است.

میل ورزش:

 افزاری است چوبی و کله قندی‌و توپر، ته آن گرد و هموار و سر‌آن تخت یا گرد است و در میان آن دستهای به درازای پانزده سانتیمتر فرو برده اند. سنگینی هر میل از پنج کیلو تا چهل کیلو گرم است .

کشتی پهلوانی و ورزش های باستانی

کشتی پهلوانی و ورزش های زور خانه ای

دیباچه

ورزش زورخانه‌ای یا ورزش باستانی و یا ورزش پهلوانی نام گروهی حرکات ورزشی با اسباب و بی‌اسباب و آداب و آیین ها پیوسته به آنهاست که در گستره کهن نگاری و فرهنگی ایران از گذشته‌های دور همه گیری داشته است.ورزش‌های زورخانه‌ای نام دیگر آئین پهلوانی و از ورزش‌های کهن و بنام ایرانیان است. جایی که در آن به ورزش باستانی می‌پردازند زورخانه نام دارد. هم چنین در زورخانه علاوه بر ورزش زورخانه‌ای کشتی پهلوانی نیز گرفته می‌شود.

کشف سیستم آبرسانی پنج هزار ساله

یک سیستم آبرسانی ۵ هزار ساله سیمره

مطالعات باستان‌شناسی در پشت سد سیمره، جایی که تعداد بی‌شماری محوطه ‌های باستانی بر اثر آبگیری سد سیمره در حال غرق شدن هستند، دوباره آغاز شده‌است. از جمله این محوطه‌ها، محوطه باستانی «فراش» است که باستان‌شناسان در آن موفق به کشف خارق‌العاده‌ای از یک سیستم آبرسانی ۵ هزار ساله شدند. سیستمی که با استفاده از لوله‌های سفالی در هم تنیده شده به وجود آمده‌است.

 

هیات باستان‌شناسی محوطه باستانی «فراش»، در پشت سد سیمره، در دومین فصل کاوش‌های خود موفق به کشف یک سیستم آبرسانی متعلق به 5 هزار سال قبل شد. در این سیستم آبرسانی با استفاده از تنبوشه‌ها یا لوله‌های سفالی، آب از نقطه‌ای به نقطه‌ دیگر هدایت شده ‌است.

خاکسپاری و ‌گوراندن ‌‌‌در ایران باستان

خاکسپاری ‌‌‌در ایران باستان
ایرانیان در دوره‏‌های باستان گاه کالبد را با موم می‏ پوشاندند و آن‏گاه آن را خاکسپاری می‏کردند چنانکه در اخشتر(اخشتر) ایران همه‌گیر بود. گاه پیکر را می‏‌سوزاندند و این کار از برای فراوانی چوب و بودِش جنگل بیشتر در اخشتر دریای مازندران و دیگر بخش‌ها پرجنگل انجام می‏شد. گاهی نیز پیکرها را در دخمه‌‏هایی می‌‏گذاردند تا دانه دام ی لاشخورها شوند.
گاه نیز درگذشتگان را در گاهوک ‏ها(تابوت ‏ها) یا کوزه‏‌های سفالین خاکسپاری می‏‌کردند. پس از فراگیری دین زرتشت و هنگامی که این دین به گونه دین هنجارین ایرانیان درآمد، سوزاندن، غرق کردن و به خاک سپردن پیکر گناه بزرگی شمرده شد.
در آیین زرتشت آتش و آب و خاک سپنتا هستند اگر پیکر را به خاک سپرده کنند خاک را آلوده ساخته‌اند و اگر در آب غرق کنند آب را ناپاک نموده‌اند و اگر در آتش بسوزانند با آلوده ساختن این فروغ آسمانی بزرگترین گناهان روی داده ‌است.
به اندیشه ی پیروان مزدیسنا باید پیکر را در دسترس مرغان و جانوران لاشه‌خور نهاد و یا بالای دژ های خاموشی یا دخمه دستخوش نابودی گذاشت.
چندی از این دخمه ها کهن و کهنه بوده و برخی دیگر از سوی روانشاد فرزانه "مانکجی لیمجی هاتریا "که پیرامون سال 1233 خورشیدی از سوی پارسیان بمبئی برای بهبود وضع مردمی و دینی زرتشتیان به ایران آمده بود، ساخته شد که مدتی‌هم این دخمه ها به‌کاررفته می شد. پس از آن در تهران از میانه دهه 1310 و در کرمان پس از دهه 1320 و در یزد پس از دهه 1340 دخمه ها دگرش به آرامگاه ها شدند.

تهمورث

تهمورث، شاهنامه

تهمورث پسر دانا و گرانمایه ی هوشنگ پس از پدر بر تخت پادشاهی نشست .ابتدا موبدان را فرا خواند و برایشان از اندیشه ها و نقشه هایش سخن گفت .گفت که جهان را از بدی ها خواهد شست و دست نابکاران را از سرنوشت انسان ها کوتاه خواهد ساخت.راز های طبیعت را خواهد گشود و سودمندی هایش را به مردم خواهد ناساند .

با درایت تهمورث ، ایرانیان آموختند با پشم و موی میش و بز نخ بریسند و با آن زیر انداز و جامه ببافند . پرندگان را اهلی ساخته و از توانشان بهره مند برند.

تهمورث را وزیری بود روشن ضمیر و دادگر به نام شیداسب که با کاردانی به امور ملک و ملت می رسید . در پارسایی او چنین گویند که اوقاتش را در روز صرف رتق و فتق امور کشور می کرد و حتی خوراک نمی خورد . شیداسب را نزد ایرانیان احترامی شایسته بود و گرامی اش می داشتند .

