دانشمندان بنام دوره طاهریان

دانشمندان مشهور دوره طاهریان

1-    ابوعبدالله محمدبن موسی الخوارزمی: از ریاضی‌دان مشهور دوره طاهریان است. وفاتش را در سال 261 ه‍. ق نوشته‌اند. وی بزرگ‌ترین ریاضی‌دان دنیای قدیم و مخترع واقعی کامپیوتر است. اثر او در تمدن اسلامی و مراکز علمی اروپا از قرن 12 میلادی به بعد آشکار است. اروپائیان وی را بنام Alkhorism می‌شناسند. از آثار وی که در دست است. 1- کتاب حساب به زبان لاتینی 2- کتاب المختصر فی حساب الجبر و المقابله (در 2 متن عربی و انگلیسی)....

نگاهی به علویان طبرستان و صفاریان

علویان طبرستان و صفاریان

همزمان با ضعف حکومت طاهریان دو حریف قوی پنجه یکی در طبرستان و دیگری در سیستان در حال پیشرفت بودند. هر دو جریان تا روی کار آمدن سامانیان حکومت کردند. علویان طبرستان به ریاست حسن‌بن زید بن اسماعیل معروف به حالب الحجاره که از فرزندان امام حسن بود، طبرستان را تحت تسلط خود در می‌آورند. از طرف دیگر یعقوب لیث صفاری با شکست دادن محمدبن طاهر آخرین فرمانروای طاهریان خراسان را ضمیمه قلمرو خود کرد. یعقوب بعدها هوس عراق و مازندران کرد، و قسمتی از مازندران را تصرف کرده روی بسوی بغداد کرد ولی در جنگ لشکر خلیفه عباسی معتمد شکست خورد.

شکل گیری طاهریان

طاهریان

مأمون پس از آنکه به دست طاهر و اتباع او بر کرسی خلافت نشست در شؤال 205 به پاس خدمات طاهر و دور کردن او از بغداد وی را به حکومت خراسان فرستاد. طاهربن حسین‌بن مصعب بن اسعد بود. اسعد قبل از مسلمان شدن فرخ نام داشت. به دست حضرت طلحه -رضی الله عنه- مسلمان می‌شود و آن حضرت نامش را اسعد می‌گذارد.

طاهر در ربیع‌الاخر 206 ه‍. ق به خراسان آمد و مرو را مرکز حکومت خراسان قرار داد. طاهر به ذوالیمینین مشهور است و در وجه این نسبت اقوال مختلف است. از جمله اینکه می‌گویند که وی در شمشیرزنی بقدر ماهر بوده است که با هر دو دست شمشیر می‌زد. طاهر در جمادی‌الاخر در سال 207 ه‍. ق در مرو درگذشت. درست یکروز بعد از آنکه نام خلیفه مأمون را از خطبه نماز جمعه برانداخت یا آنکه آن را فراموش کرد. طلحه (207-213) بعد از طاهر فرزندش طلحه که در ایام حکومت پدر حاکم سیستان بود جانشین پدرش می‌شود. از وقایع مهم امارت طلحه جنگ‌های او با خوارج است.

عباسیان و حکم رانان ایرنی

ارتباط خلافت عباسی با حکومت های ایرانی

اگرچه ایرانیان در شکل گیری خلافت عباسی نقش بسیار مهمی داشتند، ولی عباسیان پس از تثبیت قدرت، سیاست خود را نسبت به آنان تغییر داده، سیاست خشونت را در پیش گرفتند. همین مسئله در واکنش ایرانیان در برابر خلافت عباسی مؤثر بود. ایجاد شورش ها و تشکیل حکومت هایی همچون طاهریان، صفاریان و سامانیان نتیجه ی طبیعی تغییر سیاست خلافت عباسی در برابر ایرانیان بود. پس از ایجاد این حکومت ها بنا به شرایط و مسائل ایجاد شده، تعامل و تقابل بین خلفای عباسی و امارت های ایرانی پیش آمد، به ویژه آنکه بعضی از آنها، مانند صفاریان، بدون عهد و منشور خلیفه به قدرت رسیده بودند.

