حسن بیگ روملو
حسن بیگ روملو در سال 909 خورشیدی در قم به دنیا آمد.
دوران زندگی:
او که از خاندان روملو بود خود را حسن روملو یا حسن نبیرهٔ امیر سلطان روملو معرفی کرده است. در دوران کودکی به تحصیل پرداخت و از جوانی وارد سپاه صفوی شد و در جنگها دلاوری بسیاری نشان داد . خود در چندین جا به جنگهایی که با کردها یا گرجیان کرده، اشاره می‌کند.
مصاحبه با عبدالمجید ارفعی
سیما رادمنش - گروه فرهنگ و هنر
برگرفته از "جام جم"
عبدالمجید ارفعی، اولین ایرانی و تنها متخصصی است که می تواند کتیبه های ایلامی را بخواند. او را از آخرین بازماندگان مترجم خط میخی ایلامی در جهان و از مهم ترین کتیبه خوانان ایرانی می دانند که بخش قابل توجهی از عمر خود را صرف خواندن و ترجمه متون الواح گِلی تخت جمشید کرده است که بخش قابل توجهی از آنها به صورت امانی در موسسه شرق شناسی شیکاگو نگهداری می شود.
ارفعی هم اینک ۷۴ سال دارد و باید تلاش او را به دلیل کار روی الواح گلی با زبان های باستانی ارج نهیم؛ چرا که او تنها کسی است که این کار را به انجام رساند و هم اکنون نیز جزو معدود کسانی است که به این زبان باستانی تسلط و احاطه دارد.
از استادان وی می توان به مرحوم هلک، از مشهورترین استادان زبان و خط ایلامی در دانشگاه شیکاگو اشاره داشت.همکاری با فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، همکاری با بنیاد پژوهشی پارسه و پاسارگاد و پایگاه پژوهشی شوش از جمله سوابق کاری وی است.همچنین او کسی است که نخستین ترجمه فارسی فرمان کورش بزرگ (منشور کورش) را از روی مولاژی از اصل منشور، همراه با نسخه برداری جدید انجام داد.
سرزمین خوارزم و منصب خوارزمشاهی
سرزمین خوارزم در شمال ماوراء النهر و در کنار دریاچه خوارزم ( آرال کنونی ) ، بدلیل اینکه در قسمت پایین دو رود سیحون و جیحون قرار داشت . از کشاورزی پر رونق و تجارت گسترده بر خوردار بود.
از آنجایی که خوارزم یک ایالت مرزی به شمار می آمد با فتح ماوراء النهر بوسیله مسلمانان اهمیت آن افزوده شد و حکامی که توسط سلجوقیان برای اداره آن تعیین می شدند ، اختیارات فراوان داشتند . آن ها خوارزمشاه یا شاه خوارزم نامیده میشدند که مشهورترین آنان سلطان محمد خوارزمشاه بود که پس از سلجوقیان به حکومت رسید.
غزنویان ، اولین سلسله ترک نژاد در ایران
آلپتکین ، یکی از سپهسالاران سامانیان ، در اواخر عمر خود ، از دولت سامانی ناراضی شد و به شهر غزنین رفت و با جانشینانش در این شهر حکومتی را تشکیل داد که این حکومت غزنویان نامیده شد . آن ها از غزنین به جنگ با بت پرستان می رفتند .
سلطان محمودغزنوی ، بزرگترین فرمانرواهای غزنویان ، قلمرو خود را از غزنین فرا تر برد . او به سیستان لشکر کشید و بقایای صفاریان را بر انداخت ، به خراسان و ماوراءالنهر حمله کرد و قسمتی از قلمرو آل بویه را به تصرف درآورد.
دیلم و دیلمیان
سرزمین مازندران و گیلان از نظر طبیعی به دو بخش جلگه ای و کوهستانی تقسیم میشد که به قسمت کوهستانی گیلان دیلم و به مازندران طبرستان می گفتند و از قرن سوم هجری اسلام در این مناطق پدید آمد و دولتهایی در آنجا تشکیل گردید.
تشکیل سلسله سامانیان در ماوراءالنهر
امیر اسماعیل سامانی در زمان جنگ عمرولیث صفاری با مخالفان , در ماوراءالنهر سلسله سامانیان را تاسیس کرد. او که قدرت را از پدران خود و جنگ با ترکان بت پرست بدست آورده بود , قلمرو سامانیان را گسترش داد. پایتخت او شهر بخارا بود . او پس از شکست دادن عمرولیث , تمام خراسان را فتح کرد و بدلیل دلیری و توجه به عمران و آبادی کشور , دولت سامانیان را به قدرت و وسعت فراوانی رساند.
تشکیل سلسله طاهریان در خراسان
در اوایل قرن سوم , طاهر یکی از معروفترین سرداران مامون از طرف او امیر خراسان شد و بدلیل انکه در یک فرصت مناسب عدم اطاعت خود را از مامون اعلام کرد , اولین حکومت مستقل ایرانی بعد از اسلام در ایران تشکیل شد و حکومت او به طاهریان معروف شد , (نام موسس حکومت).در زمان طاهریان نیشابور به پایتختی برگزیده شد.
طاهریان در جنگ با خوارج در شرق ایران به پیروزی دست یافتند و سرزمینهای دیگری مانند سیستان و قسمتی از ماوراءالنهر را به تصرف در آوردند و نظم و امنیت را در مرزها بر قرار کردند. در زمان حکومت طاهریان به جهت اهمیت آنان به کشاورزی و عمران و آبادی , کشاورزان به آسودگی زندگی میکردند .
جایگاه شیخ نجم الدین مسعود رشتی (گیلانی ) در دستگاه صفوی
درباره شناخت جایگاه و نقش امیر نجم الدین مسعود رشتی می توان به اغلب متون عصر صفوی رجوع کرد ، زیرا این شخصیت در تکوین و تثبیت حکومت شاه اسماعیل اول نقش مهمی داشت .
((وقایع سنه اربع و تسعمائه ، شرح ترقی نمودن امیر نجم الدین مسعود رشتی و رسیدن او به مراتب ارجمند و مناصب عالی بر ضمیر منیر صرافان معیار سخن و جوهرشناسان نو و کهن پوشیده و مخفی نماند.))(مجهول المولف جهانگشای خاقان ، 1364 : 268 )
نجم ثانی
امیر یاراحمد خوزانی اصفهانی ، ملقب به نجم ثانی . وی از فرماندهان سپاه شاه اسماعیل صفوی بود و زمانی هم وکیل دربار وی شد.سردار معروف شاه اسماعیل صفوی مؤسس سلسله صفوی، امیر یار احمد خوزانی ملقب به نجم ثانی از محله کوورز خوزان سده بود. حتی سروش سدهی ملقب به شمس الشعرا سلسله نسب خود را به امیر یاراحمد منتهی می کرد و نیاکان خود را پیشکار ملوک می خواند.