داستان ضحاک و فریدون

ضحاک

ضحاکاز پادشاهان اسطوره‌ای ایرانیان است. درشاهنامه پسر مرداس و فرمانروای دشت نیزه وران است. او پس از کشتن پدرش به ایران می‌تازد وجمشید را می‌کشد و بر تخت شاهی می‌نشیند. با بوسهٔ ابلیس،بر دوش ضحاک دو مار می‌روید. ابلیس به دست یاری او آمده و می‌گوید که باید در هر روز مغز سر دو جوان را به مارها خوراند تا گزندی به او نرسد.

و بدین‌سان روزگار فرمانروایی او هزار سال به درازا می‌کشد تا این که آهنگری به نام کاوه به پا می‌خیزد، چرم پارهٔ آهنگری‌اش‌(درفش کاویانی‌) را بر می‌افرازد و مردم را به پشتیبانی فریدون و جنگ با ضحاک می‌خواند. فریدون ضحاک را درالبرز کوه (دماوند) به بند می‌کشد

زاد روز و آثار زرتشت‌

تولد زرتشت‌ به‌ روایت‌ دکتر فرهنگ‌ مهر 

4-1- اگر چه‌ محل‌ و تاریخ‌ تولد زرتشت‌، به‌ طور دقیق‌، معلوم‌ نیست‌، به‌ نظر می‌آید که‌ ظهور او بعد از 1380 و پیش‌ از 490 یا 480 پیش‌ از میلاد بوده‌ است‌. زیرا از یک‌ سو در صلح‌نامه‌ای‌ که‌ میان‌ پادشاه‌ هیتیت‌ ( Hittite ) ها و پادشاه‌ میتانی‌ ( Mitani ) در سال‌ 1380 پیش‌ از میلاد بسته‌ شده‌ و لوحه‌ی‌ آن‌ در سال‌ 1907 میلادی‌ در بوغازکوی‌ کشف‌ شده‌ است‌، هنوز نام‌ خدایان‌ هند و ایران‌، مانند ایندرا ( Indra )، میترا ( Mitra )، ورونه‌ ( Varuna ) و جز اینها با هم‌ آورده‌ شده‌ است‌ و چون‌ با ظهور زرتشت‌ رواج‌ آیین‌ او، خدایان‌ هند به‌ نام‌ دَئِوَ ( Daحva ) یا خدایان‌ بیگانه‌ نامیده‌ می‌شوند و اهورمزد خدای‌ یگانه‌ است‌، پس‌ به‌ نظر می‌آید که‌ در تاریخ‌ 1380 پیش‌ از میلاد یا زرتشت‌ هنوز ظهور نکرده‌ بود و یا آیین‌ او هنوز در غرب‌ ایران‌ رواج‌ نداشته‌ است‌. از سوی‌ دیگر، در تقویمی‌ که‌ به‌ خط‌ یونانی‌ نوشته‌ شده‌ و نسخه‌ای‌ از آن‌ در کاپادوس‌( Gappadoce ) آسیای‌ کوچک‌ به‌ دست‌ آمده‌ است‌، نام‌ ماه‌های‌ زرتشتی‌، اردیبهشت‌، خرداد... تا اسفند، ثبت‌ شده‌ است‌. پس‌ در زمان‌ نوشته‌ شدن‌ این‌ نسخه‌ی‌ تقویم‌، یعنی‌ کم‌ یا بیش‌ در 490 یا 480 پیش‌ از میلاد، آیین‌ زرتشت‌ در مغرب‌ ایران‌ رواج‌ داشته‌ است‌ - یعنی‌ زمان‌ ظهور زرتشت‌ پیش‌ از این‌ تاریخ‌ است‌. از روی‌ قرینه‌های‌ تاریخی‌ نظیر این‌ دو قرینه‌، که‌ برای‌ نمونه‌ آورده‌ شد، ایران‌شناسان‌، زمان‌ گوید زرتشت‌ را در فاصله‌ هزار تا 600 پیش‌ از میلاد می‌گیرند و در همه‌ صورت‌، سخن‌ او که‌ به‌ نام‌ گاثا ( Gatha ) ها ، یعنی‌ سرودها، معروف‌ است‌، از دوران‌ اول‌ تاریخ‌ فلسفه‌ است‌. 

نظریه‌ی آریایی تباری کوشانی‏ها

 نظریه‌ی آریایی تباری کوشانی‏ها
 اغلب منابع و محققان خارجی و افغانی کوشانی‏ها را آریایی تبار معرفی کرده اند. فهرستی از منابع و نظریات محققان موافق آریایی تباری کوشانی‏ها به شرح زیر است:
1-  میرغلام محمد غبار: آقای غبار کوشانی‏ها را شاخه‌ای از قوم تخار و تخارها را آریایی معرفی نموده می‏نویسد:« راجع به نژاد تخارها «میسیو لونگورت دیمس (Mrl.Domes) آلمانی در دایرةالمعارف اسلامی آلمانیا می‌نویسد که آن‌ها آریایی بوده‌اند و غالباً آلمان‌ها وطن اصلی نژاد هند و ژرمن «آریایی» را در آسیا، کوه‌های هندوکش و پامیر می‌دانند.»
غبار می‏افزاید: « تخارها در حدود دو قرن قبل المیلاد در بلخ نفوذ پیدا کردند و بعد از صد سال سکونت در باختر، طایفه‌ای از آن‌ها به نام کوشانی ترقی کرده و به تدریج قسمت عمده‌ی هندوستان را مسخر ساختند. سلاطین کوشانی از پیروان جدی دین بودا به شمار می‌رفتند. از قرن سوم بعدالمیلاد کوشانی‌ها به جانب بلخ رانده شده و در تحت سلطه‌ی ساسانیان درآمدند.»