رفتن گشتاسب به سوى روم

شب تیره شبدیز لهراسپى

بیاورد با زین گشتاسپى‏

بپوشید زربفت رومى قباى

ز تاج اندر آویخت پرّ هماى‏

ز دینار و ز گوهر شاهوار

بیاورد چندان کش آمد بکار

از ایران سوى روم بنهاد روى

بدل گاه جوى و روان راه جوى‏

باز آمدن گشتاسب با زریر

همى رفت گشتاسپ پر تاب و خشم

دلى پر ز کین و پر از آب چشم‏

همى تاخت تا پیش کابل رسید

درخت و گل و سبزه و آب دید

بدان جاى خرّم فرود آمدند

ببودند یک روز و دم برزدند

همه کوهسارانش نخچیر بود

بجوى آبها چون مى و شیر بود

شب تیره مى خواست از میگسار

ببردند شمع از بر جویبار

رفتن گشتاسب از پیش لهراسب به خشم

دو فرزند بودش بکردار ماه

سزاوار شاهى و تخت و کلاه‏

یکى نام گشتاسپ و دیگر زریر

که زیر آوریدى سر نرّه شیر

گذشته بهر دانشى از پدر

ز لشکر بمردى بر آورده سر

دو شاه سر افراز و دو نیک پى

نبیره جهاندار کاوس کى‏

ایلام نو

ایلامی نو (از 814 پیش از میلاد تا کوروش بزرگ)


سندهای بابلی، نزدیک به دویست سال - کم و بیش - خاموشند که این خاموشی تاریخی را می­توان در همه­ی خاور نزدیک دید. از این ایلامیان نیز اثری برجای نمانده است.

تاریخ نگار سلسله­های بابلی، گزارش داده که نیاکان دور (؟) «مار - بیتی - اپل - اوصور»(Mar-biti-apal-usur) فرمانروای بابل (984 تا 979 پیش از میلاد) ایلامی بوده­اند.

گزارشی دیگر، سخن از آن دارد که گروهی از سپاهسان ایلامی به پشتیبانی «مردوک - بلسو - ایقبی»(Marduk-Balassu-Igbi) با سپاهیان «شمشی - ادد» پنجم (Shamshi-Adad) - از 823 تا 811 پیش از میلاد - در «دور - پپسوکل» (Pepsukal-Dur) در نزدیکی شهر «در»(Der) - بدره­ی امروزی - جنگیده­اند. این جنگ­ها و کارزارها و پشتیبانی ایلامیان از بابلیان، بارها و بارها در قرن­های پس از آن تکرار شده است.

لوح قانون حمورایی

لوح حمورایی

قانون حمورابی بزرگترین نشان تمدن میانرودان (بین النهرین) است که بر روی ستونی از جنس بازالت به بلندای 2.25 متر و پهنای 65 سانتی متر به دستور حمورابی (1792-1750 ق.م.) حک شده است. او فرمانروای بنام بابل در شهر سیپار، شهر شاماش خدای عدالت، بود. این لوح در سده ی دوازدهم پیش از میلاد به وسیله ی شاهزاده ی کشور همسایه، ایلام که در ایران قرار داشت، از بابل به شوش آورده شد. این لوح به همراه آثار دیگری از بابل در آکروپولیس شوش قرار داشت. لوح حمورابی مهمترین لوح حاوی قوانین به جامانده از خاور نزدیک باستانی است و متن آن بیانگر نکات ارزنده ای درباره ی مذهب، اقتصاد، جامعه و تاریخ آن دوره است. تصویر لوح نشانگر این است که شاه دستورات خود را به شاماش منسوب می کند. متن لوح به خط میخی و به زبان اکده ای نوشته شده. در ادامه تعدادی از این 282 قانون آمده است. 

دین ایلامی ها

مذهب ایلامی ها

بدیهی است که دین مردم ایلام ماهیت چند خداگرایی داشت. متاسفانه، نام برخی از ایزدان تنها به وسیله‌ی پندارنگاری اکدی نوشته شده است؛ اما ابن بدان معنی نیست که فی المثل نام ایزد خورشید که در زبانهای سامی شمس خوانده می‌شد به همین گونه نیز در ایلام تلفظ می‌گردید، در اینجا نام وی بی‌تردید تلفظ به کلی متفاوتی داشت و شاید ناخونته Nahhunte خوانده می‌شد. دو ایزد در نوشته‌های شاهی و اداری از اهمیت زیادی برخوردار بودند، این دو ایزد یکی هوبان Huban و دیگری انیشوشیناک Inshushinak نام داشتند. ربه النوع شالا Shala و همسر او، اینشوشیناک غالباً مورد پرستش بودند و بر خدایان آیین بابلی برتری داشتند. نام هوبان غالباً با نشانه‌های پندارنگاری اکدی نوشته می‌شود که وی را «بزرگ» معرفی می‌کنند. معنی تحت اللفظی نام اینشوشیناک، «ایزد شوش» بود. 