دیلمیان

دیلم و دیلمیان

سرزمین مازندران و گیلان از نظر طبیعی به دو بخش جلگه ای و کوهستانی تقسیم میشد که به قسمت کوهستانی گیلان دیلم و به مازندران طبرستان می گفتند و از قرن سوم هجری اسلام در این مناطق پدید آمد و دولتهایی در آنجا تشکیل گردید.

نگاهی به طاهریان

تشکیل سلسله طاهریان در خراسان

در اوایل قرن سوم , طاهر یکی از معروفترین سرداران مامون از طرف او امیر خراسان شد و بدلیل انکه در یک فرصت مناسب عدم اطاعت خود را از مامون اعلام کرد , اولین حکومت مستقل ایرانی بعد از اسلام در ایران تشکیل شد و حکومت او به طاهریان معروف شد , (نام موسس حکومت).در زمان طاهریان نیشابور به پایتختی برگزیده شد. 
طاهریان در جنگ با خوارج در شرق ایران به پیروزی دست یافتند و سرزمینهای دیگری مانند سیستان و قسمتی از ماوراءالنهر را به تصرف در آوردند و نظم و امنیت را در مرزها بر قرار کردند. در زمان حکومت طاهریان به جهت اهمیت آنان به کشاورزی و عمران و آبادی , کشاورزان به آسودگی زندگی میکردند . 

اخوان‌ صفا

آشنایی با انجمن‌ سرّی‌ اخوان‌ صفا

قرن‌ چهارم‌ هجری‌ قرنی‌ است‌ که‌ اسلام ایرانی ، به‌ اوج‌ شکوفایی‌ و درخشندگی‌ رسیده‌ است‌. در این‌ قرن‌ و قرن‌ پنجم‌ شخصیتهای‌ بزرگی‌ به‌ منصّه‌ی‌ ظهور و بروز رسیدند که‌ از جهت‌ عمق‌ اندیشه‌ و توانایی‌ در تفکر شگفت‌انگیز به‌ نظر می‌رسند. در این‌ عصر تعدد آراء و تنوّع‌ اندیشه‌ فراوان‌ است‌ و هر کسی‌ می‌تواند توان‌ فکری‌ خود را نشان‌ دهد.

ابو حامد غزالی‌ در تفسیر و تأویل‌ آیه‌ی‌ شریفه‌ی‌ نور، مراحل‌ درک‌ و شعور انسان‌ را به‌ سه‌ کلمه‌ی‌ قرآنی‌ مشکات‌ و مصباح‌ و کوکب‌ درّی‌ تشبیه‌ کرده‌ و به‌ نکات‌ ظریف‌ و مهمی‌ در این‌ باب‌ اشاره‌ نموده‌ است‌. همه‌ی‌ کسانی‌ که‌ در مراحل‌ تطور فکر و فرهنگ‌ انسان‌ سخن‌ می‌گویند این‌ نکته‌ را نیز یادآور می‌شوند که‌ آنچه‌ در مورد فرد آدمی‌ صادق‌ است‌ در مورد یک‌ جامعه‌ نیز می‌تواند صادق‌ باشد. براساس‌ همین‌ طرز تفکر است‌ که‌ برخی‌ از اهل‌ اندیشه‌ قرن‌ چهارم‌ و پنجم‌ هجری‌ را عصر تکامل‌ و شکوفایی‌ فرهنگ‌ اسلامی‌ می‌شناسند. 

مسجدشیخ لطف الله

معروف به: مسجد صدر، مسجد فتح الله

موقعیت: ضلع شرقی میدان امام

سال تاسیس: ۱۱ هجری قمری (دوره شاه عباس اول)

معمار: استاد محمد رضا اصفهانی

خطاط:علی رضا عباسی

ساخت این مسجد ۱۸ سال به طول انجامید

از ویژگی های این مسجد: 

نداشتن صحن و مناره که در تمامی مساجد اسلامی جزء لاینفک بنا است 

چرخش ۴۵ درجه ای که از محور شمال به جنوب نسبت به محور قبله دارد 

گنبد کم ارتفاع مسجد

محراب بی بدیل مسجد

کتیبه های نفیس و طره های سر در که درون گلدان مرمرین جای گرفته اند

 