زبان ایلامی

زبان ایلامی زبانی است که تاکنون پیوند مستقیم آن با دیگر زبانهای منطقه دقیقا مسجل نشده‌است. زبان ایلامی جزء زبان‌های پیوندی (التصاقی) است. زبانی است که از نظر دستوری پیوندی با افزودن پسوندهای گوناگون به پایان واژه و نیز، میان وندهایی خاص و پسوندهای ضمیری به ریشه فعل در سه صورت اصلی آن و بدون در نظر گرفتن جنس و یا حالت واژه در جمله، مقصود خود را بیان می‌کرد. زبان ایلامی گرچه از نظر دستوری ساختار آسان را نشان می‌دهد، ولی از نظر محتوایی به علت کمبود نبشته‌ها بجز از ایلام هخامنشی و نیز نبود فرهنگی تطبیقی با دیگر زبانهای همزمان، از درک و فهم معنای راستین آن ناآگاهیم. زبان ایلامی در سال ۱۸۹۰ رمزگشایی شد. در این سال وایس‌باخ (Weissbach) نخستین دستور زبان آن را ارایه داد. با این همه متن ایلامی سنگ‌نوشته‌ها در عصر هخامنشیان آنچنان سخت و مشکل است که امروزه تنها بخش‌های کوچکی از آن قابل فهم می‌باشد.

تاریخ عیلام

 تاریخ عیلام

ایلامیان یا عیلامیها مجموعه اقوامی بودند که از هزاره چهارم تا هزاره نخست پیش از میلاد، بر بخش بزرگی از مناطق جنوب غربی فلات ایران فرمانروایی داشتند. پادشاهی ایلام در اوج برتری اش، بر بخش‌هایی از میانرودان (بین النهرین) سیادت داشته و هرگاه ایلامیها قدرت یافته‌اند، نقشی در سیاست میانرودان ایفا نموده‌اند و حتی بر بخش‌هایی از آن سرزمین، اگر چه کوتاه مدت، فرمان راندند. در سال ۱۹۰۰ پیش ازمیلاد ایلامیان بین‌النهرین را به تصرف خود درآورد.

ارتش ساسانی

ارتش ساسانی بر طبق گروه بندی سربازان

این افراد سوار نظام ویژه بودند. یعنی بهترین هنگ سواره نظام ایران . طبری با ابراز شگفتی از هیبت و قدرت این یکان ارتش ایران سخن می گوید . سلاح و لباس این سربازان چنین ذکر شده :
زره – صفحه ی پوشش سینه-کلاه خود – پوشش مخصوص ساق پا و دست – زره ی مخصوص اسب – نیزه – گرز – شمشیر – تبرزین – یک ترکش با سی تیر- دو کمان و دو عدد زه یدکی .
قطعا این سواره نظام یکان کار آمدی بوده و تقریبا از همه نوع سلاحی بهره میبرده . بر عکس پارتیان که از زره های پولکدار استفاده میکردند ساسانیان از زره های زنجیری استفاده میکردند.

سواران سنگین اسلحه ی ساسانی

نشان پیروزی ارتش ساسانی در برابر شاهنشاهی روم که در درازنای آن نبرد  والریانوس برابر شاهنشاه شاپور ساسانی بزانو درآمد.​

پیشگفتار

ایرانیان از دیرباز به جنگاوری و ابتکارات نظامی شان مشهور بودند . کمتر دوره ای در تاریخ بوده که نیروهای نظامی ایران از شهرتی خاص و عالمگیر برخوردار نباشند . یکی از مهمترین جلوه های مردانگی ایرانیان در میدان نبرد ، سواره نظام زره پوشی بود که در چند دوره ی تاریخی مهم ، میهنمان را از گزند دشمنان نگه داری کردسواره زره پوشی که بعدها در قالب شوالیه های افسانه ای به فرهنگ اروپا هم راه یافت.

آمیانوس سرباز رومی درباره ی مردم ایران چنین گفته :

“همه ی آنان باریک اندام و خشن هستند ، از ریش و موی مجعد خود به خوبی نگه داری می کنند ، سنگ ها و فلزات گرانبهایی به خود می آویزند ، همیشه حتی در مهمانی ها مجهز به شمشیر هستند ، پرگو و درنده خویند ،بهترین رزمندگان جهانند و مردمی دلیرند که دشواری های لشکرکشی را به آسانی تاب می آورند