مسجد شیخ لطف‌الله (ساخته شده در ۱۶۰۲ - ۱۶۱۹ میلادی) یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده‌است. این مسجد شاهکاری از معماری و کاشی‏کاری قرن یازدهم هجری است که توسط استاد محمدرضا اصفهانی از معماران نامدار آن دوره ساخته شده‌است. مسجد شیخ لطف‌الله به فرمان شاه عباس اول در مدت هجده سال بنا شده‌است. این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو و در همسایگی مسجد امام واقع شده‌است. این مکان مذهبی برای تجلیل شیخ لطف‌الله المیسی بنا گردیده و سالانه گردشگران زیادی را جذب خود می‌کند.

مرداویج دیلمی

مرداویج

 

از حدود سال 321 ، برای مرداویج گرفتاری جدیدی پیش آمد و آن اختلاف او با پسران بویه است . پسران بویه ، که بزرگتر و شجاعتر از همه آنها علی نام داشت ، بعد از شکست ماکان پسر کاکی از نزد او به خدمت مرداویج در آمدند و علی از طرف مرداویج حاکم کرج شد . ولی به زودی میان آنان خلاف افتاد و علی از قلمرو حکومت مرداویج بیرون رفت و بر اصفهان تاخت و آن را در سال 321 فتح کرد و قدرت و شوکتی به دست آورد .

چون این خبر به مرداویج رسید ، بیمناک شد ؛ زیرا از شجاعت و تدبیر و کاردانی علی ایمن نبود . پس بر آن شد که او را به نحوی اسیر سازد و برای اجرای نقشه خویش ، نخست نماینده ای با نامه نزد علی فرستاد و وعده داد که سربازان بسیار در اختیار او خواهد نهاد تا شهرهای دیگر را نیز فتح کند و در همین حال برادر خود وشمگیر را با سربازان بسیار به جانب اصفهان فرستاد تا علی را که هنوز به نامه وی سرگرم و مطمئن است ، اسیر کند . لیکن علی از این امر آگاه شد و از اصفهان به ارجان (بهبهان) رفت . وشمگیر هم بی منازعه ، وارد اصفهان شد و بدین طریق اصفهان دوباره جزء متصرفات مرداویج در آمد .

خاندان آل بویه

آل بویه

على - عماد الدوله - پسر بزرگ ابوشجاع ، نخستین پادشاه از سلسله آل بویه است ، که در زمان پادشاهى مرداویج ، به فرماندهى کرخ از توابع خوزستان منصوب گردید. و پس از در گذشت مرداویج ، على عمادالدوله با همکارى سپاهیان دیلمى و دو برادرش ، شهرهاى اصفهان و شیراز و خوزستان را به تصرف خود در آورد و حکومت مقتدرى را تشکیل داد و مدت شانزده سال و شش ماه پادشاهى کرد و در سال 338 هجرى در شهر شیراز بدرود حیات گفت . سلسله آل بویه از مردم ایران و از اهالى گیلان بودند. اینان در اوائل قرن چهارم هجرى در شهر ((دیلم )) زندگى مى کردند. در فرهنگ انجمن ناصرى آمده است : دیلم و دیلمیان ، با اول مکسور و یا مجهول و لام مضموم ، نام شهرى است از ولایات گیلان که موى مردم آنجا اغلب مجعد است . و در بستان السیاحه آمده است : دیلمیان محلى است مسرت نشان از اطراف گیلان و از توابع لاهیجان و از قدیم مردمش شیعه بوده اند که پادشاهان دیالمه از آنجا برخاسته اند و اکثر ایشان به زیور کلمات آراسته اند، بنابراین تحقیق بعضى از مورخان ایشان از نسل بهرام گور، و به اعتقاد جمعى از فرزندان یزدجرد فرار کرده ، به گیلان رفتند، و چون مدتى در دیلم اقامت نموده بودند، آنان را به این نام خوانده اند .در شهر دیلم ، ابوشجاع بویه زندگى مى کرد.